علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز: به‌دنبال سانحه سقوط هلی‌کوپتر حامل رئیسجمهور و همراهان، کشورهای مختلف از سراسر دنیا با ارسال هیات‌های سیاسی در مراسم بزرگداشت شهدای این حادثه شرکت کردند. در مراسمی که روز چهارشنبه دوم خرداد برگزار شد هیاتی به نمایندگی از سلطان عمان شرکت کرد. همچنین روز گذشته نیز بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر خارجه عمان به ایران سفر کرد. وی به محض ورود به ایران با علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه دیدار و گفتوگو کرد. وزیر خارجه عمان در ابتدای نشست خبری ضمن ابراز تسلیت به مناسبت شهادت رئیسجمهور، وزیر امور خارجه و همراهان‌شان گفت: «ما امروز درباره اداره رایزنی‌های بین دو کشور گفتوگو کردیم.» وی با بیان اینکه ما درباره موضوعات متنوعی از‌جمله تحولات فلسطین رایزنی کردیم، ادامه داد: «اراده ما و جامعه بین‌المللی تشکیل کشور مستقل فلسطینی است.»
بدر بن حمد البوسعیدی به‌دلیل سفر از پیش تعیین‌‌‌شده‌‌‌ای که در روز چهارشنبه به کشور اردن داشت، قادر به همراهی هیات ارسالی عمان به مراسم بزرگداشت نبود. با این حال اما سفر وزیر امور خارجه عمان به ایران، بار دیگر مساله مذاکرات ایران و عمان را پررنگ کرد. برخی سفر بدر بن حمد البوسعیدی را صرفا برای عرض تسلیت و تعزیت و بزرگداشت رئیسجمهور و همراهان میدانند. برخی دیگر اما بنا به تجربیات تاریخی معتقدند هیات عمانی حامل پیامی از سوی آمریکا برای ایران است. این موضوع از این جهت مطرح است که به گفته کارشناسان مسائل بین‌‌‌الملل، آمریکایی‌‌‌ها نگران بالاگرفتن تنش در منطقه هستند که در گزارش روز گذشته با عنوان «مذاکرات مسقط ادامه دارد؟» به آن پرداختیم. برای بررسی سفر اخیر هیات عمانی به ایران با جواد میرگلوی‌بیات، کارشناس مسائل عمان گفتوگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
عمانیها پاسخ رفتار دولت سابق را دادند
جواد میرگلوی‌بیات، کارشناس مسائل عمان در رابطه با سفر بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر خارجه عمان به تهران، گفت: «این سفر برای تسلیت و تعزیت به مقامات ایرانی است. پس از شهادت آیت‌الله رئیسی و همراهان‌شان، سلطان عمان سفری به اردن داشتند و این سفر از پیش برنامه‌ریزی شده بود. درواقع وزیر امور خارجه عمان باید با سلطان همراهی می‌داشتند که به همین دلیل ایشان نتوانستند در آن ایام وارد ایران شوند و دو تن از وزرای عمان برای تسلیت به همراه معاون وزیر خارجه به ایران آمدند و در مراسم شرکت کردند.»
در ابتدا لازم است اشاره کنم چه شد که سلطان عمان یا یکی از افراد خاندان سلطنتی عمان که در نظام سیاسی عمان جایگاه بالاتری از وزرا دارند، برای عرض تسلیت به ایران نیامدند. سلطان قابوس در سال 2020 دار فانی را وداع گفت. در آن زمان متاسفانه از آنجایی که روحانی نسبت به کشورهای همسایه آنچنان توجهی از خود نشان نمی‌داد ما در سطح یک وزیر برای عرض تسلیت به عمان شرکت کردیم. این مساله برای عمانیها کمی ناراحت‌کننده بود؛ چراکه عمان دوست صدیق ما در منطقه است و تقریبا دو دهه است که ما با آنها رابطه خوبی داریم. ولی متاسفانه ما در سطح یک وزیر به نمایندگی از ظریف در این مراسم شرکت کردیم و من بارها دیده‌ام که عمانیها دقیقا آن‌طور رفتار می‌‌‌کنند که ما رفتار می‌کنیم. با این حال سطح حضور عمانیها در مراسم شهید رئیسی بالاتر از سطح حضور ما در مراسم سلطان قابوس بود. در عمان وزیر امور خارجه معاونت رئیس دولت را ندارد و در جایگاه وزیر است و به این سبب هم‌سطح سایر وزراست. در ایران هم ما چنین ساختاری داریم. وزیر خارجه ما معاون رئیسجمهور نیست. در برخی کشورها وزیر خارجه معاون رئیسجمهور است و به همین سبب شأن دیپلماتیک بالایی دارند یعنی یک مقام رسمی بالاتر از وزیر محسوب می‌شوند. اما در عمان چنین نیست همان‌طور که در ایران نیز چنین نیست. اما با این حال عمانیها با دو وزیر در مراسم ما شرکت کردند و این نشان می‌دهد آنها اهمیت دادند و در سطح بالاتری نسبت به حضور ما در مراسم ترحیم سلطان قابوس شرکت کردند. به‌هرحال نقدهایی به این شکل از حضور عمان میشود و خواستم بگویم به‌جای اینکه قیاس‌مان را با سطح حضور قطر و ارمنستان انجام دهیم، بهتر است آن را با سطح حضور خودمان در مراسمی که برای شخص اول عمان برگزار شد، انجام دهیم.»
عمانیها میخواهند «استمزاج» کنند
این کارشناس مسائل عمان با اشاره به اینکه آقای بدر بن حمد البوسعیدی بارها به ایران سفر کرده و مقامات ایرانی را از نزدیک می‌شناسد و بعضا با آنها رابطه دوستی دارد، گفت: «درخصوص سفر وزیر امور خارجه عمان به تهران که روز گذشته انجام شد در وهله اول مقامات گفتند برای عرض تسلیت و تعزیت است. حضور ایشان در ایران حتی می‌تواند یک بعد شخصی و عاطفی داشته باشد، چنانچه شنیده‌ام میخواهند با خانواده آقای امیرعبداللهیان هم دیدار کنند. هدف اصلی سفر همین است. اما در رابطه با ارتباط این سفر به مذاکراتی که با مسقط بین ایران و آمریکا جریان داشت، به‌هرحال این مذاکرات از آنجایی که غیرعلنی برگزار میشود، اخباری که از آن در می‌آید هم اخباری است که بعضا دقیق نیست و مبتنی‌بر تحلیل و شواهد و قرائن است. علی‌‌‌ایحال من نظرم این است که این سفر یک سفر استمزاجی است. وزیر خارجه عمان با حضور در تهران می‌خواهد نسبت به مذاکراتی که در مسقط جریان داشته استمزاج کند و بداند آیا این مذاکرات با توجه به خللی که در ساختار اداره‌گری ایران رخ داده، ادامه پیدا خواهد کرد یا نه؛ هر چند کنعانی گفت این مذاکرات متوقف نشده ولی فوت رئیسجمهور و وزیر امور خارجه وقفه‌ای ایجاد کرده و این استمزاج به‌دلیل این است که عمانیها بدانند این وقفه تا کی ادامه‌دار خواهد بود؟»
مذاکرات منطقهای است یا هستهای؟
میرگلوی‌بیات با بیان اینکه مذاکرات اخیر جنگ غزه را هم شامل میشود، گفت: «همان‌طور بدر بن حمد البوسعیدی و علی باقری در کنفرانس روز گذشته گفتند، مذاکرات در مسقط شامل مذاکرات منطقهای بوده و از آنجا که تحولات منطقه سرعت زیادی دارند این سفر و این استمزاج به سبب این است که حداقل در مورد مسائل منطقهای این وقفه ادامه پیدا نکند. به احتمال زیاد مذاکرات مسائل منطقهای بعد از این سفر ادامه پیدا می‌کند و این وقفه از بین می‌رود. اما درخصوص مذاکرات هستهای من بعید میدانم در شرایطی که این ابهام برای آینده دولت ایران وجود دارد و انتخاباتی پیش‌رو است و روحیه محافظه‌کارانه عمانیها، بعید میدانم تا تعیین‌تکلیفی در دولت ایران برای انتخابات اتفاق نیفتد، مذاکرات هستهای در دستورکار امروز بدر بن حمد البوسعیدی قرار گرفته باشد و به‌نظر من این مساله را خود عمانیها هم مسکوت گذاشته‌اند؛ چراکه روحیه محافظه‌کارانه‌ای دارند و مسئولان کشورشان باتجربه هستند و فضای سیاسی ایران را می‌شناسند و میدانند که دولت‌‌‌ها در ایران روی مذاکرات هستهای تاثیرگذاری دارند و احتمالا در این فضایی که ابهام وجود دارد حداقل پیشقدم نشوند. اما فعلا چیزی مشخص نیست و ابهام وجود دارد، بعید میدانم عمانیها در مسائل مذاکرات هستهای بخواهند پیشقدم شوند. آنها صبر می‌‌‌کنند تا تکلیف انتخابات ایران مشخص شود.»
واگذاری پرونده مذاکرات ایران و آمریکا به شمخانی شایعه بود
در روزهای اخیر خبری مبنی‌بر واگذاری پرونده مذاکرات ایران و آمریکا به علی شمخانی، دبیر سابق شورای امنیت ملی در حال دست به دست شدن است. منابع آگاه در این زمینه اظهار کرده‌‌‌اند که رئیسجمهور شهید یک شورای مشورتی را به ریاست خودشان تشکیل دادند و از چهره‌های مختلفی برای استفاده از تجربیات‌شان در حوزه‌های مختلف دعوت کردند. یکی از این افراد شمخانی بود که بنا به تجربیاتش در این سال‌ها که دبیری شورای عالی امنیت ملی را در کارنامه دارد، از وی خواسته میشود آن تجربیاتش را در اختیار دولت قرار دهد و شخص رئیسجمهور شهید هم جمع‌بندی می‌کردند. چیزی تحت عنوان اینکه آقای شمخانی در تیم مذاکر کننده هستند، وجود نداشت و فقط قرار بود از تجربیات او استفاده شود. صفر تا صد ماجرا همین است. یعنی استفاده از تجربیات وی در جایگاه یک عضو شورای مشورتی به ریاست رئیسجمهور که جمع‌بندی‌‌‌اش هم توسط شخص رئیسجمهور صورت می‌‌‌گرفته، است. بنابراین خبرهایی که الان منتشر شده مبنی‌بر جایگزینی تیم مذاکراتی و انجام مذاکرات و راهبرد سیاست‌خارجی، کذب و خلاف واقع است. سخنگوی وزارت خارجه هم گفت اخبار فضای مجازی را تایید نمی‌‌‌کند و اخباری که در حال انتشار است خلاف واقع است.
