زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: پنجشنبه عصر بود که برخی کاربران فضای مجازی و دوستان نزدیک به«بشیر بی‌آزار» خبر دادند که بشیر بی‌آزار توسط پلیس فرانسه دستگیر شده است. بشیر بی‌آزار فعال رسانه‌ای و مدیر سابق دفتر موسیقی و سرود سازمان صداوسیماست. آن‌گونه که دوستان نزدیک بی‌آزار می‌گویند، مجموعه اتهامات واردشده به او مربوط به پست‌های اینستاگرامی و نوشته‌هایش در بستر فضای ایکس (توییتر سابق) به زبان فارسی است و مقامات قضایی فرانسه به خانواده او گفته است که حضور بی‌آزار برای امنیت فرانسه خطرناک است. این درحالی است که عمده فعالیت بی‌آزار در فضای مجازی در رابطه با مسائل و جریانات مرتبط با ایران و در چند ماه اخیر هم مربوط به فلسطین و رژیم‌صهیونیستی بود.

محمدرضا شفاه، تهیه‌کننده سینما و دوست بشیر بی‌آزار است. او در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در رابطه با ماجرای پیش‌آمده برای بشیر بی‌آزار می‌گوید که مدتی قبل، برای بی‌آزار احضارنامه از سمت پلیس فرانسه ارسال شده بود و به‌عنوان یکی از دوستان نزدیکش، از آن احضارنامه باخبر بود. «روزی که قرار بود به اداره پلیس برود، پیگیر شدم که قضیه احضار چیست. با همسر آقای بی‌آزار، چند ساعتی منتظر بودیم. پس از آن از طریق همسر او مطلع شدم که ظاهرا پلیس بشیر را نگه داشته و بازداشت شده است. امری که دقیقا به‌عنوان جرم ذکر شده، مجموعه‌‌ای از اتهامات است که همه ارجاع شده به یکی از پست‌های اینستاگرامی یا پست‌های منتشرشده از شبکه ایکس بشیر بی‌آزار. همه اتهامات مرتبط به مطالبی است که به زبان فارسی از شبکه‌های فضای مجازی بشیر بی‌آزار منتشر شده است اما نتیجه اتخاذشده این است که حضور بشیر بی‌آزار می‌تواند امنیت فرانسه را به خطر بیندازد.»

شفاه می‌افزاید که این اتهام واردشده هیچ ارزش حقوقی ندارد و در رابطه با اتهام عنوان‌شده، این پرسش را مطرح می‌کند که مگر ممکن است کسی که هیچ‌گونه مطلبی به زبان فرانسوی منتشر نکرده و هیچ لایک و کامنتی هم از یک فرانسوی پای نوشته‌هایش نیست، چگونه ممکن است که اجتماع فرانسه و امنیت آن کشور را به هم بزند؟ «در متن اتهامات عنوان شده فرانسه کشوری است که تحریک‌پذیری اجتماعی بالایی دارد و این فعالیت‌ها ممکن است امنیت فرانسه را به خطر بیندازد. این حرفی است که حتی حقوقدان‌های فرانسوی هم آن را رد کرده‌اند و می‌گویند غلط است و دقیقا مصداق پرونده‌سازی است.»

شفاه می‌گوید: «چند باری با آقای بی‌آزار در زندان صحبت کرده‌ام. امری که خود آقای بی‌آزار هم روی آن تاکید داشت تا سایرین هم از آن باخبر شوند، این بود که وضعیت عملکرد فراقانونی حاکم در پرونده به شکلی است که مترجمی که برای پرونده آقای بی‌آزار آورده بودند هم از این تعجب کرده که چرا باید آقای بی‌آزار همچنان در بازداشت بماند. این درحالی است که آن مترجم کمترین شباهت را هم به اعتقادات و ایدئولوژی فکری آقای بی‌آزار ندارد. قصدم این است که بگویم آش به قدری شور است که صدای همه از جمله آشپز هم درآمده است. آنچه که برای ما مسجل شده، این است که از قبل تصمیمات این دادگاه‌ها اتخاذ شده است. دادگاه‌ها تشکیل می‌شود اما تصمیماتی که اعلام می‌شود، آراء و تصمیماتی است که هیچ ارتباطی به فرآیند دادگاه ندارد. این حرف وکیل آقای بی‌آزار است. وکیلی که سال‌ها در سیستم قضایی فرانسه درحال فعالیت است. همین وکیل روزهای اول به ما می‌گفت که پرونده آقای بی‌آزار به‌شدت پرونده راحتی است و متن کیفرخواست هم حتی از نظر او متن حقوقی نبود. وکیل روی این مساله تاکید دارد که روندی اتخاذشده در دادگاه باورنکردنی است و برای او هم فرآیند بسیار ناراحت‌کننده‌‌ای بود.» آن‌گونه که دوست نزدیک بی‌آزار می‌گوید؛ ظاهرا 48 ساعت پس از دستگیری بی‌آزار باید دادگاه تشکیل می‌شد اما دادگاه اولیه او 24 ساعت دیرتر از موعد قانونی تشکیل شد.

بی‌قانونی‌های مختلف دولت فرانسه در پرونده بی‌آزار

شفاه در ادامه می‌گوید: «مورد غیرقانونی‌ای که به‌وضوح صورت گرفته بود این بود که پلیس در گزارشش از بازداشت آقای بی‌آزار نوشته که او مدارک اقامتی به همراه نداشت. در فرانسه اگر کسی مدارک اقامتی همراهش نباشد، قانونا اجازه دستگیری و بازداشت ندارد. این درحالی است که بشیر بی‌آزار، مدارک اقامتی‌‌اش همراهش بود اما در گزارش پلیس خلاف این امر نوشته شده است. آنچه اتفاق افتاده این است که می‌گویند وقتی او وارد اداره پلیس شد، مدارک اقامتی نداشت درصورتی‌که مدارک اقامتی همراه بی‌آزار بود. این موضوع در بخشی دیگر از گزارش پلیس تایید شده و گفته شده مدارک اقامتی او تحویل گرفته شده است، یعنی گزارش تهیه‌شده گزارشی ضدونقیض و همه از جنس تصمیمی است که از قبل اتخاذ شده است.»

او ادامه می‌دهد: «آنچه که برای ما مسجل است، این است که متن این کیفرخواست از سوی فردی نوشته شده که ظاهرا تخصص حقوقی ندارد. چه بسا حتی فردی باشد که ژورنالیست است و سرش هم در فضای مجازی است. آن هم فضای مجازی فارسی؛ چراکه مطالب نوشته‌شده توسط آقای بی‌آزار فارسی بود و ما مجبور شدیم که برای قاضی متن را به فرانسوی ترجمه کنیم؛ چراکه فهمی از مطلب نداشت اما به اتهام اینکه فضای فرانسه را ملتهب می‌کند، اکنون در بازداشت است و حالا در آستانه گرفتن حکم اخراج از فرانسه قرار گرفته. همچنین برای احضار آقای بی‌آزار هیچ عنوانی نوشته نشده بود و قبل از رفتن هرقدر برگه را نگاه کردیم و خواندیم متوجه دلیل احضارش نشدیم. اگر قرار است روال قانونی طی شود، اصلا چنین برگه و احضاریه‌ای به کسی نمی‌دهند. ناگفته نماند، جایی که اکنون آقای بی‌آزار قرار دارد مناسب افرادی با ویژگی‌ها و شخصیت آقای بی‌آزار در همان اجتماع فرانسه هم نیست. زندانی که اکنون آقای بی‌آزار در آن قرار دارد برای افرادی است که به‌صورت قاچاقی وارد خاک فرانسه شده‌اند یا حضورشان در فرانسه غیرقانونی است یا مثلا به هر قیمتی قصد دارند در فرانسه بمانند. این درحالی است که دلیل حضور آقای بی‌آزار، اقامت تحصیلی همسر اوست و همسر آقای بی‌آزار، درحال تحصیل در مقطع دکتری است.»

کدام جریان اپوزیسیون در ماجرای بی‌آزار مشارکت دارد؟

شفاه تاکید می‌کند که فعالیت اخیر بشیر بی‌آزار یک فعالیت آزادانه است و مرتبط با کارهای رسانه‌ای اوست. مثلا از نکات جذاب مربوط به فرانسه برای ایرانی‌ها تولید محتوا می‌کرد و اصلا در موقعیتی نیست که بخواهد به هر قیمتی در خاک فرانسه بماند.

آنطور که این تهیه‌کننده سینما و دوست بشیر بی‌آزار می‌گوید؛ با توجه به فعالیت‌های رسانه‌ای بشیر بی‌آزار، می‌توان حدس زد که شبکه‌هایی مانند ایران‌اینترنشنال در ماجرای پیش‌آمده بی‌انگیزه نیست؛ چراکه دوست او معتقد است که بی‌آزار در جریان‌سازی علیه اپوزیسیون موثر بود. همچنین جریانی در خارج کشور دوست داشت تا سفارت ایران در فرانسه را با تهدیداتی نظیر آتش‌سوزی، به تعطیلی بکشد اما کاری که بشیر بی‌آزار از طریق رسانه انجام داد معادله اپوزیسیون را به هم زد و حتی در ماجراهای مشابه به آن نیز موثر بود.

شفاه می‌گوید امری که دوستان بی‌آزار را نسبت به ایرانی بودن پرونده‌‌اش مطمئن‌تر می‌کند، این است که بشیر بی‌آزار یک صفحه فارسی‌زبان دارد و در حالت عادی فعالیت بی‌آزار در فضای مجازی به زبان فارسی برای دولت فرانسه با توجه به شرایطش، اصلا اهمیتی ندارد. اینکه مثلا تاثیر پست‌های بی‌آزار در معادلات فرانسه بررسی شود، برای دولت فرانسه تقریبا آنقدرها اهمیتی ندارد. این نشان می‌دهد کسی که این پرونده را پخت‌وپز کرده یک فارسی‌زبان است اما نفوذ دارد، یعنی با ترجمه و پیش کشیدن پست‌ها به زبان فرانسوی، مسئولان قضایی فرانسوی مربوط به پرونده آقای بی‌آزار را فریب داده است.

واکنش‌ها نسبت به دستگیری بی‌آزار چه بود؟

کاظم غریب‌آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر کشور و معاون بین‌الملل قوه قضائیه در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «بازداشت یک تبعه ایرانی، توسط پلیس فرانسه به علت دفاع از مردم مظلوم فلسطین، رسوایی دیگری برای فرانسه در حوزه حقوق بشر است. روز گذشته، با همسر ایشان و مسئولان وزارت امور خارجه صحبت کردم. در دفاع از هموطنان خود مصمم هستیم. این تبعه ایرانی باید هرچه سریع‌تر آزاد شود.»

همچنین غریب‌آبادی در مطلبی دیگر نوشت: «دادگاه فرانسه به جای اجرای عدالت، می‌خواهد‌#بشیر_بی_آزار را برخلاف ژست حقوق بشری خود و با سلب حق آزادی بیان و ابراز عقیده او دیپورت کند و فعلا وی را در بازداشت نگه داشته است. در جهت آزادی و پیگیری حقوق این شهروند ایرانی همچنان تلاش خواهیم کرد.»

با توجه به تجربه دستگیری و محاکمه «حمید نوری، تبعه ایرانی دستگیرشده در سوئد» ظاهرا برنامه اپوزیسیون طراحی یک نوع انزوا برای ایرانیان ساکن در خارج کشور و حتی مسافران ایرانی به اروپاست. اپوزیسیون از طریق مراجعه و نفوذ به سیستم قضایی اروپا هم به دنبال اعتمادسازی و تطهیر چهره خودشان در سیستم‌های دولتی اروپا هستند و هم قصد دارند برای تبعه‌های ایرانی که با آنها مرزبندی قائل هستند را درگیر پرونده‌های امنیتی و قضایی کنند.