زهرا طیبی- زینب مرزوقی- علی ملکی، گروه نقد روز: جنس راهپیمایی روز قدس 1403 با تجمع‌ها و راهپیمایی‌های سال گذشته فرق داشت. علاوه‌بر اینکه حضور در این راهپیمایی بعد از آغاز 7 اکتبر معنا و اهمیت خاصی داشت، حمله صهیونیست‌ها به کنسولگری ایران نیز بر اهمیت این راهپیمایی افزوده بود. چند روز مانده به آخرین جمعه ماه رمضان، صهیونیست‌ها کنسولگری ایران در دمشق را هدف قرار دادند و هفت فرمانده ایرانی در این حمله به شهادت رسیدند تا راهپیمایی روز قدس امسال با تشییع شهدای این حمله همراه شود. درواقع شأن حضور مردم در تجمع امسال تنها به‌خاطر ظلم صهیونیست‌ها به مردم فلسطین نبود. مردم ایران روز جمعه با خشمی که از حمله صهیونیست‌ها به کنسولگری و شهادت فرماندهان ایرانی داشتند در این تجمع شرکت و پیکر آنها را تشییع کردند. شاید بتوان گفت حالا مساله صهیونیست‌ها دیگر تنها در فلسطین باقی نمانده است، اگرچه کانون این اتفاقات و جنایت‌ها غزه بود و هدف فشار به مردم این باریکه است اما حالا خیلی جدی‌تر از گذشته، خطر اسرائیل تبدیل به مساله تمام سرزمین‌های اسلامی شده است. تفاوت دیگر تجمع امسال، پررنگ‌تر شدن وجهه مردمی این راهپیمایی بود. این امر به‌وضوح مشخص بود که در میان حضور پرشور مردم افرادی حضور پیدا کردند که تصویری از آنها در راهپیمایی‌های سالهای گذشته در این تجمع منتشر نشده بود. در این راهپیمایی همچنین تبلیغات خیلی جدی برای حضور مردم نیز صورت نگرفت و بیشتر مردم به‌صورت خودجوش در این تجمع شرکت کردند و حتی پلاکاردهایی با دستنوشته خودشان در دست گرفتند. حضور گروه‌های متنوعی از سایر کشورها ازجمله نیجریه‌ای‌ها نیز وجهه جهانی این تجمع را پررنگ کرد، مواردی که تجمع روز قدس 1403 را متفاوت‌تر از سالهای گذشته کرد.
فریاد آزادی پس از آزادی
یکی از موضوعات داغ چند روز اخیر ماجرای دستگیری مجید نوری، فرزند حمید نوری در سوئد بود. از زمان دستگیری بی‌دلیل حمید نوری در سوئد فرزند او یکی از موثر‌ترین چهره‌هایی بوده که برای آزادی پدرش تلاش کرده است. علی‌رغم تلاش‌های مختلف حقوقی و رسانه‌ای کشورمان اما دولت سوئد در یک اقدام سیاسی حکمی ناعادلانه حبس ابد را برای حمید نوری صادر کرده تا جنایتی دیگر بر مجموع جنایاتی بیفزاید که تاکنون علیه این شهروند ایرانی داشته است. این دولت برای خوشایند منافقین پرونده‌سازی‌های این گروهک تروریستی علیه مجید نوری را به‌رسمیت شناخته بود حتی اقدامات رسانه‌ای فرزند وی را نیز برنتابیده و پس از آنکه به او بابت تلاش‌های رسانه‌ای‌اش معترض شده بود، نهایتا در سفر اخیر او به سوئد وی را دستگیر کرده و موجبات نگرانی مردم کشورمان را به‌وجود آورده بود. نهایتا خبر خوش این بود که دستگیری او پایان یافته و دولت سوئد او را آزاد کرده است. تصویر حضور مجید نوری در راهپیمایی روز قدس مهر پایانی بود بر تمام نگرانی‌هایی که بابت سلامتی او وجود داشت.
ستاره داوود زیر پای داوود کیم
کیم جای یا داوود کیم که اخیرا با حضور در برنامه محفل در بین مردم ایران بیشتر شناخته شده، خواننده و یوتیوبر معروف کره‌ای است. او در ۸ آوریل ۱۹۸۳ در سئول متولد شده و در سال ۲۰۱۹، به دین اسلام روی آورده و مسلمان شده است. کیم جای، معروف به Jay یکی از ستاره‌های کی‌پاپ کره‌ای است که عضو گروه TraxX و همچنین عضو گروه SM The Ballad بوده است. او پیش از این در اینستاگرام خود گفته بود دوست دارد به ایران بیاید و ایران را از نزدیک ببیند. کیم در اولین روز حضور خود در ایران به دیدار احسان یاسین رفت. کیم با انتشار یک استوری در صفحه شخصی خود در فضای مجازی درکنار حامد شاکرنژاد نوشت: «من با او در برنامه محفل برای ماه رمضان حضور خواهیم داشت، بی‌صبرانه منتظر آن هستیم، گوش به زنگ باشید. حضور در برنامه محفل آخرین کنش رسانه‌ای این خواننده کی پاپ نبوده است. او یک روز پس از آنکه تصاویر پذیرایی‌اش از روزه‌داران در میدان فلسطین بازنشر یافت در روز راهپیمایی روز قدس نیز حضور یافت تا تجربه‌ای بی‌نظیر از یک اجتماع معنوی سیاسی را به‌خاطر بسپارد.»
فریاد آزادی‌خواهی مردم کردستان
ایجاد شکاف‌های قومیتی و فاصله انداختن میان قومیت‌ها و نظام حکمرانی، در جریان اتفاقات سال 1401 کارویژه اصلی رسانه‌های فارسی‌زبان شده بود. موضوعی که گروه‌های تجزیه‌طلب نیز سعی کردند با استفاده از قومیت کرد مهسا امینی از آتش این ناآرامی‌ها برای دنبال کردن آرزوی تجزیه ایران استفاده کنند. امری که اگرچه اتفاق نیفتاد و دست دنبال‌کنندگان این ایده برای مردم به خصوص کردها رو شد اما هنوز متوقف نشده است. گروه‌های تجزیه‌طلب همواره به دنبال این هستند با ایجاد دعواهای قومی و قرار دادن کردها مقابل حکومت آرزوی چندین‌ساله خود را محقق کنند. شاید گام اول برای محک زدن موفق شدن یا نشدن این پروژه نگاهی به کنش مردم در مواجهه با اتفاقاتی است که در کشور رخ می‌دهد؛ موضوعی که نگاهی به آن نشان می‌دهد مردم کردستان توجهی به پروژه گروه‌های تجزیه‌طلب ندارند و خود را جزئی از ملت ایران می‌دانند. حالا حضور مردم این شهر در تجمع روز قدس بازهم تصویر یکصدا شدن ملت ایران را این بار در قصه‌ای به تصویر می‌کشد که بحث آن بر سر انسانیت و نسل‌کسی و جنایت علیه ملت فلسطین است.
همه مردم از اسرائیل متنفرند
مثل تمام این سال‌ها اما در دوسال اخیر، دشمنان اسلام و ایران باز هم به‌دنبال تفرقه، اختلاف‌افکنی و ایجاد دوقطبی میان ملت ایران بودند. در این بین برخی‌ها هم در بازی دشمن شریک شدند و در حد وسع خودشان، آتش اختلافات را بیشتر کردند. اما بعضی مفاهیم و اعتقادات همان‌گونه که بود، باقی ماند و همچنان نقطه اشتراک ملت ایران است. مفاهیمی که انسان معاصر مانند بدیهیات می‌تواند برایشان شهادت بدهد. مثل خوب بودن وفاداری یا بد بودن قتل و آدم‌کشی. مظلومیت فلسطین و تنفر از اسرائیل با هر رنگ، نژاد، عقیده سیاسی و جهان‌بینی دیگر برای انسان معاصر امری بدیهی است. برای ما ایرانی‌ها اما انگار بدیهی‌تر است. جایی نوشته بود به فرزندان‌تان «شنا، سوارکاری و تنفر از اسرائیل را بیاموزید.» انگار واقعیت جامعه ایرانی نیز همین است. همه خانواده‌های ایرانی، فارغ از بغض‌شان از برخی مسائل کشور اما خلط موضوع نکرده‌اند و تنفرشان از اسرائیل را از کودکی به فرزندان‌شان آموخته‌اند. تنفر از اسرائیل و ایستادن درکنار مردم مظلوم فلسطین در این سال‌ها فارغ از پوشش و موضع سیاسی پیش گرفته شد و امسال اما برای ملت ایران این اعلام حضور به دلیل اتفاقات و جنگ7 اکتبر جدی‌تر بود. شاید چهره‌های حاضران از دور چهره‌های عجیبی باشد اما تصویر واقعی جامعه ایرانی دقیقا عین فرم‌های منتشرشده از روز قدس امسال است. با چادر، بدون‌چادر، با کروات یا بدون کروات همه آمده بودند تا مرگ بر اسرائیل را فریاد کنند.
اسرائیل منفور همه جهان
عملیات طوفان الاقصی و درپی آن ادامه پیدا کردن جنایات رژیم‌صهیونیستی علیه مردم فلسطین، مردم جهان را نسبت به مساله فلسطین بیدار کرد. همان‌طور که شاهد بودیم پس از 7 اکتبر، علاوه‌بر مردم کشورهای مسلمان اهالی کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز به میدان آمدند و حمایت تمام‌قد خود از فلسطین را اعلام کردند. در بین این کشورها تجمعات انگلیس روزبه‌روز پرشورتر می‌شد. تا جایی که دیگر تصاویر دوربین‌های زمینی نمی‌توانست وسعت جمعیت را نشان دهد. امروز و در روز قدس هم هزاران نفر از مردم لندن مقابل وزارت کشور بریتانیا تجمع کردند و شعار «اسرائیل یک تروریست است» سر دادند. چنانچه رهبر انقلاب چند روز قبل اشاره کردند: «روز قدس امسال یک خروش بین‌المللی علیه رژیم غاصب صهیونیستی خواهد بود. یعنی اگر سالهای قبل روز قدس را فقط کشورهای اسلامی برگزار می‌کردند، امسال به احتمال زیاد در کشورهای غیراسلامی هم روز قدس ان‌شاءالله باعظمت برگزار خواهد شد. امیدواریم ان‌شاءالله ملت ایران مثل همه موارد این بار هم در این روز بدرخشد؛ به حرمت محمد و آل محمد.»
متفاوت‌ترین روز قدس 1403
تجمع روز قدس امسال تفاوت دیگری با تجمع‌های سالهای گذشته دارد. چند روزی مانده به آخرین جمعه ماه رمضان حمله صهیونیست‌ها به کنسولگری ایران در دمشق واکنش‌های زیادی در دنیا به همراه داشت. حمله تروریستی که بنا به گفته تحلیلگران تا این لحظه بزرگ‌ترین اقدام تروریستی صهیونیست‌ها علیه ایران بوده است. همین موضوع حال‌وهوای روز قدس امسال را متفاوت کرد. این بار مردم در تجمع روز قدس فقط علیه مظلومیت مردم فلسطین و ظلم صهیونیست‌ها شعار نمی‌دادند. امسال مردم ایران شهدایی را در این تجمع تشییع کردند که مستقیما به دست صهیونیست‌ها به شهادت رسیدند، روزقدس 1403 مردم علاوه براینکه مظلومیت مردم فلسطین و جنایت نسل‌کشی را فریاد می‌زدند، چندان نیز با داغ مردم فلسطین و دشمنی مستقیم صهیونیست‌ها علیه خود بیگانه نبودند و حالا جنایات صهیونیست‌ها مستقیما متوجه فرماندهان ایرانی شده بودند و روز قدس همراه با تشییع شهدایی که به دست اسرائیل به شهادت رسیدند، برگزار شد، شاید روز قدس 1403 را بتوان متفاوت‌ترین راهپیمایی چند سال اخیر دانست.
مرزبندی کلیمیان با صهیونیست‌ها
صهیونیست‌ها درحالی در لباس یهودیت به جنایت علیه بشریت دست می‌زنند که بسیاری از یهودیان جهان با نگرش صهیونیستی همسو نبوده و اقدام اسرائیل را عامل بدنامی یهودیت دانسته و لذا به‌طور جدی به آن مرزبندی می‌کنند. یهودیان ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده و بارها با حضور در تجمعات حمایتی از مردم فلسطین مخالفت با سیاست‌های رژیم‌صهیونیستی را فریاد زده‌اند. کلیمیان که پیش از این آبان امسال تجمع ضدصهیونیستی سراسری در ایران را برگزار کرده بودند در روز قدس نیز حضور پررنگی داشتند.
یک تصویر ناب از آرمان مشترک مردم ایران
در تجمع‌هایی که در کشورها و شهرهای مختلف با موضوعات مختلف برگزار می‌شوند مهم‌ترین اتفاقی که آن اعتراض یا تجمع را در مرکز توجه قرار می‌دهد تعداد افرادی است که در آن اجتماع حضور پیدا کردند. در واقع این صدای جمعیت است که بلند می‌شود و به گوش جهان می‌رسد. این موضوع در کشور ما و در تجمعاتی که با مناسبت‌های مختلف برگزار شده مورد توجه قرار داشته است، کلانشهرهایی که مردم در میدان‌های اصلی آن حضور پیدا کردند و حرف‌شان را کنار هم می‌زنند. اما شاید چیزی که کمتر در این اجتماعات مورد توجه قرار گرفته جمعیت‌های کوچکی است که در برخی از نقاط کشور در مناسبت‌هایی مثل جشن پیروزی انقلاب دور هم جمع می‌شوند و در عین سادگی راهیپمایی برگزار می‌کنند. حالا در میان تصاویری که از برگزاری تجمعات در روز قدس در شهرها برگزار می‌شود انتشار تصاویری از تجمع مردم در روستاها با جمعیت‌های کم و پلاکاردهای دستنوشته خودشان، جنسش با بقیه تجمع‌ها فرق می‌کند. در مواجهه با چنین تصاویری ردی از در نظرگرفتن تمهیدات ویژه برای برگزاری تجمع در این روستاها دیده نمی‌شود. شاید نتوان هیچ تصویری مثل تجمع‌ها در روستاها پیدا کرد که مردمی بودن این دست تجمع‌ها را اثبات کنند اما تظاهرات در یک روستای کوچک جایی کنار کوه و تصویربرداری اهالی روستا از این تجمع‌ها به روش خودشان صفر تا صدش مردمی است و اینجا همان حس و حال و دغدغه مردم روستاست که آنها را دور هم جمع می‌کند. از طرف دیگر تجمع روز قدس با دیگر مناسبت‌ها فرق دارد، اینجا پای آرمان فلسطین در میان است. حالا برگزاری این تجمع‌های بی‌تکلف و کوچک این گزاره را تایید می‌کند که موضوع فلسطین و مخالفت با ظلم اسرائیل امری است که در جامعه ایرانی نهادینه شده است و جامعه ایرانی مخالفت با این ظلم جهانی را امر مشخصی می‌داند، حتی در دورافتاده‌ترین روستاها از کلانشهرها نیز می‌توان ردپای این آرمان را پیدا کرد.
فرماندهان نظامی در تهران
پس از آنکه رژیم‌صهیونیستی کنسولگری ایران را در سوریه هدف قرار داد این اقدام با واکنش رهبر انقلاب مواجه شد و ایشان وعده مجازات توسط دلاورمردان ایرانی را داد، رسانه‌ها روی هر موضوع کوچکی متمرکز شدند بلکه بتوانند پاسخ احتمالی ایران را حدس بزنند. در همین راستا انتشار تصاویری از دیدار رمضانی رهبر انقلاب با مسئولان نظام حاشیه‌ساز شده بود. تصاویری که در آن سردار قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه و همچنین سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه حضور نداشتند. فقدان این دو چهره در تصاویر باعث شده بود در فضای رسانه‌ای گمانه‌زنی در مورد آمادگی ایران برای پاسخ به رژیم‌صهیونیستی به‌وجود بیاید. آمادگی چه‌بسا حضور فرماندهان ارشد نظامی در خارج از مرزهای کشور را نیز توجیه کند. فارغ از اینکه این تصاویر تا چه حد با موضع انتقام احتمالی ارتباط داشته باشد یا نه، این حواشی باعث شده حضور این دو فرمانده نظامی در راهپیمایی روز قدس بیش از گذشته جلب‌توجه کند. حداقلی‌ترین آورده اینگونه فضاسازی‌های رسانه‌ای می‌تواند افزودن بر موج هراس بین ساکنان سرزمین‌های اشغالی باشد که هم‌اکنون از ترس واکنش ایران موجودی فروشگاه‌های مواد غذایی را صفر کرده و به سمت پناهگاه هجوم می‌برند.
فلسطین بدون محدودیت نسلی
در طی هفت دهه‌ای که از اشغال سرزمین فلسطین توسط صهیونیست‌ها می‌گذرد این رژیم همواره امیدوار بوده که با تغییر نسلی هم جوامع ساکن در سرزمین‌های اشغالی یکدست شده و نزاع‌های ملی کمرنگ شود تا هویت اسرائیل دوام پیدا کند و هم امیدوار است با تفاوت نسلی ماجرای فلسطین در ذهن مردم جهان نیز کمرنگ شده و این رژیم مشروعیت بین‌المللی پیدا کند. برخلاف این تصور اما تفاوت نسلی نه‌تنها آرمان فلسطین را از بین نبرده بلکه تحقق آن را در دسترس‌تر کرده است. عملیات طوفان الاقصی نشان داد که فلسطین امروز به مراتب قوی‌تر از فلسطینی است که روزگاری رژیم‌صهیونیستی با جنایت موفق به اشغال و غصب خاک آن کرده بود. در بیرون از مرزهای سرزمین‌های اشغالی نیز آرمان فلسطین سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. ابتکار روز قدس اکنون به آیینی بین‌المللی تبدیل شده است. ماجرای جنایت را به کودکان و نسل‌های جدید روایت کرده و مانع از فراموش شدن فلسطین از حافظه تاریخ می‌شود.
تشییع باشکوه در بلوچستان
بعد از اعلام خبر حمله گروهک تروریستی جیش‌الظلم به مقرهای نظامی ایران در این شهرها، رسانه‌های فارسی‌زبان تلاش کردند تا این حمله را در راستای مخالفت مردم بلوچ و سنی مذهب با نظام حکمرانی ایران تعریف کنند و علاوه‌بر سفیدشویی آنچه در واقعیت اتفاق افتاده بود، آنها را نه یک گروهک تروریستی، بلکه گروه مبارزی بنامند که به علت مخالفت با حکومت دست به چنین اقداماتی می‌زنند، امری که با متنی که از جانب این گروهک منتشر شد نیز به این ادعا صحه می‌گذاشت. کارویژه رسانه‌های فارسی‌زبان و گروهک‌های تروریستی علاوه‌بر ایجاد ناامنی با حمایت صهیونیست‌ها، دامن زدن به اختلافات قومی و ایجاد شکاف میان قومیت‌هایی مثل کرد و بلوچ و ترک با نظام حکمرانی است، موضوعی که عدم موفقیت آنها و لو رفتن بازی آنها برای مردم در بزنگاه‌های مهمی که در کشور اتفاق می‌افتد، خود را نشان می‌دهد. تجمع روز قدس در این شهر یکی از این موارد است. مردم در سیستان، چابهار و راسک در تجمع روز قدس شرکت کردند و پیکر شهدای این حادثه تروریستی را تشییع کردند. امری که نشان می‌دهد برخلاف آنچه این رسانه‌ها به دنبال القای آن بودند، اما فاصله قابل‌توجهی میان این گروهک تروریستی و مردم بلوچستان وجود دارد. جدای از این حضور مردم در تجمعی با آرمان فلسطین در بلوچستان این گزاره را مورد تاکید قرار می‌داد که دفاع از آرمان فلسطین و مخالفت با اسرائیل امری است که برای مردم ایران در هر قومیت و نژادی، موضوعیت دارد که البته امسال با تشییع شهدایی که به دست نیروهای نیابتی رژیم‌صهیونیستی به شهادت رسیدند همراه شد.
اجماع سیاسی بر سر مساله فلسطین
شخصیت‌های سیاسی منتسب به جناح‌های مختلف سیاسی همواره بر سر موضوعات مختلف با یکدیگر ممکن است اختلاف داشته باشند. اختلافاتی که بارها به نزاع رسانه‌ای نیز کشیده می‌شود. دعوا بر سر محدود‌سازی شبکه‌های اجتماعی، مواجهه با افراد دارای پوشش نامناسب، وضعیت اقتصادی کشور و پرونده‌های سیاست خارجی ازجمله موضوعاتی بود که بهانه گفتار انتقادی سیاسیون علیه یکدیگر را فراهم کرده است. اما در مورد آرمان فلسطین و حمایت از مردم غزه تقریبا یک وحدت نظری در بین همه سیاسیون وجود دارد که موضع حمایتی جمهوری اسلامی از مردم غزه را تایید کرده و آن را ضروری می‌داند. نمونه چنین اجماع نظری را پیش از این برنامه به افق فلسطین با دعوت از چهره‌های سیاسی مختلف به تصویر کشیده بود اما اجتماعاتی همچون روز قدس میدان دیگری برای نمایش این موضوع است که حمایت از فلسطین به یک موضوع فراجناحی تبدیل شده و در ساختار حکمرانی ایران بر سر آن اجماع گفتمانی وجود دارد.
میهمانان ویژه راهپیمایی روز قدس
زیاد نخاله، دبیر کل جنبش جهاد اسلامی فلسطین و نایب‌رئیس الحشدالشعبی همزمان با برگزاری راهپیمایی روز قدس در تهران و همچنین تشییع پیکر شهدای راه قدس در این مراسم حضور یافتند. اوایل فروردین ماه حضور فرماندهان جبهه مقاومت در ایران خبر‌ساز شد. پس از آنکه قطعنامه ضرورت آتش‌بس در شورای امنیت به تصویب رسید اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران مورد استقبال امیر‌عبداللهیان قرار گرفت. اسماعیل هنیه پس از این استقبال در دیدار با رهبر انقلاب نیز حضور یافت. علاوه بر اسماعیل هنیه، زیاد نخاله، دبیرکل جنبش جهاد اسلامی نیز به همراه هیات همراه با رهبر انقلاب دیدار کردند. این دیدارها باعث شده بود تا در فضای رسانه‌ای برداشت‌های گوناگونی به‌وجود آید و برخی این دیدارها را حامل پیام‌های مهمی به رژیم‌صهیونیستی دانستند. این حواشی باعث شد تا حضور فرماندهان مقاومت در راهپیمایی روز قدس در تهران نیز بیش از گذشته جلب توجه کند.
