زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: در کمتر از یک‌ماه باقی‌مانده تا انتخابات اسفند گمانهزنیهایی مختلفی درباره کنش و حضور احزاب در انتخابات مطرح می‌شود. در این میان نوع حضور و نقش‌آفرینی اصلاح‌طلبان در انتخابات اسفند نیز از این گمانه‌‌ها جدا نیست. در‌حال‌حاضر دو طیف در میان اصلاح‌طلبان برنامه و تصمیم خود برای چگونگی نقش‌آفرینی در انتخابات را بیان کردند. جبهه اصلاحات که در اختیار جناح رادیکال اصلاح‌طلبان قرار دارد، چندی پیش بیانیه‌ای منتشر کرد و از مشارکت مشروط در انتخابات صحبت کرد. بیانیه‌ای که اگرچه مشخصا از تحریم انتخابات صحبت نکرده اما این گزاره را نیز رد نکرد. این بیانیه در شرایطی منتشر شد که دیگر احزاب اصلاح‌طلبی که مدافع حضور و مشارکت در انتخابات بودند، در جلسه رای‌گیری این بیانیه به آن رای منفی دادند و راهبرد خود را بر حضور و مشارکت در انتخابات متمرکز کردند. با این حال به‌نظر می‌رسد طیف‌های معتدل اصلاحات برای ائتلاف با یکدیگر با حضور حزب اعتدال و توسعه جلساتی تشکیل دادند و تا اینجا و برمبنای شنیده‌های خبرنگار «فرهیختگان» برای حضور و نقش‌آفرینی این احزاب در 40 حوزه انتخابیه برنامه‌ریزی شده اما به‌نظر می‌رسد برنامه‌ریزی جدی برای انتشار لیست یا حمایت از نماینده‌ای در تهران صورت نگیرد، کمااینکه برخی از نامزدهای منتسب به این طیف‌ها حوزه انتخابیه خود را از تهران به دیگر شهرها تغییر داده‌اند و برنامه‌ریزی اصلاح‌طلبان برای حضور و نقش‌آفرینی در شهرستان‌ها متمرکز شده است. از طرفی برمبنای برخی گمانه‌زنی‌ها نیز این احتمال وجود دارد افرادی از نزدیکان لاریجانی نیز در این لیست مشترک حضور داشته باشند، امری که اگرچه برمبنای آنچه نمایندگان این احزاب گفتند هنوز گفت‌وگویی جدی پیرامون آن صورت نگرفته اما این احتمال نیز از جانب آنها رد نشده است. با این همه برنامه دقیق و مشخص اصلاح‌طلبان برای انتشار لیست مشترک 19 بهمن‌ماه و بعد از اعلام نتایج نهایی شورای نگهبان منتشر خواهد شد.
مرزگذاری اصلاح‌طلبان معتدل با رادیکال‌ها
تا اینجا کنش و فعالیت اصلاح‌طلبان برمبنای آنچه از آغاز انتخابات مطرح می‌شد، در واقعیت اتفاق افتاده است. جناح رادیکال اصلاح‌طلبان بر مبنای بیانیه‌ای که با عنوان راهبرد انتخاباتی جبهه اصلاحات منتشر کرد، از مشارکت مشروط در انتخابات صحبت به میان آورد و تاکید کرد «اگر هیچ یک از احتمالات مطرح شده رخ ندهد، اصلاح‌طلبان نمی‌توانند در انتخاباتی تهی از معنا، غیررقابتی و غیرمنصفانه و غیر‌موثر در اداره کشور شرکت کنند.» بر همین اساس جبهه اصلاحات که از همان روزهای ابتدایی و در جریان بیانیه‌‌های تندی که ناظر به مسائل مختلف منتشر می‌کرد اما در سمت دیگر از عدم‌توصیه به حضور یا عدم‌حضور افراد حزب در انتخابات می‌گفت، این‌بار با لحنی صریح‌تر از عدم‌مشارکت در انتخابات اسفند صحبت به میان آورد. جبهه اصلاحات اما این‌بار متفاوت از مجلس دهم که به اعضای اصلاحات این امکان را داده بود که خودشان برای حضور یا عدم‌حضور تصمیم بگیرند، اما در بیانیه راهبردی خود گزاره دیگری مطرح و اعلام کرد «تصمیم جبهه اصلاحات در مرکز و استان‌ها موضع رسمی جبهه خواهد بود و رعایت آن برای تمام اعضا الزامی خواهد بود و اعضا نمی‌توانند با عنوان اصلاح‌طلبی و جبهه اصلاحات برخلاف آن اقدام به ارائه لیست کنند.» تا اینجا اگرچه طیف‌های معتدل اصلاح‌طلبی تلاش می‌کردند اختلافات موجود در جبهه اصلاحات به‌صورت علنی نمود نداشته باشد و این حزب‌ها همچنان ذیل اصلاحات تعریف شوند، اما بعد از انتشار این بیانیه خبرهایی مبنی‌بر برگزاری جلسه مشترک طیف‌های اصلاح‌طلب که خواهان مشارکت در انتخابات هستند نیز منتشر شد. بر این اساس ادامه تاکید این احزاب بر مشارکت و حضور موثر در انتخابات همچنان از جانب این احزاب مورد تاکید قرار دارد و به‌نوعی مرزگذاری روشن‌تری با طیف‌های رادیکال اصلاح‌طلب اتفاق افتاده است.
ائتلاف اصلاح‌طلبان برای حضور در حوزه‌های انتخابیه شهرستان‌ها
با این حال و برمبنای اینکه احزاب اصلاح‌طلب از حضور و مشارکت در انتخابات صحبت به میان آوردند، اما حضور قابل توجه و پررنگی در ثبت‌نام انتخابات نداشتند و تعداد کمی از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب در انتخابات نام‌نویسی کردند. بعد از اینکه در مراحل بعدی بررسی صلاحیت‌ها، برخی از این چهره‌ها تایید شدند، اعضای این احزاب از برنامه‌ریزی‌ها برای حضور و انتشار لیست متمرکز بر شهرستان‌ها تاکید کردند. براین اساس گفته می‌شد احتمالا لیستی در تهران منتشر نخواهد شد و بیشتر تمرکز روی حضور افراد مورد حمایت این احزاب در شهرستان‌ها گذاشته خواهد شد. در کنار این امر ائتلاف با حزب اعتدال و توسعه که جزء جبهه اصلاحات نبود و حضور افراد نزدیک به لاریجانی در لیست‌بندی‌های احتمالی در شهرستان‌ها نیز مورد توجه این طیف‌ها قرار خواهد گرفت، با نزدیک شدن به زمان انتخابات به‌نظر می‌رسد برنامه‌ریزی این احزاب برای حضور و نقش‌آفرینی در انتخابات مجلس از طریق حوزه‌های انتخابیه شهرستان‌ها جدی خواهد بود؛ کمااینکه محمدباقر نوبخت که در حوزه انتخابیه تهران نیز ثبت‌نام کرده بود، حوزه انتخابیه خود را به رشت منتقل کرد. بر این اساس مشخصا برنامه‌ریزی این احزاب بر حضور در حوزه‌های انتخابیه شهرستان‌ها و تشکیل کمیسیونی از اقلیت‌ها در مجلس دوازدهم است. علاوه بر این به‌نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان از ردصلاحیت روحانی در انتخابات خبرگان نیز به‌نفع خود در انتخابات مجلس استفاده کنند.
نوبخت: احتمالا با اصلاح‌طلبان و اصولگرایان معتدل لیست مشترک منتشر خواهیم کرد
محمدباقر نوبخت، سخنگوی حزب اعتدال و توسعه در نشست خبری اخیر خود نیز از برنامه اصلاح‌طلبان برای انتخابات اسفند صحبت کرد و گفت: «با برخی احزاب اصلاح‌طلب و اصولگرای معتدل جلسه داریم و قرار شد با هماهنگی در هر حوزه‌ای که این احزاب افراد مطمئن دارند، بر آنها تمرکز کرده و با یکدیگر رقابت نکنیم، بنابراین احتمال لیست مشترک وجود دارد.» این اظهارات نوبخت گزاره احتمال حضور افرادی از نزدیکان لاریجانی را تقویت می‌کند، این علاوه‌بر حضور افرادی از حزب کارگزاران، ندا و اعتماد ملی خواهد بود. نوبخت در ادامه در واکنش به ردصلاحیت روحانی نیز گفت: «شاید این کار موجب کاهش مشارکت شود، شاید هم مثل انتخابات 92 که هاشمی ردصلاحیت و روحانی انتخاب شد، شاید با ردصلاحیت روحانی شاهد شگفتی در این انتخابات باشیم.» برمبنای این اظهارات نیز می‌توان گفت، اصلاح‌طلبان در ادامه ردصلاحیت روحانی به‌دنبال تبدیل او به هاشمی سال 92 هستند تا حسن روحانی که بعد از ردصلاحیت به‌دنبال بازنمایی چهره‌ای مظلوم از خود است، در پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات موثر واقع شود. با این حال به‌نظر نمی‌رسد اصلاح‌طلبان بتوانند کرسی‌های زیادی در مجلس دوازدهم به‌دست بیاورند، اما برنامه‌ریزی‌ها برای حضور اصلاح‌طلبان در بهارستان حتی به‌صورت حداقلی دنبال می‌شود. در سمت دیگر نیز برخی از رسانه‌های اصلاح‌طلب این گزاره را مطرح می‌کنند که این ائتلاف تحت عنوان منتقدان دولت صورت خواهد گرفت، این کلید‌واژه که پیش از این در صحبت‌های حسن روحانی مطرح شده بود، چیزی است که احتمالا بستر قابل‌توجهی برای حضور افراد از طیف‌های معتدل اصولگرایی که بیشتر طیف نزدیک به لاریجانی را شامل می‌شود را در بر می‌گیرد. بر این مبنا با برخی از نمایندگان این احزاب به گفتوگو نشستیم تا مشخصا درباره برنامه‌ریزی‌ها برای ائتلاف با احزاب در انتخابات اسفندماه بپرسیم.
سخنگوی حزب ندای ایرانیان: گفت‌وگوهایی با برخی احزاب همسو داشتیم
سعید نورمحمدی، سخنگوی حزب ندای ایرانیان، درباره اینکه چه برنامه‌ریزی برای انتخابات اسفند توسط احزاب اصلاح‌طلب و مشخصا حزب ندای ایرانیان صورت گرفته است، گفت: «گفت‌وگوهایی با برخی از احزاب همسو انجام دادیم، اما اینکه درنهایت منجر به ائتلاف و دادن لیست انتخاباتی شود یا نشود به اعلام نتایج نهایی تایید صلاحیت شدگان انتخابات بستگی دارد. اگر قرار باشد تغییر چندانی در صلاحیت افراد ایجاد نشود عملا ما امکان دادن لیست را نداریم ولی اگر فضا کمی باز شود، امکان اینکه روی این موضوع فکر کنیم، وجود دارد اما در‌عین‌حال در برخی از شهرستان‌ها افرادی هستند که مورد وفاق احزابی که با هم گفتوگو کردیم، هستند مثل مسعود پزشکیان در تبریز. به‌طور طبیعی اعضای ما در استان‌ها از این افراد حمایت خواهند کرد.»
نورمحمدی درباره اینکه چندنفر از اعضای حزب ندای ایرانیان تایید صلاحیت شدند، نیز گفت: «در اعلام اولیه صلاحیت‌ها تنها محسنی‌بندپی، تایید صلاحیت شده بودند اما در مرحله بعدی مسعود تنگستانی، در حوزه عسلویه نیز تایید صلاحیت شدند. یکی دو نفر از اعضای جوان حزب نیز تایید صلاحیت شدند و چند نفر هم از افراد نزدیک به حزب در شهرستان‌ها تایید صلاحیت گرفتند. در این حوزه‌ها منهای تهران از افراد در شهرستان‌ها حمایت خواهیم کرد.»
مانیفست فکری لیست احتمالی مخالفت با مجلس و دولت فعلی است
سخنگوی حزب ندای ایرانیان، درباره اینکه آیا ائتلافی تحت عنوان منتقدان دولت شکل خواهد گرفت یا خیر و اینکه احتمالا مسعود پزشکیان از‌جمله افراد برای سرلیستی احتمالی خواهد بود نیز گفت: «در این مورد صحبتی با هیچ یک از احزاب نداشتیم، ولی طبیعتا اگر لیستی در شهرستان‌ها داده شود مانیفست فکری آن مجموعه در نقطه مقابل دولت فعلی و مجلس فعلی قرار خواهد داشت. اصلا و ابدا در گفت‌وگوهایی که من با روسای ستادهای انتخاباتی سه حزب دیگر داشتم، در مورد سر لیست صحبت نشد. اساسا هم سر لیست در کل کشور معنی ندارد و تا الان چنین چیزی نداشتیم و من هم نشنیدم. اگر قرار باشد در هر شهر و شهرهایی که بیش از یک نماینده نیاز است لیستی منتشر شود، فردی که شناخته‌‌شده‌تر و معتبر است، سرلیست قرار می‌گیرد. مثلا قطعا پزشکیان در تبریز سرلیست قرار می‌گیرد. یا مثل مجلس دهم که واعظ در تهران سرلیست قرار گرفت، اما سرلیست کل کشور نبود. در هیچ‌کدام از جلسات با احزاب این موضوع را نشنیدم و حدس می‌زنم ابراز علاقه برخی از ارادتمندان به پزشکیان است. ولی در احزاب در مورد آن صحبت نشده اما در‌عین‌حال مسعود پزشکیان یکی از معتبرترین افرادی است که اگر قرار باشد در انتخابات شرکت کند در تبریز با افتخار از او حمایت می‌کنیم.»
نورمحمدی در ادامه به این امر تاکید کرد برنامه‌ریزی اصلاح‌طلبان بر انتشار لیست در شهرستان‌ها خواهد بود و گفت: «تا امروز که صحبت می‌کنیم صرفا درمورد برخی شهرستان‌ها تصمیم‌گیری شده و درمورد تهران نیز تا امروز نه‌تنها بنایی بر دادن لیست نبوده است، بلکه اساسا امکان آن وجود ندارد. شنیدم نوبخت در‌حال تغییر حوزه به رشت است و موسوی هم حوزه‌‌اش را به مراغه تغییر داد. برخی افراد دیگر هم احتمالا حوزه‌های خود را تغییر خواهند داد. ولی اگر قرار باشد از افراد در تهران و شهرستان‌ها حمایت شود، طبیعتا افرادی‌‌اند که با این دولت و مجلس همسو نیستند، قطعا افرادی که با این دولت و مجلس همسو باشند و در برخی مصوبات مثل طرح صیانت و لایحه عفاف و حجاب رای مثبت داده باشند، حتما در ائتلاف ما حضور ندارند.»
نورمحمدی در ادامه در مورد اینکه ائتلافی با افراد نزدیک به لاریجانی نیز ائتلافی صورت خواهد گرفت، توضیح داد: «درمورد اینکه چه افراد و گروه‌هایی وارد حمایت از برخی احزاب شوند، صحبت نشده بلکه بیشتر منش افراد مدنظر ما بوده است. ممکن است یک‌نفر باشد که سابقه حضور در جریان اصولگرایی را داشته باشد، ولی اگر با این رویکردهایی که گفتم همراستا باشد و با این دولت و مجلس مخالف بوده و به حقوق اساسی شهروندان پایبند باشد، طبیعتا ما هم می‌توانیم به حمایت از او فکر کنیم.»
سخنگوی حزب اعتماد ملی: اگر با برخی افراد به توافق برسیم، نیروهایی تحت حمایت ائتلاف چندگانه معرفی خواهند شد
محمدصادق جوادی‌حصار، سخنگوی حزب اعتماد ملی نیز درباره اینکه از حزب اعتماد ملی چند نفر در انتخابات تایید صلاحیت شدند و برنامه حزب برای انتخابات مجلس چه خواهد بود، گفت: «از اعضای حزب اعتماد ملی به‌جز یکی دو نفر در کل کشور کسی تایید نشده است و بنای ما پیش از این هم بر این بود که از بین گزینه‌های موجود، اگر فردی را واجد شرایط نمایندگی پیدا کردیم و او هم توافق داشت که حزب از او حمایت کند، به‌شرطی که زمینه رای داشته باشد و بتواند رای بالایی بیاورد، حمایت خواهیم کرد و با آنها همراهی خواهیم کرد. اما در مورد ائتلاف با نیروهای اعتدال و توسعه باید ببینیم آنها چه نیروهایی را گزینش و معرفی می‌کنند. امیدواریم مجموعه بخشی از احزاب مثل کارگزاران، اعتماد ملی، ندای ایرانیان، اعتدال و توسعه که از قبل هم می‌گفتند باید معابری را باز کنیم، به نتایج خوبی برسیم. در این میان شاید احزاب دیگری هم به این افراد بپیوندند و بتوانیم برای هر شهرستان و مراکز استانی نیروهایی شناسایی کنیم که اینها با رویکرد اصلاح‌طلبانه، کاندیدا شوند البته نه به‌عنوان کاندیدای حزب (قطعا ممکن است مشکل درست شود و ما موافق نیستیم نیرویی که عضو حزب نیست به‌عنوان نماینده حزب معرفی شود) اگر با افرادی که از فیلترهای موجود عبور کردند به توافق برسیم، بعضی از افراد در کشور به‌عنوان نیروهای مورد حمایت حزب یا آن ائتلاف چندگانه معرفی خواهیم کرد.»
جوادی‌حصار در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه به نظر می‌رسد افرادی از حزب اعتدال حضور موثرتری داشته باشند، لیست با محوریت حزب اعتدال بسته خواهد شد یا خیر، توضیح داد: «در‌حال‌حاضر محوریتی برای هیچ حزبی قائل نیستیم. بنایمان براین است که نیروها شناسایی شوند، به توافق برسیم و بعد از اینکه توافق حاصل شد، با خود نیرو و بعد با احزابی که می‌خواهند از این ائتلاف حمایت کنند به توافق برسیم، حالا ممکن است یک نیرو را حزب اعتدال و توسعه معرفی کند، یک نیرو را حزب ندا معرفی کرده، یکی را حزب ما معرفی کند اما در‌مجموع میزان برای تعیین شیوه حمایت و پشتیبانی، قابلیت‌ها و ظرفیت‌های مورد نظر و امکان رای‌آوری آن فرد است.»
ائتلافی تحت عنوان منتقدان دولت، گمانه‌زنی رسانه‌هاست
جوادی‌حصار به این نکته اشاره کرد که هنوز صحبتی برای حضور افراد نزدیک به لاریجانی نشده است، اما این موضوع را رد نکرد و در ادامه درباره اینکه که آیا ائتلافی با عنوان منتقدان دولت صورت خواهد گرفت، گفت: «این موضوع بیشتر مبتنی‌بر گمانهزنیهایی است که همیشه در عرصه رسانه اتفاق می‌افتد. اشکالش هم نشأت گرفته از صحبت روحانی است که گفت به منتقدان دولت رای دهید. خوب آن منتقدان وضع موجود اگر منتقدان موثری می‌بودند که بتوانند ذیل این عنوان جا بگیرند، می‌توان گفت با ضریب بالایی ردصلاحیت می‌شدند. عده‌‌ای به‌دلایلی که آنها برای کشور مفیدند و خطری جریان‌های حامی خودشان را تهدید نمی‌کند، برخی افراد را تایید کردند. امیدواریم نیروهای با انگیزه و با تلاشی پیدا شوند که بتوانند به مجلس بروند و مجلسی پویا شکل گیرد، حال اگر اصلاح‌طلبان نتوانستند یا نبودند، حداقل بقیه نیروهای میهنی و ملی بیایند و مجلس را از تنگنا و مضیقه‌ای که در آن گیر کردند دربیاورند. حالا اصلاح‌طلبان را اهرم می‌کنند، خب کنند این ظلمی است که سال‌هاست ادامه دارد. ولی در مورد دیگران بحث ما این است که نیروهای با ظرفیت و با اراده برای تقویت بنیه علمی و فرهنگی کشور و دارای ظرفیت برنامه‌نویسی برای کشور باشند و مدیرانی باشند که مسیر توسعه را تبدیل به قانون کرده و قوانینی را وضع کنند که شفاف و روشن بدون حاشیه باشد و کسی نتواند از آن قانون، سوءاستفاده کند. قانون‌نویسی و نظارت بررفتار دولت و قوای تحت نظر دولت کار اصلی مجلس است، ان‌شاءالله که نخبگان و جوانانی توانا در این دوره حضور پیدا کنند.
