ندا اظهری، مترجم: پایگاه رتبه‌بندی QS در تازه‌ترین رتبه‌بندی 2025 خود فهرستی از برترین دانشگاه‌های دنیا را اعلام کرده است. بیست‌و‌یکمین نسخه از رتبه‌بندی برترین دانشگاه‌های جهان QSبه بررسی بیش از 1500 موسسه آموزش عالی در دنیا پرداخته و تنها رتبه‌بندی است که معیارهای اشتغال‌پذیری و پایداری را در امتیازهای خود مدنظر قرار می‌دهد. نتایج به‌دست‌آمده، حاصل از تجزیه و تحلیل 17 میلیون و 500 هزار مقاله دانشگاهی و نظرات کارشناسی بیش از 240 هزار هیات‌علمی و کارفرمایان است. رتبه‌بندی امسال QS بزرگ‌ترین رتبه‌بندی است که این پایگاه تاکنون انجام داده به‌طوری که بیش از 1500 دانشگاه را در 105 سیستم آموزش عالی مورد ارزیابی قرار داده است. آمریکا با 197 موسسه حاضر در رتبه‌بندی، بیشترین نمایندگی را در کشورهای شرکت‌کننده دارد و پس از آن انگلیس با 90 موسسه و چین با 71 موسسه رده‌های دوم و سوم حضور دارند. موسسه فناوری ماساچوست (MIT) در سیزدهمین سال متوالی، جایگاه نخست خود را در صدر این جدول رتبه‌بندی حفظ کرده است.رتبه‌بندی QS از نسخه 2024، سه شاخص جدید را در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان گنجانده است. یکی از این شاخص‌ها که خاص QS است، معیار پایداری است که به نقطه ارتباطی برای موسسات جهانی تبدیل شده زیرا آنها به تاثیر خود بر جهان پی می‌برند و دانشجویان انتظار دارند موسسات به مسائل مربوط به عدالت اجتماعی و اقلیمی رسیدگی کنند. در رتبه‌بندی شاخص جهانیQS وزن پنج درصدی به معیار پایداری داده شده تا اولین رتبه‌بندی مهمی باشد که این کار را انجام می‌دهد تا منعکس‌کننده نقش حیاتی دانشگاه‌ها در ترسیم مسیر و هدایت تغییرات به سوی آینده‌ای پایدارتر باشد. اهمیت اشتغالزایی معیار جدید دیگری است که تنها در رتبه‌بندی QS مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. کارشناسان برای این کار، 15 درصد از کل معیارها را برای رتبه‌بندی به شهرت کارفرما اختصاص داده‌اند که در این میان، به نتایج استخدام و اشتغالزایی نیز سهم پنج درصدی داده‌اند. معیار سوم رتبه‌بندی QS شامل شبکه بین‌المللی پژوهشی است که یکی از راه‌ها برای تعیین اهمیت پژوهش در دنیای در حال تغییر است. این معیار به‌طور خاص، بینشی را درمورد چگونگی ارتباط بین‌المللی تحقیقات یک موسسه و نیز تشخیص اهمیت پژوهش مشارکتی به‌طور گسترده‌تر ارائه می‌دهد. از دیگر معیارهای این پایگاه رتبه‌بندی نیز می‌توان به نسبت اعضای هیات‌علمی بین‌المللی؛ نسبت دانشجویان بین‌المللی؛ نسبت دانشجویان هیات‌علمی؛ نرخ استنادها به ازای هر عضو هیات‌علمی؛ شهرت دانشگاهی است.

13 سال رتبه‌اولی دانشگاه MIT

در رتبه‌بندی 2025 پایگاه QS، دانشگاهماساچوست (MIT) با دریافت کل امتیازها و کسب امتیاز کلی 100، به‌عنوان برترین دانشگاه جهان شناخته شده که مانند سال گذشته، جایگاه نخست خود را حفظ کرده است. دومین دانشگاه برتر دنیا نیز طبق این رده‌بندی، کالج سلطنتی لندن است که با چهار رتبه صعود نسبت به سال گذشته، از رتبه شش در 2024 به رتبه دوم ارتقا یافته است اما دانشگاه آکسفورد و دانشگاه هاروارد مانند سال گذشته، به ترتیب جایگاه سومی و چهارمی خود را حفظ کرده‌اند. در این میان، دانشگاه کمبریج که در رده‌بندی 2025 رتبه پنجم را از آن خود کرده، در سال گذشته رتبه دوم را در اختیار داشته و در سال جاری سه رتبه تنزل کرده است. همچنین دانشگاه استنفورد که سال گذشته در رده پنجم قرار داشته، امسال با یک پله سقوط به رده ششم سقوط کرده است. دانشگاه فناوری فدرال زوریخ اما بدون تغییر نسبت به سال گذشته در رده هفتم جا خوش کرده است. در ادامه نیز دانشگاه ملی سنگاپور و نیز دانشگاه کالج لندن به ترتیب رتبه‌های هشتم و نهم خود را در سال گذشته حفظ کرده‌اند. موسسه فناوری کالیفرنیا در مقایسه با رتبه 15 سال گذشته، با پنج پله صعود به رده دهم در رتبه‌بندی 2025 رسیده است.

صنعتی امیرکبیر 28 پله سقوط کرد

بررسی دانشگاه‌ها و موسسات ایرانی در مقایسه رتبه‌بندی 2025 و 2024 پایگاه QS، نشان می‌دهد که در سال گذشته هفت دانشگاه در فهرست برترین‌ها حضور داشتند که امسال دو دانشگاه به این فهرست اضافه شده است. در رتبه‌بندی 2025، دو دانشگاه تبریز و شیراز به فهرست هفت‌تایی برترین دانشگاه‌ها اضافه شده و کل تعداد دانشگاه‌های برتر ایرانی به 9 دانشگاه افزایش یافته است. در این رده‌بندی، دانشگاه صنعتی‌شریف با کسب امتیاز 33 مانند سال گذشته جایگاه نخست کشور را از آن خود کرده اما وضعیت رتبه این دانشگاه نسبت به سال قبل بدتر شده به‌طوری که از رتبه 334 در سال 2024 با هشت پله سقوط به رتبه 342 در سال جاری رسیده است. بعد از آن نیز دانشگاه تهران با امتیاز 31.4 قرار دارد که مانند سال گذشته دومین دانشگاه برتر کشور لقب گرفته با این تفاوت که رتبه جهانی آن از 360 در سال گذشته با هشت پله سقوط به رده 368 در سال 2025 رسیده است.

سومین رتبه دانشگاه برتر کشور هم طبق رتبه‌بندی QS مانند سال گذشته به دانشگاه صنعتی امیرکبیر با امتیاز 29.5 رسیده است اما رتبه این دانشگاه از 375 در سال 2024 با 28 پله سقوط، وضعیت وخیم تری از نظر جهانی پیدا کرده و به جایگاه 403 دست یافته است. همچنین دانشگاه علم و صنعت ایران با امتیاز 27.2 هم مانند سال گذشته چهارمین دانشگاه برتر کشور شده اما رتبه آن در سال 2025 در مقایسه با سال 2024، با افت 15 پله‌ای همراه بوده است، به‌طوری‌که از رتبه 451 دنیا در سال گذشته به رتبه 436 در سال جاری رسیده است. رتبه پنجم برترین دانشگاه کشور در سال 2025 از آن دانشگاه صنعتی اصفهان با امتیاز 24.5 شده که در سال گذشته در این رده‌بندی حضور نداشته است. رتبه جهانی این دانشگاه در سال جاری 489 بوده است. دیگر دانشگاه ایرانی هم که در سال گذشته در رتبه‌بندی QS حضور نداشته و امسال وارد این رده‌بندی شده، دانشگاه تبریز با امتیاز 22.5 است و امسال توانسته به‌رغم کسب رتبه ششم کشوری، رتبه 552 را در بین دانشگاه‌های دنیا به‌دست آورد. در ادامه این رتبه‌بندی، دانشگاه شیراز قرار دارد که سال رده پنجم کشوری را از آن خود کرده بود اما امسال با اضافه شدن دو دانشگاه دیگر، با دو پله سقوط، به رده هفتم تنزل کرده است. رتبه جهانی این دانشگاه نیز مانند دانشگاه‌های دیگر تنزل پیدا کرده، به‌طوری‌که از 690- 681 در سال گذشته به رده 700- 691 رسیده است. در سال جاری، رتبه هشتم برترین دانشگاه کشوری طبق این رتبه‌بندی، به دانشگاه شهید بهشتی رسیده که نسبت به رتبه ششم سال گذشته، دو پله افت کرده است. اما رتبه جهانی آن بهبودیافته به‌گونه‌ای که از 1000- 951 در سال 2024 به رتبه 900- 851 صعود داشته است. علاوه‌بر این، دانشگاه فردوسی مشهد نیز که سال گذشته رتبه هفتم کشوری را به خود اختصاص داده بود، با دو پله سقوط به رده نهم رسیده است. اما رتبه جهانی آن بهبود یافته و در مقایسه با رتبه 1200- 1001 در سال گذشته، به رده 1000- 951 صعود کرده است. 

سنگاپور؛ برترین دانشگاه آسیایی

در رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر آسیایی 2025 QS، دانشگاه ملی سنگاپور مانند سال گذشته رتبه نخست آسیا را از آن خود کرد. این دانشگاه رتبه هشتم دنیا را در اختیار دارد. بعد از آن، دانشگاه پکینگ که سال گذشته سومین دانشگاه آسیا بود، امسال با یک رتبه صعود، به رده دوم بالا آمده است. این دانشگاه رده چهاردهم دنیا را در این رتبه‌بندی از آن خود کرده است. علاوه‌بر این، دانشگاه فنی نانیانگ سنگاپور که رده پانزدهم جهانی را به‌دست آورده، در رده‌بندی آسیایی در رده سوم قرار گرفته که نسبت به رتبه ششم سال گذشته سه رتبه صعود کرده است. دانشگاه کورنل با رده جهانی شانزدهم، رتبه چهارم آسیا را کسب کرده که در مقایسه با رتبه دومی در سال گذشته، دو پله تنزل کرده است. اما پنجمین دانشگاه برتر آسیا در رده‌بندی امسال QS از آن دانشگاه هنگ‌کنگ شده که در مقایسه با رده هفتم در سال گذشته، دو پله بهبود یافته است. این دانشگاه در رده‌بندی جهانی 2025، جایگاه 17 را به‌دست آورده است. دانشگاه سیدنی نیز رده ششم آسیا را کسب کرده که نسبت به رتبه چهارم این دانشگاه در سال گذشته، دو پله سقوط کرده است. این دانشگاه رده جهانی 18 را در اختیار دارد. اما هفتمین دانشگاه برتر آسیا به دانشگاه شینهوآ می‌رسد که نسبت به رتبه پنجم سال گذشته، دو پله سقوط کرده است. دانشگاه شینهوآ رتبه 20 جهانی را به خود اختصاص داده است. همچنین دانشگاه صنعتی مونیخ که رده جهانی 28 را به‌دست آورده، در بین دانشگاه‌های آسیایی رده هشتم را در اختیار دارد که در مقایسه با رتبه نهم سال گذشته یک پله صعود کرده است. دانشگاه ملی سئول هم نهمین دانشگاه برتر آسیاست که نسبت به رتبه 11 سال گذشته، دو پله صعود کرده است. این دانشگاه رتبه جهانی 31 را در اختیار دارد. رده دهم برترین دانشگاه آسیا نیز به دانشگاه توکیو با رتبه جهانی 32 می‌رسد که در مقایسه با رتبه هشتم سال گذشته، دو پله سقوط کرده است. 

از ایران تنها علم و صنعت در آسیا صعود کرد

در رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا در سال 2025 که از سوی پایگاه QS انجام شده، 532 دانشگاه و موسسه آسیایی رتبه‌بندی شده‌اند که در مقایسه با 519 دانشگاهی که در سال گذشته در این رتبه‌بندی شرکت کرده بودند، افزایش 13 دانشگاه را شاهد هستیم. دانشگاه صنعتی شریف در بین دانشگاه‌های برتر آسیایی در سال 2025، رده 112 را از آن خود کرده است که در مقایسه با رتبه 85 در سال گذشته با 27 رتبه تنزل مواجه شده است. دانشگاه تهران هم که در سال گذشته در جایگاه 88 آسیا جا خوش کرده بود، در رتبه‌بندی امسال QS با 33 پله سقوط به رده 121 تنزل کرده است. دانشگاه صنعتی امیرکبیر که در سال گذشته رده 121 آسیا را از آن خود کرده بود، با 9 پله سقوط به رده 130 در سال جاری رسیده است. در بین تنزل رتبه بیشتر دانشگاه‌های ایرانی در بین برترین دانشگاه‌های آسیا در سال 2025، دانشگاه علم و صنعت ایران با 25 پله صعود، از رتبه 166 در سال گذشته به رده 141 در سال 2025 رسیده است. دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه تبریز که امسال به جمع برترین دانشگاه‌های ایران پیوسته‌اند، به ترتیب در رده 162 و 187 آسیا قرار گرفته‌اند. همچنین دانشگاه شیراز که سال گذشته رتبه 184 را در بین دانشگاه‌های آسیا از آن خود کرده بود، در سال جاری با 66 پله سقوط به رتبه 250 تنزل داشته است. دانشگاه شهید بهشتی که در رده‌بندی سال گذشته QS در جایگاه 260- 251 آسیا جا خوش کرده بود، در رده‌بندی امسال با سقوط 53 پله‌ای به جایگاه 313 کاهش یافته است. در ادامه، دانشگاه فردوسی مشهد که سال گذشته رده 187 آسیا را کسب کرده بود با 156 پله سقوط به جایگاه 343 رسید.