علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز: سیاسی‌کاری‌های ضدایرانی از سوی شورای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای حکام این آژانس تمامی ندارد. در تازه‌ترین اقدام کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان روز دوشنبه، چهاردهم خرداد با توزیع پیش‌نویس قطعنامه‌ای در میان ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خواستار افزایش فشار بر ایران شدند. این قطعنامه عصر روز گذشته تصویب شد.
این درخواست‌های مکرر افزایش فشار بر برنامه‌های هسته‌ای ایران درحالی مطرح میشود که آژانس حدود 120 بازرس ویژه در ایران دارد و از تاسیسات هسته‌ای ایران به صورت منظم و سرزده بازدید می‌کند. سه کشور اروپایی در بیانیه‌ای مدعی شدند که ایران راه‌حل دیپلماتیک برای بازگشت به برجام را رد کرده و تصمیم گرفته است برنامه هسته‌ای خود را به سطوح نگران‌کننده‌ای گسترش دهد. ایران به غنی‌سازی اورانیوم فراتر از تعهداتش در برنامه اقدام مشترک ادامه داده است! انگلیس، فرانسه و آلمان اولین بار نیست که با هدف اعمال فشار بر ایران، دست به چنین اقداماتی می‌زنند. آمریکا نیز به‌عنوان مهم‌ترین متحد این کشورها، همواره از این اقدامات حمایت کرده اما این‌بار با کمی تعلل و تامل پشتیبانی خود از این طرح را اعلام کرد. کارشناسان مسائل بین‌الملل معتقدند که تعلل آمریکا از آنجاست که این کشور در پشت درهای بسته در حال مذاکره با ایران بر سر مسائل هسته‌ای و منطقه است. به گفته کارشناسان، ایالات متحده به دلیل نزدیکی به انتخابات ریاست‌جمهوری خود و تحولات منطقه، جبهه اوکراین و مناسبات چین، اراده‌ای برای تنش‌زایی و فعال کردن جبهه‌های دیگر ندارد. متئو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره مخالفت ایالات متحده با قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی علیه ایران گفت که موضع کشورش وقتی که قطعنامه منتشر شود، مشخص خواهد شد. همچنین کشورهای موسوم به گروه همفکر روز گذشته(چهارشنبه) با صدور بیانیه‌ای مشترک، تصویب قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را در سایه تعاملات ایران و آژانس برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده، اشتباه محاسباتی خوانده و هشدار دادند که چنین اقدامی نتیجه معکوس خواهد داشت. به‌منظور بررسی مسائل مربوط به این قطعنامه ضدایرانی پیش از تصویب قطعنامه با عبدالرضا هادی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل و عبدالرضا فرجی راد، کارشناس مسائل ژئوپلیتیک گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
هادی‌زاده: ایران واکنش نشان می‌دهد
عبدالرضا هادی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه آخرین قطعنامه‌ای که شورای حکام برای ما صادر کرده مربوط به 18 ماه قبل است، گفت: «شورای حکام بعد از آن دیگر قطعنامه‌ای علیه ما صادر نکرد. علتش هم این بود که واکنش ایران نسبت به قطعنامه‌های اخیر شورای حکام واکنش بسیار قاطع و بازدارنده‌ای بود، به‌خصوص قطعنامه‌ای که در آبان 1401 بود. بعد از آن قطعنامه ایران برای اولین بار غنی‌سازی 60 درصدش را به زیرزمین فوردو برد و دستگاه سانتریفیوژ جدید نصب کرد و این اقدام برای آنها به‌شدت گران تمام شد. یعنی مشخص شد که اگر آنها هر اقدامی انجام دهند سطح دسترسی‌شان کمتر و قدرت غنی‌سازی و هسته‌ای ایران بیشتر میشود. لذا از این روند صدور قطعنامه پا پس کشیدند. الان اما دوباره یک‌سری از کشورها به‌دنبال تنظیم و صدور قطعنامه هستند. سه کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه تلاش می‌کنند و رایزنی‌های زیادی انجام دادند که دیگر کشورهای اتحادیه اروپا را همراه کنند. آمریکایی‌ها ابتدا مخالفت داشتند اما به‌نظر می‌رسد کم‌کم همراه شدند. البته بازیگر فعالی نیستند اما این ماجرا را همراهی می‌کنند و دنبال صدور قطعنامه هستند.»
اروپا بر سر شاخ بُن می‌برد
هادی‌زاده در ادامه، سه سناریو درباره علت صدور این قطعنامه‌ها برشمرد و توضیح داد: «1. رسیدن به زمانی که مهر سال آینده مکانیسم ماشه برای همیشه از دست اعضای برجام خارج میشود و قطعنامه‌های جمهوری اسلامی ایران به‌طور کامل رد میشود و ایران دیگر پرونده‌ای در شورای امنیت نخواهد داشت. به همین دلیل سعی می‌کنند ببینند واکنش ایران نسبت به کلیدزدن همچین پروژه بزرگی چیست. به‌نظر می‌رسد ایران واکنش محکم، جدی و پشیمان‌کننده‌ای داشته باشد و نشان دهد که اگر بخواهند به این سمت حرکت کنند، ایران برگ‌های برنده خودش را رو خواهد کرد. 2. علت دیگر انتخابات ایران است. شاید تاثیرگذاری روی انتخابات ایران برای آنها مشوقی باشد تا بخواهند فضا را کمی تند کنند و دوباره مساله مذاکرات را مساله اساسی جامعه قرار دهند. آنها می‌توانند به نامزدهایی کمک کنند که احتمالا تمایل دارند با عقب‌نشینی از برخی مولفه‌های قدرت، به دنبال یک توافق نابرابر باشند. 3. سومین سناریو را هم می‌توان «تاثیرگذاری روی مذاکرات غیرمستقیمی که در جریان است» دانست. مذاکراتی برای اینکه تحریم‌های ایران برداشته شود و ایران یک‌سری تعهدات در حوزه هسته‌ای و غنی‌سازی خود بدهد، در جریان است.
لذا بازیگران مختلف با انگیزه‌های متفاوت، چه انگیزه تخریب مذاکرات و چه انگیزه گرفتن امتیاز بیشتر از ایران، مشغول به فعالیت هستند. بنابراین به‌نظر می‌رسد سناریوی سوم هم تاثیرگذاری بر حوزه انتخابات باشد. اما پاسخ جمهوری اسلامی ایران بر مبنای راهبردی که در برابر صدور قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت در دولت سیزدهم پیگیری کرده، «انجام واکنش قطعی» است. این واکنش قطعا می‌تواند در حوزه‌های فنی، غنی‌سازی، تعهدات و همکاری‌های میان ایران و آژانس تاثیر‌گذار باشد و درواقع آنچه که کشورهای اروپایی ادعا می‌کنند به دنبال آن هستند را اتفاقا عکس کند و دسترسی آژانس را شاید کمتر و غنی‌سازی ایران را بیشتر کند و سطح تنش در این حوزه را بالا ببرد. لذا این قطعنامه به‌طور قطع دستاوردی برای کشورهای اروپایی نخواهد داشت.»
فرجی‌راد: قدرت‌ها برای صدور قطعنامه ضدایرانی به اختلاف خورده‌اند
عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل ژئوپلیتیک با اشاره به اینکه چند هفته‌ای است اختلافی بین سه کشور اروپایی و آمریکا به وجود آمده تا قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام صادر شود، توضیح داد: «این به دلیل بالا رفتن میزان غنی‌سازی تا ۶۰ درصد است. آنها نمی‌گویند ایران از ۶۰ درصد عبور کرده، بلکه می‌گویند میزان اورانیوم انباشته‌شده آن اگر اشتباه نکنم به میزان ۲۰ درصد نسبت به گذشته بالا رفته و این خطرناک است. اما حالا گفته‌اند آمریکا موافق نیست و در حال گفت‌وگو هستند. در هر حال اروپایی‌ها این قطعنامه را صادر کردند و مشخص نیست آیا کسی نقش پلیس بد و دیگری نقش پلیس خوب را بازی می‌کند. من احتمال این بازی پلیس خوب و پلیس بد را کمتر می‌دانم؛ چراکه آمریکا در حال مذاکره با ایران است و نمی‌خواهد قطعنامه‌ای صادر شود که تنش‌های منطقه‌ای را بالا ببرد. تجربه نشان داده است کشورها اگر بخواهند با ایران لجبازی کنند شاهد عکس‌العمل ایران خواهند بود. آمریکا به‌دلیل تجربه مواجهه با این عکس‌العمل‌ها و با توجه به انتخاباتی که پیش رو دارد، دوست ندارد تنش‌های منطقه‌ای بالا برود. از آن طرف هم در حال تلاش هستند تا اسرائیل را راضی به اعلام آتش‌بسی کنند که ادامه‌دار باشد و یک صلح دائمی در غزه ایجاد شود. لذا ایالات متحده همه جوانب را می‌سنجد و نمی‌خواهد در منطقه تنش‌زایی شود. ضمن اینکه برآوردهای خودشان هم این است که ایران به آن میزان غنی‌سازی دسترسی پیدا نکرده که بخواهد بمب درست کند و این مساله را یک یا دو بار مطرح کرده‌اند.»
