فرهیختگان: فضای کشور درگیر چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری است و این مصادف شده با روزهای آغازین مجلس دوازدهم. کمیسیون‌های تخصصی با حضور نمایندگان مجلس در حال تکمیل است و کمیسیون فرهنگی که جزء آخرین گزینه‌های انتخابی وکلای ملت است، تقریبا اعضای خودش را مشخص کرده است. اینکه می‌گوییم تقریبا چون فهرست اعضای کمیسیون‌های تخصصی مجلس در حالی اعلام شده که هنوز تکلیف عضویت تعداد زیادی از نمایندگان در کمیسیون‌ها مشخص نیست و فرصت اعتراض و امکان جابه‌جایی نمایندگان وجود دارد.
لیستی که از اعضای کمیسیون فرهنگی منتشر شده، تقریبا مشابه با ادوار گذشته است و احتمالا نمایندگانی به این کمیسیون آمده‌اند که جایی در کمیسیون‌های تخصصی دیگر نداشتند. مرتضی آقاطهرانی که پیش از این رئیس کمیسیون فرهنگی در مجلس نهم و یازدهم بوده است در این لیست حضور دارد. همچنین بیژن نوباوه‌وطن که پیش از این نایب‌رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم، نهم و یازدهم بود؛ این بار هم در این کمیسیون تخصصی حوزه فرهنگی حضور دارد. در این دوره از مجلس حمید رسایی که پیش از این هم در مجلس هشتم عضو کمیسیون فرهنگی مجلس بود به این کمیسیون بازگشته است. امیرحسین بانکی‌پور‌فرد، احمد راستینه‌هفشجانی، زهره‌سادات لاجوردی، سیدعلی یزدی‌خواه هم که در دوره قبل مجلس عضو کمیسیون فرهنگی مجلس بودند، این بار هم در لیست این کمیسیون حضور خواهند داشت. حسنعلی اخلاقی‌امیری، غلامرضا توکل‌شوریجه و علی خزائی هم در این دوره از مجلس به کمیسیون فرهنگی اضافه شدند.
بررسی ادوار مجلس و اندازه افرادی که در کمیسیون فرهنگی حضور داشتند، نشان می‌دهد جریان‌های سیاسی حاضر در مجلس به حوزه فرهنگ مسلط و متمرکز نیستند و به خاطر همین است که تصمیم‌سازی‌های این حوزه مبتنی‌بر واقعیت‌های موجود جامعه ایران نیست.
براساس گزارشی که سال گذشته از وضعیت جلسات کمیسیون فرهنگی مجلس دوازدهم منتشر کردیم، کمترین کنش کمیسیون فرهنگی در حوزه‌هایی مثل موسیقی، تئاتر و سینماست به‌طوری که از داده‌های به‌دست‌آمده از عناوین جلسات کمیسیون فرهنگی، هیچ جلسه‌ای با فعالان موسیقی و تئاتر برگزار نشده و تنها 2 درصد مربوط به حوزه سینما بوده؛ جای تعجب است که همین میزان هم مربوط به بازدید از برنامه‌های جشنواره فجر یا نشست مشترک با سازمان سینمایی بوده است. کمیسیون فرهنگی در طول این 4 سال تنها سه‌بار با اجتماع اهالی سینما دیدار و گفت‌وگو کرده که یک مورد آن دیدار با فعالان سینمایی موسسه تصویرسازان صبح صادق بوده است. همچنین اعضای این کمیسیون در سال 1401 با جمعی از فعالان عرصه سینما که اسامی آنها در هیچ خبری اعلام نشده و یک‌بار هم با دست‌اندرکاران سریال‌های «پلاک 13» و «سنجرخان» دیدار کرده‌اند.
تعداد جلسات اعضای کمیسیون در حوزه کتاب 3 درصد بیشتر از حوزه سینماست، اما این جلسات هم بیشتر مربوط به استماع گزارش عملکرد نهادهای متولی، بازدید از نمایشگاه کتاب یا نشست با برخی اهالی کتاب بوده و فقط دو جلسه (در دو سال) به بررسی طرح نحوه تاسیس کتابخانه‌های عمومی گذشته است. با این وجود اعضای کمیسیون فرهنگی در طرح‌های جنجالی همچون صیانت و عفاف و حجاب نقش فعال و پررنگی داشته‌اند. حدود 65 درصد از جلسات این کمیسیون هم عمدتا مربوط به استماع گزارش یا موارد دیگری است.
نگاهی به وظایف کمیسیون فرهنگی مجلس
طبق آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون فرهنگى به موضوع‌هایی چون فرهنگ و هنر، ارشاد و تبلیغ اسلامی، صداوسیما و ارتباطات جمعى، تربیت‌بدنى، خانواده، زنان و جوانان ورود خواهد کرد و وظیفه تقنینی و نظارتی خود را ذیل این محورها به پیش خواهد برد.
از جمله وظایف این کمیسیون براساس ماده 45 و با توجه به موضوع‌های ذکر‌شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
بررسی طرح‌ها و لوایح ارجاعی، رسیدگی به درخواست‌های تحقیق و تفحص پیگیری سوال نمایندگان از رئیس‌جمهور و وزیران، بررسی موارد ارجاعی از لوایح برنامه توسعه و بودجه سالیانه و گزارش آن به کمیسیون تلفیق بررسی گزارش‌های عملکردی و نظارتی از اجرای قوانین، تهیه گزارش موردی و سالیانه درخصوص امور اجرایی دستگاه‌ها و نحوه اجرای قوانین به‌خصوص قانون برنامه توسعه و بودجه سالیانه و ارائه نکات مثبت، منفی و پیشنهاد نحوه اصلاح آن و تقدیم گزارش به مجلس جهت قرائت حوزه‌های کلیدی فعالیت این کمیسیون که شامل موارد زیر است:
1. حوزه خانواده، زنان و جوانان
2. حوزه رسانه، هنر، فرهنگ عمومی و ارشاد اسلامی
3. حوزه گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع‌دستی
4. حوزه تربیت بدنی
اهم قوانین مرتبط با کمیسیون فرهنگی در 40 سال گذشته
کمیسیون فرهنگی در طول 40 سال گذشته و ادوار مختلف در نقاط مهمی تصمیم‌سازی کرده است. جدول زیر لیستی از مهم‌ترین قوانین مرتبط با کمیسیون فرهنگی در 40 سال گذشته است.
