فرهیختگان: اولین گروه زبان‌های خارجی در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی در سال 1363 در رشته کارشناسی رشته‌های مترجمی زبان‌های انگلیسی، فرانسه و آلمانی در خیابان انقلاب، چهارراه فلسطین تشکیل شد. تشکیل این گروه دلیلی شد برای آن که خیل عظیم دانشجویان مشتاق و علاقه‌مند به‌صورت پاره‌وقت و تمام‌وقت در قالب گروه‌های مستقل انگلیسی، فرانسه و آلمانی مشغول به تحصیل شوند. کلاس‌های آموزشی این دانشجویان در ساختمان فلسطین - نبش انقلاب و پاره‌ای از مدارس دولتی و ساختمان‌های اجاره‌ای تشکیل می‌شد. پنج سال بعد یعنی در 1368 گروه‌های آموزشی به ساختمان زعفرانیه منتقل شد و پس از تصویب رشته‌ها توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، عنوان دانشکده زبان‌های خارجه واحد تهران مرکزی تصویب و ابلاغ شد. تشکیل گروه زبان‌های خارجی در سایر واحدهای دانشگاه آزاد نیز از همین جا کلید خورد. مدیران مدیران گروه‌ها و استادان زبان‌های خارجه بیش از 50 واحد دانشگاهی بهمن 1402 با حضور در نشستی به میزبانی واحد بروجرد چالش‌های حال حاضر این گروه را بررسی و برای بهبود وضعیت این رشته پیشنهاداتی ارائه کردند.

دانشگاه آزاد در چند رشته خارجی پذیرش دارد؟
درحال حاضر پذیرش دانشجو در رشته‌های زبان‌های خارجی در دانشگاه آزاد در 55 رشته‌محل دارای رشته آموزش زبان انگلیسی؛ 67 رشته‌محل دارای رشته مترجمی زبان انگلیسی؛ 39 رشته‌محل دارای زبان و ادبیات انگلیسی؛23 رشته‌محل رشته زبان و ادبیات عربی؛ 9 رشته‌محل رشته زبان و ادبیات فرانسه؛ دو رشته‌محل رشته زبان روسی؛ دو رشته محل رشته زبان و ادبیات آلمانی؛ یک رشته‌محل رشته زبان و ادبیات اسپانیایی؛ یک رشته‌محل رشته زبان و ادبیات ارمنی و یک رشته‌محل (تربیت مترجم زبان) زبان و ادبیات ایتالیایی است. در مقطع کارشناسی‌ارشد هم در 15 رشته‌محل و در هشت واحد دانشگاهی پذیرش دانشجو در مجموعه زبان فرانسه اعم از زبان و ادبیات فرانسه، آموزش زبان فرانسه و مترجمی زبان فرانسه صورت می‌گیرد. در مقطع کارشناسی‌ارشد از مجموعه زبان آلمانی فقط در چهار رشته‌محل و جمعا دو واحد دانشگاهی پذیرش دانشجو انجام می‌شود. همچنین در پنج مقطع کارشناسی‌ارشد گرایش زبان‌شناسی در مجموع در 19 رشته‌محل پذیرش دانشجو صورت می‌گیرد. در مقطع دکتری وضع به‌صورت دیگری است. در این مقطع تحصیلی در 24 رشته‌محل و 20 واحد دانشگاهی در مجموعه زبان انگلیسی اعم از آموزش زبان انگلیسی، زبان و ادبیات انگلیسی پذیرش دانشجو صورت می‌گیرد. در مقطع دکتری تخصصی در سه واحد دانشگاهی و سالانه تعداد 16 نفر از مجموعه زبان فرانسه (زبان و ادبیات فرانسه و آموزش زبان فرانسه) جذب دانشجو انجام می‌شود. همچنین فقط در دو واحد دانشگاهی علوم‌و‌تحقیقات و تهران مرکزی و سالانه تعداد 11 نفر از مجموعه زبان آلمانی پذیرش دانشجو انجام می‌شود. در واحد دانشگاهی تهران شمال به تعداد پنج نفر سالانه جذب دانشجو صورت می‌گیرد.

وضعیت امروز رشته‌های زبان خارجی از نگاه اساتید
چالش‌هایی مختلفی از ابتدای کار پیش‌روی گروه زبان‌های خارجی بود. از جمله اینکه چاپ کتاب‌های درسی در رشته‌های زبان‌های خارجی در تمامی مقاطع و گرایش‌ها با کمبود مواجه بود و ضرورت داشت هیات مولفان برای چاپ و انتشار این کتب درسی همانند انتشارات سمت تشکیل شود. همچنین به‌روزرسانی سرفصل‌ها و برنامه‌های درسی مقاطع مختلف زبان‌های خارجی با توجه به قدیمی بودن بسیاری از سرفصل‌ها ضروری به نظر می‌رسید.
اما این سال‌ها استقبال از رشته زبان‌های خارجی در دانشگاه آزاد کاهش داشته است. اساتید این حوزه معتقدند علت آن هم به دلایل مختلفی برمی‌گردد؛ عدم وجود رشته مقاطع تحصیلات تکمیلی برای رشته‌های اسپانیایی، ایتالیایی و ارمنی و به‌تبع آن عدم استقبال داوطلبان از مقاطع پایین‌تر، یعنی کارشناسی یکی از این دلایل است. همچنین برنامه‌ریزی و طراحی دوره‌های آموزش‌های کوتاه‌مدت برای داوطلبانی که تقاضای فرا گرفتن زبان در زمان کوتاه‌تر هستند را شاید بتوان یکی دیگر از دلایل کاهش استقبال از رشته زبان‌های خارجی دانست.
به همین دلایل نیاز است تا برنامه‌ریزی مناسبی برای تاسیس رشته در مقاطع تحصیلات تکمیلی بالاتر برای واحدهای دانشگاهی توانمند صورت بگیرد. یکی دیگر از راه‌حل‌ها برنامه‌ریزی، طراحی و پیاده‌سازی آموزش‌های آزاد در کنار آموزش آکادمیک به‌صورت برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت و همچنین طرح‌ریزی در قالب اجرای آموزش‌های آزاد در قالب آموزش‌های فراز جهانی با صدور مدارک بین‌المللی در تمام رشته‌های جهانی است.

پیشنهادات عملی برای تقویت گروه زبان‌های خارجی
مدیران گروه و اساتید زبان‌های خارجی دانشگاه آزاد در نشست اخیر پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت این رشته مطرح کردند. تشکیل کمیته تدوین کتب و نشریات و چاپ و انتشار کتب مرتبط با گروه‌های زبان‌های خارجی یکی از این راهکارهاست. همچنین پیشنهاد شده تا برنامه‌ریزی برای تقویت بنیه علمی مدرسان و اعضای هیات‌علمی گروه‌های زبان‌های خارجی و برگزاری دوره‌های توان‌افزایی صورت بگیرد. تشکیل انجمن‌های تخصصی و هسته‌های پژوهشی مرتبط با زبان‌های خارجی و بررسی ایجاد رشته‌های مرتبط با زبان‌های خارجی و تدوین برنامه‌های درسی میان‌رشته‌ای جدید و همچنین بازنگری برنامه‌های درسی قدیمی از راه‌حل‌های دیگری است که برای افزایش جذب دانشجویان رشته زبان‌های خارجی از نگاه مدیران گروه ضروری به نظر می‌رسد.  مدیران گروه زبان خارجی در راستای سه راه‌کنش سند تحول و تعالی دانشگاه برای معاونت‌های موضوعی پیشنهاد مختلفی را در حوزه‌های درون دانشگاهی (ستادی، آموزشی، پژوهشی، فرهنگی) و برون دانشگاهی ارائه کردند.
تاسیس مراکز آموزش‌های آزاد زبان‌های خارجی با هدف ایجاد ظرفیت‌های آموزشی و تربیت استادان توانمند به تدریس به زبان‌های خارجی در رشته‌های جذاب برای دانشجویان غیرایرانی، تربیت مترجمان و ترجمه‌ پژوهان کارآمد، ارائه گواهی معتبر یا دیپلم زبان به زبان‌آموزان با همکاری احتمالی مراکز داخلی یا خارجی و کسب درآمد پایدار غیر شهریه‌ای، تاسیس انجمن‌های تخصصی و هسته‌های پژوهشی در حوزه زبان‌های خارجی، تشکیل کمیته تدوین کتب و هیات نظارت بر ایجاد، چاپ و انتشار نشریات علمی در حوزه زبان‌های خارجی با توجه به توانمندی‌ها و استعدادهای واحدهای دانشگاهی و تاسیس کمیته تدوین و بازنگری برنامه‌های درسی و بررسی فرصت‌ها و مشکلات برنامه زبان‌های ترکیبی از جمله پیشنهادات مدیران گروه در حوزه ستادی است.
درخواست ابلاغ سرفصل‌های جدید مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکترای آموزش زبان روسی، پیشنهاد در نظرگرفتن امتیاز پژوهشی برای دوره‌های توان‌افزایی، درخواست سرعت بخشیدن به صدور احکام اعضای هیات‌علمی وابسته، پیشنهاد چهار واحدی کردن دروس دو واحدی پایه کارشناسی زبان انگلیسی در سه گرایش ادبیات، مترجمی و آموزش، پیشنهاد انتخاب سرگروه‌های ویرایش سرفصل‌های زبان انگلیسی و هدایت دستیاران آموزشی و ایجاد و تدوین برنامه درسی برای گرایش‌های جدید همچون تربیت مترجم شفاهی یا ترجمه و فناوری برخی از نکاتی است که مدیران گروه‌ها در این نشست درخصوص حوزه آموزشی پیشنهاد دادند. همچنین مواردی را برای بهبود وضعیت آموزش زبان‌های ترکیبی ارائه کردند.
پیشنهاد راه‌اندازی مجله به گروه فرانسه واحد تهران مرکز، تالیف کتاب متناسب با زبان پیش‌دانشگاهی و زبان عمومی ترکیبی 1، 2، 3 و تالیف کتاب برای مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فرانسه و مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادبیات انگلیسی نیز مواردی است که در حوزه پژوهشی در این نشست به جمع‌بندی رسیده است.
مدیران حاضر در این نشست پیشنهاد - تدوین سندهای ملی آموزش زبان‌های خارجی با توجه به زمینه‌های تاثیرگذاری و تاثیرپذیری فرهنگی با محوریت شورای عالی انقلاب فرهنگی و مشارکت دانشگاه آزاد را مطرح کرده و بر عدم تمرکز بر آموزش یک زبان خارجی و لزوم توجه به آموزش زبان‌های خارجی که به‌عنوان زبان علم، شهره هستند را در دستور کار دانشگاه‌ها قرار دادند. همچنین پیشنهاد کردند تاسیس انجمن یا مراکزی جهت آموزش داوطلبان و صدور گواهینامه بین‌المللی معتبر در ایران و جهان درخصوص زبان‌های خارجی مدنظر قرار گیرد.