علی محمولی، مترجم: ورود هوش مصنوعی و اتوماسیون به حوزه‌های مختلف، در حال دگرگونی بازار کار است و اموری که نیاز به تکرار داشتند اکنون روزبه‌روز بیشتر در حال خودکار شدن هستند. البته سامانه‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی نیازمند متخصصانی هستند که بتوانند آنها را مدیریت و توسعه داده و با آنها کار کنند.

به گزارش نشریه آنالتیکس اینسایت، تداوم رشد صنعت فناوری منجر به انتشار اخبار تعدیل نیرو توسط شرکت‌ها شد که کارمندان حوزه فناوری اطلاعات را در سراسر جهان، به لرزه انداخت. با افزایش کاربرد هوش مصنوعی و اتوماسیون، تغییرات در افق فناوری و علاقه‌مندی مشتریان و رفتار آنها، تبدیل به عمده‌ترین دلایل تعدیل نیرو در شرکت‌ها شده است. در ادامه به بررسی محتمل‌ترین دلایل این شیب تند تعدیل نیرو و اخراج‌ها خواهیم پرداخت. بسیاری از صنایع در سال‌های گذشته، تعدیل نیرو را تجربه کرده‌اند و برخی از آنها نیز که بیشترین حجم تعدیل را داشته‌اند شامل فناوری اطلاعات (IT)، خدمات مالی، ارتباطات، حمل‌ونقل و تولید است. این شیب تند در زمانی رخ می‌دهد که صنایع تغییرات مهمی را سپری می‌کنند. هوش مصنوعی و پیاده‌سازی راهکارهای توسعه پایدار علاوه‌بر ایجاد فرصت‌های مناسب، چالش‌هایی نیز ایجاد کرده‌اند. رشد انفجارگونه اخراج کارمندان توسط شرکت‌های فناوری در 2024 نشانگر بی‌ثباتی این حوزه و لزوم تطبیق‌پذیری شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری پیوسته آنها در یادگیری و توسعه است. شرایط مذکور در حال ایجاد موقعیت‌های شغلی جدید و بازطراحی و از بین بردن مشاغل سنتی است. در سال 2024، حوزه فناوری شاهد رشد تند تعداد تعدیل نیروها بود و بیش از 32 هزار کارمند کار خود را از دست دادند و در این میان، استحاله ساختار سازمانی، عامل اساسی رکود اقتصادی است. از سوی دیگر، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، فناوری‌های جدیدالورودی هستند که منجر به این دست تعدیل نیروها شده‌اند. در نتیجه آنچه باقی می‌ماند، تنها بحث اندازه شرکت‌ها و تمایل آنها به هدایت منابع خود به استفاده از فناوری‌های نوین در تولید بود که البته همه این موضوعات با تاثیری که فناوری در کارکرد کسب‌وکارهای سنتی دارد، تغییر کرد. هوش مصنوعی اثر قابل توجهی بر مشاغل یقه‌سفید داشت که همین موضوع، یکی از دلایل رشد تعدیل نیرو در حوزه فناوری در سال 2024 بود. طبیعتا اتوماسیون تهدیدی جدی برای بقای مشاغل یقه‌سفیدی مانند توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، مشاوران حقوقی، حسابداران و کارمندان حوزه مالی است؛ چراکه پیاده‌سازی راهکارهای مبتنی‌بر هوش مصنوعی منجر به بازطراحی مشاغل و ارزیابی مجدد نیروی کار مورد نیاز شرکت‌ها شده است و همین منجر به این شده که شرکت‌ها در نیاز خود به کارمندان با توجه به اثرگذاری عملیاتی که می‌توان ایجاد کرد، بازنگری کنند. شرکت‌های فناوری که تاکنون صدها هزار نفر را اخراج کرده‌اند، بی‌دلیل دست به چنین اقدامی نزده‌اند و هزینه‌های مدیریت، نیروی انسانی بیش از حد در زمان همه‌گیری کرونا و چالش‌های بازار از مواردی است که در ذهن آنها بوده. شرکت دل به‌طور مثال اعلام کرد در راستای سلسله اقداماتی که برای کاهش هزینه‌های خود انجام می‌دهد، مجبور به کاهش کارمندان خود است و به‌دنبال آن بنا بر گزارش‌ها حدود 6 هزار نفر را بیکار کرد. این اتفاق زمانی رخ داد که تقاضا برای رایانه‌های شخصی کاهش یافته و سبب کاهش 11 درصد از درآمدهای سه‌ماهه چهارم آن شده بود.

افزایش تعدیل نیرو در دانش‌بنیان‌ها
در این زمینه، هند بیشترین تجربه را در تعدیل نیرو به‌دلایل مختلف داشته است و یکی از مهم‌ترین آنها، کاهش هزینه، بازطراحی ساختار، رشد درآمدها، فشار سرمایه‌گذاران در کنار مسائلی چون هوش مصنوعی است. بنا بر بیانیه شرکت هندی سرگرمی زی (Zee Entertainment Ltd)، این شرکت در حال بازطراحی اساسی مرکز فناوری و نوآوری خود طبق پیشنهاد مدیریت مجموعه است که شامل کاهش 50 درصد هزینه‌ها و همچنین کاهش تعداد گروه‌های آن است. آمازون و متا (شرکت مادر فیسبوک و واتساپ‌) که نیروی کار مورد نیاز خود را در دوران همه‌گیری برای پوشش تقاضا در بخش کالا و خدمات افزایش دادند، اخیرا تمام این افراد را به‌دلیل مازاد نیرو اخراج کردند. شرکت آلمانی اس‌ای‌پی (SAP) که در زمینه نرم‌افزار فعال است، در ژانویه اعلام کرد 8 هزار نیرو را که بیش 7 درصد از تمام کارکنان خود است به‌دلیل بازسازی چارت سازمانی تعدیل خواهد کرد. به گفته شرکت، سیاست آنها «اول فضای ابری» است و به همین دلیل قصد دارند تجارت شرکت را از طریق هوش مصنوعی توسعه دهند.
بلاتکلیفی اقتصادی
به‌دلیل تغییرات در جو اقتصادی، بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه فناوری در حال محکم کردن کمربندهای خود و تجدیدنظر در نیروی کار مورد نیاز برای آینده هستند. بی‌ثباتی بازار و گرایش به اتوماسیون، شرکت‌ها را وادار به بهینه‌سازی فعالیت‌های خود و کاهش هزینه‌ها به‌دلیل نگرانی از پیش‌بینی‌های حول احتمال سقوط بازار کرده است که این نیز از دلایل افزایش تعدیل نیرو دانش‌بنیان‌ها در 2024 است.
سازگاری پس از جذب بیش از حد
پس از سال‌ها جذب بیش از حد کارمند در دوران انفجار فناوری (معروف به Tech Boom)، بسیاری از شرکت‌های فناورانه اولویت‌های خود را از نو نوشتند و توسعه پایدار و سوددهی را بر رشد خود ارجحیت بخشیدند.
بهینه‌سازی هزینه‌ها
بهینه‌سازی هزینه‌ها صرفا شامل کاهش تعداد کارمندان نمی‌شود، بلکه به معنی اولویت‌بندی مناسب کسب‌وکار متناسب با واقعیت‌های روز بازار مالی و روند آینده آن است. به همین دلیل نیز شرکت‌ها امور خود را کارآمد کرده و با حذف اضافات دست ‌و پا گیر، بازدهی و رقابتی بودن خود را افزایش می‌دهند.
ترس از رکود
نگرانی‌ها درباره رکود سبب شده که شرکت‌ها پیش از اینکه با بحران مواجه شوند از هزینه‌های خود بکاهند و هزینه نیروی کار معمولا از سنگین‌ترین این موارد است. هدف از این راهبرد معقول، حفظ ثبات مالی و تطبیق‌پذیری عملیاتی در صورت وقوع رکود است.
تغییر مسیر به هوش مصنوعی و اتوماسیون
ادغام هوش مصنوعی و اتوماسیون در حوزه‌های مختلف، در حال دگرگونی بازار کار است و اموری که نیاز به تکرار داشتند اکنون روزبه‌روز بیشتر در حال خودکار و اتوماتیک شدن هستند. البته سامانه‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی نیازمند متخصصانی هستند که بتوانند آنها را مدیریت کرده و توسعه داده و با آنها کار کنند.
تغییر شغل در برابر تعدیل شغل
تفاوت بین تغییر شغل و تعدیل شغل آنجاست که تعدیل شغل به معنای کاهش تعداد کارمندان است و تغییر شغل، از طرف دیگر به معنای همکاری کارها و صنایع جدید ناشی از رشد فناوری‌های جدید و تغییر شکل بازار است. در دورانی که فناوری‌ها توسعه می‌یابند و مشاغل فناورانه مرتبط با آنها حذف می‌شوند، مختصصان این حوزه بسیار بیشتر از قبل مایل به‌بروزرسانی خود یا فراگیری توانایی‌های جدید هستند تا بتوانند با دوران همراه شوند و در نتیجه با نفرین بیکاری مقابله کنند.
امروزه صنعت فناوری با بازار کار پویا و به سرعت در حال تحول، سوددهی سریع و تاکید بر توانایی‌های فناوری همراه با انعطاف‌پذیری، متمایز شناخته می‌شود. در انتها نیز بسیاری از فناوران معمولا پیش‌دستی کرده و با پیشرفت در توانایی‌های خود، به دنبال همراه بودن با روند رقابتی بازار هستند. مطالعات مختلف نشان می‌دهد تحلیلگران داده در حال آموختن مهندسی یادگیری ماشینی هستند که می‌توانند مهارت‌های تحلیلی خود را مستقیما در ساخت سامانه‌های هوشمند به کار گیرند. افراد شاغل در بخش پشتیبانی فناوری اطلاعات نیز در تلاش برای تبدیل شدن به مهندسان پشتیبانی از فضای ابری (Cloud Support Engineer) هستند؛ چراکه شرکت‌ها برای بهره‌وری و توسعه آسان‌تر، زیرساخت خود را به فضای ابری منتقل می‌کنند.
چشم‌انداز و ملاحظات اخلاقی
به همین شکل همان‌طور که هوش مصنوعی به تغییر شکل افق فناوری ادامه می‌دهد، این سوال که آیا افراد قرار است با ماشین‌ها جایگزین شوند یا قرار است با ماشین‌ها کار کنند، بیشترین اهمیت را خواهد داشت. سازمان‌ها باید بر پیاده‌سازی پایدار هوش مصنوعی تاکید کنند تا از اینکه هوش مصنوعی، عامل جدید بیکاری باشد و باعث جابه‌جایی کارگران انسانی شود، جلوگیری کنند. برای حل مشکلاتی که هوش مصنوعی در بخش اشتغال ایجاد می‌کند، همکاری با بازیگران صنعت، سیاستگذاران و موسسات آموزشی یک ضرورت است. به این ترتیب، فرصت‌های ایجاد شده توسط هوش مصنوعی نیز درک خواهند شد.
فرصت‌های جدید شغلی در حوزه فناوری
اینکه که برخی از افراد ممکن است شغل خود را به‌دلیل پیشرفت سریع فناوری از دست دهند نگران‌کننده است. صنایع فناوری‌های جدید مانند امنیت سایبری برای پاسخگویی به چشم‌انداز تهدیدات که منجر به کمبود منابع انسانی و نیاز به نیروی کار بیشتر می‌شود نیز در حال رشد هستند. علاوه ‌بر این، محاسبات لبه‌ای (Edge Computing) نیز در سرحد مشاغل مورد نیاز در زیرساخت‌های توزیع شده فناوری اطلاعات قرار دارد. با افزایش پزشکی از راه دور، انتظار می‌رود نقش فناوری اطلاعات در بهداشت و درمان نیز افزایش یابد که یک کاتالیزور برای اخلال در این صنعت خواهد بود؛ چراکه فناوری و مراقبت از بیمار، همیشه در یک چرخه دائمی هستند.
ظهور حوزه‌های فناوری‌های جدید
از آنجایی که حوزه‌های سنتی فناوری به‌سختی در ‌حال همراهی با پیشرفت‌های موجودند، حوزه‌های نوظهور مانند محاسبات کوآنتومی (QC) و واقعیت افزوده (AR) در حال شتاب گرفتن هستند و حتی اگر هنوز هم در مراحل اولیه خود باشند، به‌طور بالقوه می‌توانند انقلابی در صنایع ایجاد کنند. همچنین ظهور راهکارهایی مانند فناوری سبز (GTE) و انرژی‌های تجدیدپذیر (RE)، راه را برای یک صنعت پررونق دیگر مانند فناوری زیست‌محیطی هموار می‌کند که انتظار می‌رود نقش کلیدی در مقابله با مشکلات ناشی از تغییرات آب‌وهوایی داشته باشد. استارتاپ‌های حوزه فناوری فضایی نیز با تمرکز بر تجاری‌سازی گشت‌وگذارهای فضایی، در حال ظهور هستند. به متخصصان فناوری بیکار توصیه می‌شود از مهارت‌ها و تجربه‌های موجود خود برای حرکت به حوزه‌های فناوری جدید، به‌ویژه آ‌نهایی که به سرعت در حال رشد هستند مانند امنیت سایبری، استفاده کنند. بسیاری از متخصصان فناوری با گذراندن دوره‌های آموزشی پیشرفته و دریافت گواهینامه‌هایی که ثابت می‌کند می‌توانند در زمینه‌های جدید تفاوت ایجاد کنند، به موفقیت دست می‌یابند. با کار و شبکه‌سازی در این حیطه‌های فعالیت پیشرفته، می‌توانید فرصت‌هایی را بیابید که لزوما در بازار کار سنتی در دسترس نیستند. همان‌طور که به مرحله بعدی در تکامل فناوری می‌رویم، ایجاد فرهنگ نوآوری و سازگاری برای افراد و شرکت‌هایی که به دنبال موفقیت در این دنیای همیشه در حال تکامل و پیشرفت هستند، حیاتی خواهد بود. با توجه به پیشرفت‌های فناوری و تمرکز بر سودآوری، تعدیل نیروهای حرفه‌ای احتمالا برای مدتی دیگر ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر پیش‌بینی روند اشتغال فناوری در آینده حاکی از افزایش تخصص در زمینه‌هایی چون اخلاق هوش مصنوعی و علم اطلاعات کوآنتومی (QI Science) و همچنین توسعه نرم‌افزار با کدنویسی کم یا بدون کدنویسی است. برای متعادل کردن نوآوری‌های فناورانه متناسب با نیازهای نیروی کار، سازمان‌ها باید پیوسته در یادگیری و سامانه‌های پشتیبانی مداوم، سرمایه‌گذاری کنند. در سایه این سلسله از تعدیل نیروها، پیش‌بینی آینده صنعت فناوری، امری دشوار است که بستگی به عوامل بسیار و متفاوتی دارد، مانند وضعیت اقتصادی، پیشرفت در فناوری و شدت رقابت در این صنعت و از سوی دیگر، نظر سرمایه‌گذاران نیز بسیار اثرگذار است. سرمایه‌گذاران از شرکت‌ها انتظار دارند با کاهش درآمدها، هزینه‌های خود را نیز کاهش دهند. افراد حاضر در شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و جسورانه (موسوم به VC) نیز نگران هستند پس سال‌ها رشد پرسرعت، شاهد کاهش سوددهی شرکت‌ها در سال 2024 باشند. با این وجود هر چند شمولیت در تعدیل نیرو می‌تواند یک گام رو به عقب برای کارمندان و خود کسب‌وکارها باشد، اما این اتفاق می‌تواند به آنها شانسی برای بازسازی، نوآوری و توسعه دهد که در گذشته چندان به‌راحتی به‌دست نمی‌آمد.