فرهیختگان: مناظره دوم فضای متفاوت‌تری با دیگر مناظرات انتخاباتی داشت و بحث‌های چالشی و ورود دو نامزد به صحبت‌های یکدیگر بیش از مناظره اول اتفاق افتاد و البته برعکس مناظره اول بحث‌های کارشناسی خیلی جدی مطرح نشدند و در حد دعوا محدود ماندند. میثم مهدیار معتقد است آنچه باید از یک مناظره انتخاباتی توقع داشت در مناظره روز سه‌شنبه اتفاق افتاد و تاکید کرد ما قرار است با یک مناظره مواجه شویم نه میزگرد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
تحلیل‌تان از مناظره آخر چه بود؟ سطح بحث‌ها و استدلال‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
سطح بحث‌ها از موضوعات کلی فاصله گرفته و مقداری وارد مصادیق شده بود. دیدگاه‌های قبلی کاندیداها و ستادهایشان مورد ارزیابی قرار گرفته و از این جهت اتفاق خوبی بود. مطرح شدن دیدگاه‌های و بحث‌های پیشین کاندیداها در فضاهای مختلف در این مناظره و به رخ کشیدن تناقض‌های گفتاری آنها و پاسخ خواستن از آنها نقطه مزیت این منتظره بود. بحث‌ها جزئی‌تر و دقیق‌تر طرح می‌شد و هردو بزرگوار مقابل پرسش‌های مهمی قرار می‌گرفتند، البته اینکه چقدر پاسخ قانع‌کننده دادند را نظرسنجی‌ها نشان خواهند داد، اما به‌هرحال دو جریان سیاسی اصلی در کشور مقابل سوالات اساسی درباره تورم، بورس، بیمه و بازنشستگان قرار گرفتند و از این طرح جهت تمایزشان خوب بود.
مناظره روز سه‌شنبه در مقایسه با مناظره اول مقداری چالشی‌تر بود. چالش‌ها و بحث‌هایی که در این مناظره به وجود آمد، به نظر شما نتیجه مثبتی داشت؟
بالاخره نامزدها باید روبه‌روی هم صحبت کنند. اگر کسی بخواهد تنها دیدگاه خودش را بگوید، اهمیت چندانی ندارد. مهم این است که آن تمایزها مشخص شود. البته مناظره باید زمان بیشتری داشته و بحث‌های افراد قابل راستی‌آزمایی باشد. همچنین بشود آمار و ارقامی که داده می‌شود را بررسی کرد و کارشناسان بتوانند در مورد آن صحبت کنند. اینکه دو مناظره پشت‌‌سر‌هم بود، ضعف ماجراست و باید چند روز فاصله می‌افتاد اما اینکه افراد در مناظره آزادانه‌تر نسبت به هم اظهارنظر کنند، اتفاق خوبی است و دلالت‌های بین متنی دارد؛ مثلا اولا روحیه شخصی هر دو بزرگوار را مشخص می‌کند که مثلا در یک گفت‌وگو چقدر می‌توانند نظر مخالف را تحمل کنند، چقدر راحت عصبانی می‌شوند، چقدر می‌توانند صبوری کرده یا حتی وقت و گفتار مناظره‌ای‌شان را مدیریت کنند. این ویژگی‌های شخصی برای یک رئیس‌جمهور مهم است. مضاف بر اینکه هرچقدر بحث‌ها پینگ‌پنگی‌تر شود، انتخاب برای مردم راحت‌تر می‌شود.
باتوجه به اینکه در 2 مناظره کنش مجری جدی‌تر بود، به‌نظر شما سوالات جهت‌دارانه و به نفع یا ضرر یک نامزد مطرح شد؟
من چنین احساسی نداشتم؛ چراکه مجری سعی می‌کرد بی‌طرفی را تا حد ممکن رعایت کند. مجری مثلا دوبار از جلیلی پرسید که اگر شما بیایید بورس ریزش می‌کند؟! این را باید چه در نظر بگیریم؟ به‌نظر من اینکه یک ستاد انتخاباتی احساس کند که دست پایین‌تری به نسبت مناظره قبل داشته و بخواهد جای دیگری جبران کرده و جرزنی کند، خیلی مطلوب نیست.
در مناظره اول بحث‌هایی در مورد اقتصاد و سیاست‌خارجی و نقدینگی هم مطرح شد که برخی هم دقیق نبود، در مناظره دوم به‌نظر شما سطح بحث‌های کارشناسی، ایده‌های هردو نامزد چقدر در تضارب‌آرا خود را نشان داد و اصلا نشان داد یا مناظره صرفا به جدلی بین 2 نفر تبدیل شده بود؟
به‌نظر من بیش از جدل بود. اینکه دیدگاه‌های یکی از بزرگواران نسبت به مساله بازار مشخص می‌شود، اینکه بازار را به رسمیت می‌شناسد یا نه، در قیمت‌گذاری هم عرضه و تقاضا و بازار آزاد، کشف قیمت می‌کند و مثلا این دو حوزه را کنار می‌گذارد و می‌گوید آموزش و بهداشت باید دولتی باشد و دولت باید مداخله کرده و قیمت را کنترل کند، اما در بقیه موارد آزاد باشد. خوب از این جهت که این رویکرد شفاف بیان می‌شود، خوب است. مثلا بزرگوار دیگری دیدگاه‌هایش را در مورد بورس می‌گفت و مباحثی را پیش کشید که شدنی است یا نشدنی؟ مناظره روز سه‌شنبه بیش از مجادله بود. ممکن است جاهایی از مناظره حرف‌های تکراری و چالشی هم زده شود اما آن هم تبعات مناظره دونفره است و باید آن را بپذیریم؛ میزگرد نیست مناظره است.
مناظره دوم توانست تفاوتی در سبد رای 2 نامزد ایجاد کند و آرا مردد را به‌سمت یکی از این 2 نامزد هدایت کند؟
برآوردی که برخی از مراکز افکارسنجی داشتند، این بود که در مناظره اول دیدگاه‌های مثبت به کاندیداها بیشتر به نفع پزشکیان بوده است؛ نزدیک به 52 درصد. دیدگاه‌های مثبت جلیلی نیز 45 درصد بوده است. در مناظره دوم دیدگاه‌های مثبت برای جلیلی بیشتر شده بود؛ جلیلی 52 درصد. دیدگاه مثبت پزشکیان نیز 48 درصد شده بود. در رویکرد منفی، پزشکیان در مناظره اول 55 درصد رویکرد منفی داشت و در مناظره دوم به حدود 58 درصد رسید و جلیلی در مناظره اول حدود 47 درصد رویکرد منفی داشت و در مناظره دوم به 43 درصد کاهش پیدا کرد. این‌طور به‌نظر می‌رسد به نسبت مناظره اول رویکردهای منفی به جلیلی کمتر و رویکردهای مثبت در حدود 5، 6 درصد بیشتر شده است. اختلافی که الان در نظرسنجی‌ها وجود دارد این است که پزشکیان تا قبل از مناظره دوم حدود 4، 5 درصد جلوتر بود، حداقل در فضای مجازی نشان می‌دهد، این 4، 5 درصد نسبت به تولید محتوا در فضای مجازی تعدیل شدند.
2 مناظره می‌تواند نقش موثری در افزایش میزان مشارکت در دور دوم ایفا کند؟
قطعا رقابت را جذاب‌تر و گرم‌تر کرده است. معمولا فاصله بین دو انتخابات کم است و در بعضی از دور دو‌م‌ها رقابت کمی سردتر می‌شود. به‌نظر برگزاری این مناظره‌ها به نسبت اتفاقی که می‌توانست بیفتد، باعث شد فضای انتخابات گرم‌تر شود. اینکه چقدر افزایش پیدا خواهد کرد را نمی‌توان دقیق بیان کرد. نمی‌دانیم دقیقا مشارکت در دور دوم چقدر خواهد بود که بگوییم مناظره‌ها چه میزان مشارکت را بیشتر خواهد کرد، اما می‌توان گفت به نسبت برگزار نشدن مناظره‌ها، انجام شدنش باعث تقویت مشارکت خواهد شد، حداقل در حد 10 درصدی مشارکت را کم و زیاد خواهد کرد. به‌خصوص که روز سه‌شنبه، بازدید از مناظره‌ها در مقایسه با مناظرات قبلی رکورد بازدید را زده بود.
آیا تنها رقابتی شدن و چالشی شدن اظهارات 2 نامزد برای افزایش مشارکت کافی است؟ در این میان افرادی هستند که اصلا مناظرات را ندیده‌اند؟
بخشی از این مشکل به ساختار مناظرات ما برمی‌گردد و باید اصلاح شود. بخشی از علت آن به‌خاطر مشکلات کشور ماست؛ فشار تحریم و اتفاقاتی که افتاده مردم را سرخورده کرده است. اما بخشی هم به ساختار انتخابات برمی‌گردد. اگر احمدی‌نژاد در این انتخابات می‌بود حداقل 20 درصد افزایش مشارکت داشتیم. یا اگر زمان تبلیغات انتخاباتی بیشتر بود میزان مشارکت بالاتر می‌رفت. در تبلیغات خیابانی هم نقص‌هایی داریم؛ اصلا تبلیغات خیابانی نداریم و اجازه نمی‌دهند طرفداران کاندیداها به خیابان بیایند یا بر در و دیوار خیابان‌ها خیلی پوستر نمی‌بینیم. در خیلی از کشورها مثل ترکیه وقتی انتخابات می‌شود در این موضوعات مقداری جلوتر هستند و خیابان‌ها پر از پوستر و بنر و عکس می‌شود. مساله این است که خود شیوه تبلیغات، زمان تبلیغات، فضای بیرونی تبلیغات در مشارکت تاثیر می‌گذارد و درنهایت گزینه‌هایی که تایید شدند هم مساله هستند.
به‌نظر شما سرنوشت 3 میلیون رای قالیباف چه خواهد شد؟
براساس آن چیزی که اتفاق افتاده به‌نظر می‌رسد حدود 60 درصد آن به‌سمت جلیلی و حدود 30، 35 درصد به‌سمت پزشکیان برود. به‌نظرم هنوز مرددهای رای دادن/ ندادن، تغییر چندانی نکرده اما مرددهای بین دو گزینه کمتر شده است.
