ندا اظهری، مترجم: موسسه پژوهشی Hurun در روزهای گذشته شاخص جهانی شرکتهای یونیکورن (تکشاخ) 2024 را منتشر کرد. درواقع، این شاخص رتبهبندی آن دسته از استارتاپهایی در دنیا هستند که در دهه 2000 میلادی تاسیس شده و حداقل یک میلیارد دلار ارزش دارند. در اول ژانویه 2024، تغییرات قابلتوجهی در ارزشگذاری شرکتها تا تاریخ انتشار آمار به چشم میخورد. این موسسه از سال 2017 به بررسی یونیکورنها میپردازد و این ششمین سالی است که این شرکتها را ردیابی و بررسی میکند. این گزارش شامل موفقترین سرمایهگذاران یونیکورن دنیا در 2024 است که عملا رتبهبندی موفقترین سرمایهگذاران یونیکورن براساس تعداد یونیکورنهایی است که روی آنها سرمایهگذاری کردهاند. کنفرانس جهانی یونیکورن برای سومین سال متوالی در منطقه توسعه «گوانگژو» برگزار شد. در فوریه 2024، این منطقه، «سال ترویج سرمایهگذاری جهانی» را برای ترویج و تقویت متقابل صنایع و فناوریها و توسعه نیروهای تولیدی باکیفیت جدید، با تمرکز بر صنایع رقابتی، استراتژیک نوظهور و آیندهنگر راهاندازی کرده است. «گوانگژو» به خودی خود 24 شرکت یونیکورن در اختیار دارد که سرمایهگذاری صنعتی و سرمایهگذاری در تحولات فناوری و ارتقا هر دو از نرخ رشد قابل توجه 20 درصد فراتر رفته است. همچنین این منطقه به عنوان مرکزی برای دانشجویان دانشگاهها و کالجها و نیز استعدادهای ماهر با توجه به پلتفرمهای ملی اصلی و سایر منابع نوآورانه در شهر عمل میکند. این منطقه در رتبهبندی «شهر علمی شاخص طبیعت» در رتبه هشتم جهانی قرار دارد و از سوی آمار سالانه فضاهای کسب و کاری ارائهشده از سوی اتاق بازرگانی آمریکا، گوانگژو به عنوان یکی از مقاصد ترجیحی برای سرمایهگذاری آینده در چین رتبهبندی شده و برای هفتمین سال متوالی به عنوان محبوبترین شهر سرمایهگذاری معرفی شده است.
ارزش سهام یونیکورنها به 4 هزار و 600 میلیارد دلار رسید
موسسه پژوهشی Hurun حدود 1453 یونیکورن را شناسایی کرده که در 53 کشور و 291 شهر مستقر هستند. از این تعداد شرکت، 430 یونیکورن با افزایش و رشد ارزش روبهرو بودهاند که از این میان، 171 مورد از آنها چهرههای جدید این رتبهبندی به شمار میروند. علاوه بر این، 170 یونیکورن هم دچار افت ارزش شدهاند که از بین آنها، 42 شرکت به دلیل کاهش ارزشگذاری آنها به پایینتر از یک میلیارد دلار، تنزل رتبه داشتهاند. 37 شرکت از این فهرست ترفیع رتبه پیدا کردهاند که از این تعداد، 29 شرکت عرضه اولیه سهام خود را انجام داده و سهام خود را فروختند و 8 مورد هم سهام خریداری کردند. 895 یونیکورن هم تغییری در ارزشگذاری خود مشاهده نکردند. ارزش کل سهام این شرکتها به 4 هزار و 600 میلیارد دلار رسیده است. یونیکورنهای جهان خدمات مالی، راهحلهای مدیریت کسب و کار و مراقبتهای بهداشتی را مختل میکنند. 78 درصد از شرکتها، نرمافزار و خدمات را با پیشگامی فینتک، هوش مصنوعی و SaaS به فروش میرسانند، در حالی که 22 درصد محصول فیزیکی دارند که هدایت آنها از سوی New Energy، Biotech، F&B و Semiconductors انجام میشود.
ارزش یونیکورنها معادل GDP ژاپن
در این میان، ارزش کل یونیکورنها در دنیا طبق شاخص 2024 به 5 هزار میلیارد دلار رسیده است که معادل GDP ژاپن است و این بدان معناست که سرمایهگذاران انتظار دارند این یونیکورنها طی 10 یا چند سال آینده به 5 هزار میلیارد دلار سوددهی برسند. این بیانگر آن است که استارتاپها چگونه اقتصاد آینده را شکل میدهند. طی سال گذشته هر روز در دنیا یک یونیکورن افتتاح شده تا به این واسطه مجموع یونیکورنهای شناختهشده در جهان با رکورد جدیدی به کمتر از 1500 شرکت برسد. بهرغم کندی رشد اقتصادی در چین، این کشور همچنان تلاش میکند از نظر تعداد یونیکورنهای جدید به آمریکا نزدیکتر شود؛ از این رو طبق برنامهریزیهای صورتگرفته، هر هفته بیش از یک یونیکورن به تعداد یونیکورنهای خود اضافه میکند. یکی از ویژگیهای شاخص جهانی یونیکورنها این است که با استفاده از دادههای سرمایهگذاران پیشروی جهانی، یعنی «کارآفرینان» جمعآوری میشود و این فهرست را به جامعترین فهرست یونیکورنها در دنیا تبدیل میکند. شاخص جهانی یونیکورنهای 2024 با فهرست کردن موفقترین استارتاپهای جهان به منظور ارائه چشماندازی از اقتصاد فردا طراحی شده است. بخشهایی که آنها -این استارتاپها- در آن حضور دارند و کشورها و شهرهایی که در آنها مستقر هستند، بیانگر آن است که کدام بخشها استعدادهای برتر جوان و باهوشترین سرمایههای جهان را جذب میکنند و کدام کشورها و شهرها بهترین اکوسیستم نوپا را در اختیار دارند.
افزایش 3 برابری یونیکورنها از 6 سال گذشته
پنج سال گذشته دورهای طلایی برای کارآفرینی به شمار میرود که دنیا شاهد بزرگترین رونق بخش فناوریهای جدید در بازار بود. از سال 2019، تعداد یونیکورنها از 494 به 1453 مورد رسید که تعداد آنها سه برابر شده است. در حالی که آمریکا نیمی از یونیکورنها را در خود جای داده، در دنیا پیشتاز است. طبق شاخص یونیکورنهای امسال، تعداد کشورهای دارای حداقل یک یونیکورن، در مقایسه با سال گذشته بیش از دو برابر شده است، به طوری که از 24 یونیکورن به 53 شرکت و تعداد کشورهای شهرهای دارای حداقل یک یونیکورن از 118 به 291 افزایش یافته است.
50 درصد یونیکورنها در آمریکا
درواقع وقتی صحبت از یونیکورنها به میان میآید، میتوان جهان را به سه بخش آمریکا، چین و بقیه کشورهای دنیا تقسیم کرد. آمریکا نیمی از یونیکورنهای شناختهشده دنیا را در خود جای داده که در رأس آنها شرکتهای فینتک، هوش مصنوعی و SaaS قرار دارند. چین هم یکچهارم شرکتهای یونیکورن با پیشگامی شرکتهای New Energy، Biotech، F&B و Semiconductors را در اختیار دارد. در این میان بقیه کشورهای جهان یکچهارم دیگر را به رهبری شرکت فینتک و تجارت الکترونیک به خود اختصاص دادهاند. فعالترین شهر برای یونیکورنها در خارج از آمریکا و چین، شهر لندن و پس از آن «بنگلور» هند، پاریس و برلین هستند.
رشد 80 میلیارد دلاری ارزش OpenAI
امسال سال هوش مصنوعی است. شرکت OpenAI نیز در میان جزء یونیکورنهای پیشتاز هوش مصنوعی است که ارزش آن از 80 میلیارد دلار به 100 میلیارد افزوده شده است. در چین، شرکت یکساله هوش مصنوعی «مونشات» مستقر در پکن و شرکت «مینی مکس» مستقر در شانگهای در تولید محصولات مشابه ChatGPT پیشگام هستند. شرکتهای دیگری هم در این حوزه فعالیت میکنند که عبارتند از: «وان تراست» در آتلانتا که از هوش مصنوعی برای امنیت داده استفاده میکند؛ شرکت «گرف کور» در انگلیس که رقابت جهانی را در راستای دستیابی به قابلیتهای محاسباتی برجسته میکند و شرکت «گلنس» در هند که تاثیر هوش مصنوعی را در تغییر مصرف محتوا در سیستمعاملهای تلفن همراه نشان میدهد.
کاهش رشد استارتاپهای هندی
روند رو به رشد اکوسیستم استارتاپ هند کند شده و تعداد یونیکورنهای این کشور برای اولین بار از زمان راهاندازی شاخص 2024 یونیکورنها، با وجود رکوردهای اخیر در بازار سهام، کاهش یافته است. یکی از عوامل بروز این اتفاق این است که بنیانگذاران هندی بیش از هر کشور دیگری یونیکورنهای خارجی تولید کرده و 109 یونیکورن هم بهصورت بنیانگذار در خارج از هند بنیانگذاری شدهاند درحالیکه تنها 67 یونیکورن در هند افتتاح شدهاند. از یونیکورنهایی که در خارج از هند تاسیس شدهاند میتوان به 95 شرکت در آمریکا به رهبری منطقه خلیج، چهار شرکت در انگلیس، سه شرکت در سنگاپور و دو شرکت در آلمان اشاره کرد. بهرغم عملکرد ضعیف بازارهای سهام، چین با وجود 18 یونیکورن از مجموع 29 یونیکورنی که در سال گذشته به بازار عرضه کردند، بسیار جلوتر از آمریکا با پنج و سایر نقاط جهان با شش سهام پیشتاز بود. اما دلیل اینکه تعداد یونیکورنها هر ساله بیشتر میشود این است که بهسختی موجودیت خود را علنی میکنند به این معنی که ترجیح میدهند در سکوت به فعالیت خود ادامه دهند.
ایلان ماسک؛ مشهورترین دارنده یونیکورن در دنیا
موفقترین سرمایهگذاران یونیکورن جهان را میتوان «تایگر گلوبال»، «سافت بانک» و «هانگ شان» عنوان کرد که رابطه همزیستی بین استارتاپها و سرمایهگذاری استراتژیک را برجسته میکنند. امسال بهویژه در مقایسه با روزهای اوج سال 2021 سرعت سرمایهگذاریهای جدید یونیکورن کاهش یافته؛ چراکه کسب سرمایهگذاریها دشوارتر میشوند. همچنین رکوردشکنی بازارهای سهام در آمریکا، هند و انگلیس عرضه اولیه سهام قابلتوجهی را برای یونیکورنها ارائه نکرده است. شاید پنج درصد از شاخص جهانی یونیکورنها از یک شرکت بزرگتر باشد که کسبوکار اصلی آن یک استارتاپ دهه 2000 بوده است. از 171 یونیکورن جدید در رتبهبندی امسال 33 شرکت که از هر پنج شرکت یک شرکت را در بر میگیرد، جزء شرکتهای آینده در Hurun در سالهای گذشته بودهاند که طی سه سال به شرکتهای یونیکورن تبدیل شدهاند. در چین 14 شرکت از 56 یونیکورن جدید، یعنی از هر چهار شرکت یک شرکت از شرکتهای آینده در Hurunدر سالهای گذشته وارد فهرست امسال شدهاند. در هند نیز تمام یونیکورنهای جدید وضعیت مشابهی دارند. درواقع، Hurun به بزرگترین گردآورنده فهرست یونیکورنها و یونیکورنهای آینده در جهان تبدیل شده است. از آنجایی که یونیکورنها بهطور ذاتی برای اقتصاد جدید حیاتی هستند، امید میرود این فهرست بتواند اهمیت این شرکتها را برای آینده اقتصاد کشورها نشان دهد. پیشتر هشت یونیکورن به فهرست 500 شرکت یونیکورن جهانی Hurun راه یافتهاند و به یکی از 500 شرکت باارزش دنیا تبدیل شدهاند که عبارتند از: بایت دنس، اسپیس ایکس، شین، استریپ، ووی بنک، دیتابریک، OpenAI و آنت گروپ. مشهورترین فردی که در فهرست یونیکورنهای برتر دنیا قرار دارد، ایلان ماسک است که صاحب پنج یونیکورن OpenAI، اسپیس ایکس، شرکت بورینگ، ایکس و نورالینک در فهرست امسال است.
تنها 8 درصد یونیکورنها سهم اتحادیه اروپاست
اتحادیه اروپا عملکرد ضعیفی حول محور یونیکورنها دارد. 27 کشور عضو این اتحادیه تنها 109 یونیکورن را در بین یونیکورنهای جهان دارند که هشت درصد از کل یونیکورنها را به خود اختصاص میدهند. این رقم بهطور قابلتوجهی کمتر از سهم 15 درصدی اتحادیه اروپا در GDP دنیاست. درحالیکه سنگاپور به یک نیروگاه یونیکورن تبدیل شده و امسال پس از سانفرانسیسکو به سریعترین شهر در حال رشد جهان برای یونیکورن تبدیل شده، سایر مناطق جنوب شرقی آسیا با جمعیتی بالغ بر یک میلیارد نفر درمورد یونیکورنها عملکرد ضعیفی از خود نشان دادهاند. برخی مناطق مانند کشورهای خلیجفارس در بخشهای سنتی انرژی و املاک قدرتمند هستند اما درمورد یونیکورنها عملکرد ضعیفی دارند. تنها سه شرکت یونیکورن در این منطقه وجود دارد که همگی در امارات بوده و هیچ کدام از آنها در قدرت اقتصادی عربستانسعودی نیستند. حدود 150 کشور جهان فاقد هرگونه یونیکورنی هستند که در کنار عربستان، لهستان، بنگلادش، پاکستان و ایران را هم شامل میشود. روسیه و آفریقای جنوبی برای اولین بار یک یونیکورن بهعنوان نماینده در فهرست امسال دارند. سری استارتاپی Hurun از چهار جزء اصلی تشکیل شده است. این سری، با سری Hurun Uth شروع میشود و بنیانگذاران برتر زیر 30، 35 و 40 سال فهرست میشوند. در مرحله بعدی دو فهرست یونیکورن آینده قرار دارند شامل Hurun Cheetahs که طی پنج سال به یونیکون تبدیل میشوند و در حال ارزشگذاری هستند و ارزش فعلی آنها بین 300 تا 500 میلیون دلار برآورد شده است. فهرست دیگر هم شامل Hurun Gazelles است که طی سه سال به یونیکورن تبدیل میشوند. این شرکتها در حال حاضر با ارزشی بین 500 میلیون تا یک میلیارد دلار در حال فعالیت هستند.
آمریکا بالاترین دارنده یونیکورن در دنیا
طبق این فهرست، آمریکا با 703 شرکت یونیکورن بیشترین تعداد یونیکورن را در بین سایر کشورهای دنیا به خود اختصاص داده که نسبت به سال گذشته 37 شرکت به آن اضافه شده است. بعد از آمریکا، چین با 340 یونیکورن و 24 شرکت بیشتر نسبت به سال قبل در رده دوم قرار گرفته است. هند با 67 یونیکورن سومین کشور دنیاست که یک شرکت نسبت به سال قبل کمتر در این فهرست دارد. انگلیس با 53 شرکت و افزایش چهار شرکت به فهرست برترینهای این کشور در رده چهارم قرار دارد. همچنین آلمان با 36 یونیکورن دررده پنجم جای گرفته است. فرانسه نیز با 27 یونیکورن در رده ششم قرار گرفته که سه شرکت نسبت به سال گذشته به آن اضافه شده است. رژیمصهیونیستی با 26 شرکت در رده هفتم جای گرفته که دو شرکت به آن اضافه شده است. کانادا هشتمین کشور برتر با 25 شرکت یونیکورن است که دو شرکت به آن اضافه شده است. برزیل با 18 شرکت یونیکورن رتبه نهم این فهرست را به خود اختصاص داده که یک شرکت به آن اضافه شده است. علاوهبر اینها، کره جنوبی با 18 یونیکورن دهمین رتبه برتر را در 2024 از آن خود کرده است.
سانفرانسیسکو؛ رتبه نخست شهرهای دارنده یونیکورن
در بین شهرهای دنیا، ایالت سانفرانسیسکو با دربرگرفتن 190 شرکت یونیکورن بیشترین تعداد یونیکورن را در میان سایر ایالتهای آمریکا از آن خود کرده که در مقایسه با 2023 حدود 9 شرکت به آن اضافه شده است. پس از آن نیویورک با 133 یونیکورن و هفت شرکت اضافهتر از سال قبل رده دوم را بهدست آورده، سپس پکن با 78 یونیکورن و یک شرکت کمتر از سال قبل در رتبه سوم قرار گرفته است. شانگهای با 65 یونیکورن رده چهارم را از آن خود کرده است. لندن با 46 یونیکورن و چهار شرکت بیشتر از سال گذشته، پنجمین شهر برتر دنیاست. شنزن چین با 34 یونیکورن و یک شرکت بیشتر از سال قبل رده ششم را کسب کرده است. بنگلور در هند هم با 34 یونیکورن و یک شرکت کمتر از گذشته رده هفتم جدول را به خود اختصاص داده است. علاوهبر اینها، پاریس با 25 یونیکورن و سه شرکت بیشتر از قبل رده هشتم را بهدست آورده است. گوانگژو چین نیز با 24 شرکت و دو شرکت بیشتر از سال گذشته رتبه نهم را کسب کرده است. هانگژو چین هم با 24 یونیکورن و سه شرکت بیشتر از سال قبل رده دهمین شهر برتر این فهرست را از آن خود کرده است.
سهم صنایع برتر در بین یونیکورنهای دنیا
طبق بررسیهای انجامشده، در آمریکا 13 درصد فعالیت یونیکورنها در حوزه SaaS (نرمافزار بهعنوان یک سرویس) فعالیت میکنند. پس از آن حوزه فینتک با سهم 11 درصدی قرار دارد. سومین سهم نیز از آن هوش مصنوعی با 9 درصد است. فناوریهای سلامت با 8 درصد و امنیت سایبری با سهم 7 درصدی در ردههای چهارم و پنجم جای گرفتهاند.
اما در چین بالاترین فعالیت یونیکورنهای در حوزه هوش مصنوعی با سهم 11 درصدی است و بعد از آن نیمهرساناها با سهم 10 درصدی جا خوش کردهاند. انرژیهای جدید با 9 درصد، فناوری زیستی و تجارت الکترونیک هم با 6 درصد، هر دو رده چهارم را به خود اختصاص دادهاند اما در سایر کشورهای دنیا، حوزه فینتک پرکاربردترین بهشمار میرود بهطوریکه سهم 24 درصدی را بین یونیکورنها به خود اختصاص داده است. بعد از آن، تجارت الکترونیک با سهم 15 درصدی و اختلاف بالا نسبت به فینتک، در رده دوم جای گرفته، سپس SaaS و بلاکچین با سهم 7 درصدی بهطور مشترک رتبه سوم و هوش مصنوعی با سهم 5 درصدی رده بعدی را از آن خود کردهاند.
10 یونیکورن برتر دنیا را بشناسید
حد نصاب ارزش 10 یونیکورن برتر دنیا 33 میلیارد دلار بود که در فهرست امسال 6 میلیارد دلار افزایش نشان میدهد. این 10 یونیکورن برتر امسال 18 درصد از ارزش کل یونیکورنهای جهان را تشکیل میدهند. از جمع 10 یونیکورن برتر دنیا، چین و آمریکا هرکدام با چهار یونیکورن جزء برترینها هستند و استرالیا و مالت، هرکدام یک یونیکورن در اختیار دارند. به ارزش 10 یونیکورن برتر 198 میلیارد دلار اضافه شده که 45 درصد از کل ارزشافزوده جدید در سال را تشکیل میدهند. نخستین یونیکورن برتر در فهرست 2024، شرکت «بایت دنس» مستقر در پکن است که در سال 2012 تاسیس شد و برای سومین سال متوالی با ارزش 220 میلیارد دلار بهطور رسمی با ارزشترین یونیکورن دنیا شاخته شده است. در سال 2023، درآمد این شرکت به 110 میلیارد دلار رسید و در این فرآیند از شرکت «تنسنت» پیشیگرفت و توانست توانمندیهای خود را در حوزه تجارت الکترونیک برجسته کند. دومین شرکت یونیکورن برتر هم «اسپیسایکس» مستقر در لس آنجلس است که سال 2022 تاسیس شده و با افزایش 43 میلیارد دلاری، جایگاه دومی خود را با ارزش 180 میلیارد دلاری حفظ کرد. در سال گذشته این شرکت به گسترش پوشش جهانی ماهوارهای خود و کاهش نقاط مرده سلولی ادامه داد. اسپیس ایکس سومین پرواز آزمایشی استارشیپ خود را به پایان رساند.
پس از آن، شرکت یونیکورن OpenAI حضور دارد که بهترین عملکرد یونیکورنها را در دنیا در سال گذشته به خود اختصاص داده بود. این شرکت با افزودن 80 میلیارد دلار به ارزش خود، ارزش شرکت را به 100 میلیارد دلار رساند و بهدنبال تولید ChatGPT و انتشار Sora بهعنوان طلوع عصر جدیدی از هوش مصنوعی در دنیا توانست جایگاه سومین یونیکورن دنیا را از آن خود کند. این شرکت برای اولینبار جزء 10 یونیکورن برتر قرار گرفته است. یونیکورن «گروه آنت» مستقر در هانگژو چین با کاهش ارزش 40 میلیارد دلاری به 80 میلیارد دلار رسید و یک پله سقوط کرد و به رتبه چهارم فهرست برترین یونیکورنها در 2024 رسید. سود سهماهه اخیر این یونیکورن بهدلیل کاهش ارزش سرمایهگذاریهای خارج از کشور 82 درصد کاهش یافت. شرکت «شین» مستقر در گوانگژو که در حوزه تجارت الکترونیک فعالیت میکند با ارزشی معادل 65 میلیارد دلار یک پله نسبت به سال قبل سقوط کرده و به رتبه پنجم برترین یونیکورنها رسیده است. سود این شرکت با فروش 45 میلیارد دلاری در سال گذشته با افزایش دوبرابری به دو میلیارد دلار رسید.
پس از آن، پلتفرم راهکارهای پرداختی «استریپ» مستقر در سانفرانسیسکو که در حوزه فینتک فعالیت میکند، با وجود افزایش ارزش 11 میلیارد دلاری به 61 میلیارد دلار، یک پله سقوط کرد و به رتبه 6 رسید. سود این یونیکورن در سهماهه نخست 2024 به 200 میلیون دلار رسید. شرکت «دیتابریکس» مستقر در سانفرانسیسکو که در حوزه کلان داده فعالیت میکند با افزایش 12 میلیارد دلاری به ارزش خود، شرکت را به ارزش 43 میلیارد دلاری رسانده است. این شرکت در سال 2024 حدود 500 میلیون دلار بودجه بیشتری دریافت کرد و به این ترتیب درآمد آن به یکمیلیارد و 600 میلیون دلار رسید که افزایش 50 درصدی را نسبا به سال قبل نشان میدهد. این شرکت رتبه هفتم برترین یونیکورنهای سال 2024 را از آن خود کرده است.
شرکت استرالیایی «کانوا» با افزایش هشت پلهای در سال جاری به رده هشتم رسیده، بهطوریکه ارزش آن دوبرابر شده و از 18 میلیارد دلار به 39 میلیارد دلار رسیده است. انتظار میرود که یکمیلیارد دلار سهام خصوصی این شرکت در یک معامله در بازار ثانویه فروخته شود. این شرکت برای اولینبار جزء 10 یونیکورن برتر قرار گرفته است.
یونیکورن آمریکایی «بایننس» که در حوزه ارزهای دیجیتال فعالیت میکند توانست ارزش خود را از 14 میلیارد دلار به 34 میلیارد دلار برساند و خود را جزء 10 یونیکورن برتر جای دهد. «بایننس» در سال 2022 درآمدی بالغ بر 12 میلیارد دلار داشت. این شرکت هم برای اولینبار جزء 10 یونیکورن برتر قرار گرفته است.
شرکت یونیکورن «ووی بنک» مستقر در «تنسنت» چین در حوزه فینتک فعالیت میکند و با افت چهار رتبهای به رده چهارم فهرست برترینهای امسال سقوط کرده است. ارزش این شرکت 33 میلیارد دلار برآورد شده است. کل دارایی این شرکت 310 میلیارد دلار برآورد شده است.