زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: آذرماه 1402 برخی شرکت‌های هواپیمایی در اعتراض به دامنه نرخی مصوب‌شده به دیوان عدالت اداری شکایت کردند. دیوان عدالت اداری نیز مصوبه قیمت‌گذاری بلیت پروازهای داخلی را ابطال و اعلام کرد که «نرخ‌گذاری در حوزه حمل‌ونقل هوایی در موضوع نرخ‌گذاری تکلیفی دولت قرار نمی‌گیرد و عرضه و تقاضا نرخ خدمات را تعیین می‌کند.» این رای اعتراض وزارت راه‌وشهرسازی را درپی داشت. این وزارتخانه با درخواست اعمال ماده 91، حکم صادرشده را به حالت تعلیق درآورد. اما درنهایت 26 خرداد 1403 دیوان عدالت بر رای صادره قبلی خود تاکید کرد. مجوزی که از سوی دیوان عدالت اداری صادر شده مبنی‌بر این اساس است که ستاد تنظیم بازار و شورای عالی هواپیمایی نقشی در تعیین قیمت بلیت پروازهای داخلی ندارند.
در سمت دیگر ماجرای قیمت پروازها؛ براساس آخرین اخبار منتشرشده آزادسازی قیمت سوخت هواپیما به دولت ارسال شده و انجمن شرکت‌های هواپیمایی برای تعدیل قیمت بلیت هواپیما نیز نرخ‌های مصوب شده را اعلام کرده است.
پیش از این اما مهرداد بذرپاش وزیر راه‌وشهرسازی شنبه 9 تیرماه درخصوص صدور حکم آزادسازی نرخ بلیت پروازهای داخلی توسط دیوان عدالت اداری گفت: «زمانی که عرضه و تقاضای یک خدمت تراز نیست، نمی‌توانیم مدیریت نرخ آن را به بازار واگذار کنیم. از رئیس قوه قضائیه و سرپرست ریاست‌جمهوری درخواست کرده‌ایم درخصوص توقف این حکم تمهیدات لازم در نظر گرفته شود. رشد جدی قیمت را در پروازهای داخلی شاهد بوده‌ایم. از سرپرست ریاست‌جمهوری درخواست کرده‌ایم این موضوع در جلسه سران قوا مطرح شود تا مصوبات لازم در دستور کار قرار گیرد و حقوق مصرف‌کنندگان رعایت شود. از سرپرست ریاست‌جمهوری درخواست کرده‌ایم این موضوع را در جلسه شورای سران مطرح کند تا مصوبه لازم را داشته باشیم و بتوانیم به این موضوع ورود کنیم و از ظلم به مردم در افزایش بی‌رویه قیمت بلیت پروازهای داخلی جلوگیری کنیم. وقتی تقاضا با عرضه ناسازگار است، دولت باید با نرخ‌گذاری، بازار را کنترل کند؛ چراکه در غیر این صورت مشکلات متعددی برای مصرف‌کنندگان ایجاد خواهد شد.»
درنهایت اما دو روز پس از این سخنان بذرپاش، انجمن‌های شرکت‌های هواپیمایی نرخ‌های جدید پروازها را اعلام کردند.
هر یک ساعت پرواز 40 دلار شد
مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در آن روز به ایسنا خبر داده بود که حدود ۱۰ تا ۱۲ شرکت هواپیمایی نرخ‌های جدید خود را اعلام و در سایت انجمن شرکت‌های هواپیمایی و سایت‌های خودشان نیز این قیمت‌ها را بارگذاری کرده‌اند.
اسعدی افزود: «شرکت‌های هواپیمای علی‌رغم تورم و افزایش دستمزدها و برخی هزینه‌های ارزی خارج از کشور کماکان براساس نرخ ۴۰ دلار هر ساعت صندلی مسیرهای پروازی خود را تعیین کرده‌اند و به تدریج قیمت‌ها را اعلام می‌کنند. هر شرکتی مجاز است قیمت خودش را برای مسیرهای مختلف پروازی اعلام کند. شرکت‌ها کلاس‌های نرخی متفاوتی دارند و همه شرکت‌ها مکلف به رعایت سقف قیمتی هستند.» او همچنین در رابطه با سقف قیمت‌ها اعلام کرد: «به‌طور مثال سقف قیمت بلیت اکونومی هواپیمای تهران- مشهد حدود دومیلیون و ۷۰۰ هزار تومان، تهران- تبریز حدود دومیلیون و ۴۰۰ هزار تومان و تهران _شیراز هم دومیلیون و ۶۰۰ هزار تومان است. وقتی بازار به تعادل برسد عرضه بلیت بیشتر می‌شود و قیمت‌ها نیز کاهشی می‌‌شوند. قطعا قیمت‌های جدید از قیمت‌ها فعلی بازار و حتی سقف نرخی که خود شرکت‌ها گذاشته‌اند، کمتر خواهد شد. اطمینان می‌دهیم که این آزادسازی به نفع مردم و شرکت‌ها خواهد بود.»
مدت‌هاست دسترسی به بلیت چه هواپیما، چه قطار و چه اتوبوس از آنچه می‌توان احتمال داد هم سخت‌تر شده است. برای تمام خطوط هوایی کشور و در زمان مدنظر، بلیت هواپیما به‌آسانی پیدا نمی‌شود و اگر سایت‌های فروش آنلاین بلیت را چک کنید، خواهید دید اکثر پروازها لغو شده‌اند و تنها چند پرواز محدود برقرارند. در چند ماه اخیر قیمت بلیت هواپیما علاوه‌بر کمیاب بودن، به شکل عجیبی بالا رفته و استفاده از ناوگان هوایی به یک امر لاکچری تبدیل شده است. چگونه؟ براساس گفته‌های اسعدی‌سامانی اسفند سال گذشته اعضای شورای‌عالی هواپیمایی به این جمع‌بندی رسیدند که نرخ هر ساعت صندلی پروازی 40 دلار تعیین شود، البته پیشنهاد انجمن شرکت‌های هواپیمایی براساس آنالیز نرخ‌ها 51 دلار بود. اما اسعدی‌سامانی گفت در آخر، ایرلاین‌ها تصمیم گرفته‌اند نرخ 40 دلار برای هر یک صندلی در یک ساعت پرواز را از مسافران اخذ کنند.
درآمد مردم ریالی، قیمت بلیت هواپیما دلاری
براساس گفته‌های رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند 54 فرودگاه فعال در کشور وجود دارند که خدمات خود را با تعرفه دولتی و بسیار پایین‌تر از نرخ جهانی به شرکت‌های هوایی داخلی ارائه می‌کنند. علاوه‌بر این با یارانه سوختی که دولت می‌دهد، این شرکت‌ها عملا فقط ۲ درصد هزینه سوخت را پرداخت می‌کنند. سوالی که در این بین پیش‌می‌آید، این است که بر چه مبنایی انجمن شرکت‌های هواپیمایی نرخ مصوب هر بلیت را بر پایه دلار تعیین کرده است؟
با وجود اینکه پیش از این نیز وزارت راه‌وشهرسازی نظارت اصولی و صحیحی بر قیمت بلیت‌های هواپیما نداشته اما آزادسازی قیمت بلیت هواپیما و تعیین براساس عرضه و تقاضا، تا اینجای کار به نفع شرکت‌های هواپیمایی بوده؛ چراکه عرضه بلیت به دست شرکت‌های هواپیمایی است و این امکان وجود دارد عرضه به شکلی تنظیم شود که سود شرکت‌های هواپیمایی بیش از حد معمول باشد، بنابراین با توجه به اینکه دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز به این اشاره کرده که اگر عرضه به تعادل برسد، قیمت‌ها هم کاهشی است. اکنون اما می‌بینیم که روند عرضه بلیت هم غیرشفاف است و در اغلب خطوط هوایی کشور، هواپیمایی‌های محدودی فعالند. به تعبیر ساده‌تر یعنی بلیت همیشه در دسترس نیست، لذا چگونه قرار است با افزایش عرضه، قیمت‌ها تنظیم شود؟
آن‌گونه که به نظر می‌رسد قیمت‌های مصوب شده و شکل عرضه بلیت، تا به اینجای کار به نفع مردم نبوده و ظاهرا حل مشکل بلیت‌های هواپیما چه عرضه و چه قیمت نیازمند ورود مجلس یا نهاد ناظر دولتی دیگر است تا در این بین حقوق مردم نیز تضییع نشود.
