فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: یکی از پایه‌های مهم دنیای فناوری‌های جدید ماهواره‌ها هستند که از مسائل استراتژیک تا تعاملات روزمره برمدار آنها رقم می‌خورد. همین موضوع باعث شده تا در جهان اقتصاد مهمی مبتنی‌بر آن شکل بگیرد و یکی از مسیرهای مهم رشد فناوری، تقویت حوزه فضایی کشورها باشد. در ایران اما با گذشت دو دهه از نخستین اقدامات جدی در حوزه فضایی، فراز و فرودهای متعدد صنعت فضایی موجب شده هنوز تا جایگاه مطلوب کشور فاصله جدی وجود داشته باشد. یکی از مثال‌هایش هم می‌توان جریان مشارکت بخش خصوصی در تولید ماهواره باشد. اتفاقی که حسین شهرابی‌فراهانی، مدیرعامل و بنیانگذار شرکت امیدفضا آن را چندی پیش در نشست کاشتن برای آینده روایت کرده است. او رئیس کنسرسیوم شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه فضایی است که ساخت ماهواره «کوثر»، نخستین ماهواره بخش خصوصی را برعهده داشته است. ماهواره کوثر یک ماهواره سنجش از راه دور است و با پنل‌های خورشیدی بازشونده، دارای سنجنده‌هایی با نور مرئی و NIR (نزدیک مادون قرمز) است که مشخصات نور مرئی آن 3.4 متر و NIR آن حدود 5.5 متر است. این ماهواره قرار بود آذرماه امسال از پایگاه فضایی «وستوچنی» روسیه به فضا پرتاب شود اما طبق اعلام شهرابی از آنجایی که تاخیری در موشک پرتابگر رخ داده است، پرتاب این ماهواره با ۶ ماه تاخیر صورت می‌گیرد و احتمالا در سه ماه اول یا نیمه‌اول سال ۱۴۰۳‌، کوثر پرتاب خواهد شد.

  بخش خصوصی تابوی دولت در صنعت فضا را شکست 
صنعت فضا را به دو قسمت صنعت سنتی و صنعت نوین تقسیم می‌کنیم. اگر بخواهم خیلی ساده بگویم صنعت سنتی بسیار پیچیده، گران و دولتی است؛ این چند واژه در ذهن‌تان بماند. صنعت نوین در برابر صنعت سنتی شکل گرفت. شرکت‌های کوچک و دانش‌بنیان این صنعت را شکل دادند. ابتدای کار در واقع یک‌سری ادعاها از سوی شرکت‌هایی مطرح شد اما کسی حرف‌های آنها را باور نمی‌کرد که می‌توان در صنعت فضا اتفاقات بزرگی را رقم زد. به مرور در فاصله زمانی 10 تا 15‌ساله همه فهمیدند حرف‌هایی که می‌زدند درست بوده است. صنعت نوین چیست؟ همان‌طور که اشاره شد، برعکس صنعت سنتی؛ پیچیده، گران و دولتی را می‌توانید از صنعت نوین برداشت کنید. صنعت نوین به‌شدت ارزان است، در آن کوچک‌سازی رخ داده و موتور محرکه این اتفاق جایی به‌جز بخش خصوصی نبوده است. در‌واقع تابوی بخش دولتی در صنعت فضا را بخش خصوصی شکست. 

   3 کاربری مهم ماهواره‌ها
در صنعت فضا معمولا سه ماموریت عمده را دنبال می‌کنیم؛ کار‌های عکسبرداری، مخابراتی و موقعیت‌یابی را انجام می‌دهیم. اگر بخواهم از انتها شروع کنم، موقعیت‌یابی همین بحث ‌«GPS» است. عمدتا نیز نظامی‌ها به‌دلیل بحث موقعیت‌یابی و هدایت موشک‌های بالستیک به‌دنبال این حوزه بوده‌اند. اکنون از این موضوع به‌قدری در زمینه‌های تجاری استفاده می‌کنند که دیگر کسی درباره آن تردیدی ندارد. اتفاق بزرگی که در این حوزه رخ داد این است که از آن پول زیادی درمی‌آورند و هیچ‌کسی هم پول خود را به جیب نظامی‌ها نمی‌ریزد. شاید این اتفاق به‌نظر من موضوعی نباشد که بخواهم در این جلسه به آن بپردازم. فعلا موقعیت‌یابی را کنار بگذارید. 
دو حوزه مخابرات و تصویربرداری باقی می‌ماند. شرکتی در حوزه سنجشی، کاری انجام داد و دو ماهواره کوچک AU که اندازه یک فلاسک چای است را پرتاب کرده و توضیح داد این ماهواره با دقت سه تا پنج تصویربرداری می‌کند. مشابه این کار را ماهواره دیگری با وزن سه تن انجام می‌داد. یک‌بار دیگر می‌گویم یک ماهواره پنج کیلوگرمی در برابر یک ماهواره سه تنی مقایسه می‌شود. اتفاقا بنیانگذار آن هم در سخنرانی‌های «تِد» توانست برای اولین‌بار جذب سرمایه کند؛ وقتی ماهواره را پرتاب کرده بود. اگر از نظر قیمتی مقایسه کنیم، مدیرعامل شرکت در سخنرانی ادعا کرد ماهواره پنج کیلوگرمی را با 500 هزار دلار یعنی نیم‌میلیون دلار ساخته است، در‌حالی‌که مخابرات ماهواره سه تنی تقریبا نزدیک به 200 میلیون دلار قیمت داشت، این کار بسیار بزرگی بود. مگر می‌شود 200 میلیون دلار در برابر نیم‌میلیون دلار، سه تن در برابر پنج کیلوگرم؟ این شرکت به مرور جذب سرمایه کرد و حالا نزدیک به 400 عدد از این ماهواره‌ها را در مدار گذاشته و بیش از نیمی از این ماهواره‌ها کار عملیاتی کرده و در هر 24 ساعت، دو بار کل کره‌زمین را اسکن می‌کنند. این اتفاق واقعا در‌حال وقوع است. زمانی که ابتدای کار مدیرعامل شرکت چنین ادعایی را مطرح کرد، هیچ‌کس حرف او را باور نمی‌کرد، ولی این اتفاق رخ داده است. اتفاقا اولین مگامنظومه را این شرکت شکل داد. بعد از آن تعداد زیادی ماهواره را شرکت‌های دیگر شکل دادند. 
شرکت‌های دیگر بعد از این اتفاق جرات پیدا کردند و کارهای مشابه زیادی انجام دادند. مثلا همین ماهواره‌ای که از شرکت «planet»  مثال زدم، دقت سه تا پنج متر دارد. شرکت دیگری به نام «ستولوژیک» آمده و ماهواره‌ای با دقت زیر یک متر ساخته است. کسانی که در کار فضایی فعال هستند، می‌دانند دقت در تصویربرداری مثل سرعت نور در هوایی است که می‌گویند از این سرعت رد شد. وقتی به اندازه‌گیری و عکسبرداری زیر یک متر می‌رسند، یعنی یک حدی را رد می‌کنند. شرکت مذکور نزدیک به 30 ماهواره در مدار گذاشته که خیلی عجیب است. همگی عملیاتی هستند و صرفا ادعا نیستند. در حوزه سنجشی سه شرکت هستند که دو شرکت، فضایی سنتی بوده و یکی فضایی نوین است. یکی برای «ایرباس»، یکی برای «مکسار» و دیگری برای ستولوژیک است و ماهواره‌هایی که تصاویر را با دقت یک متر از آسمان می‌گیرند حول و حوش 200 تا 300 میلیون دلار قیمت دارند. مدیرعامل شرکت ماهواره یک متری مذکور ادعا کرده هزینه ساخت ماهواره او نیم‌میلیون دلار است. خودم نسبت به قیمت ماهواره‌ای با دقت یک متر کمی شک دارم، چون حساب و کتاب‌های ما نشان می‌دهد شدنی نیست. فرض کنید اگر 10 برابر هم دروغ گفته باشد ماهواره‌اش پنج میلیون دلاری است. اگر 20 برابر هم دروغ گفته، 10 میلیون دلار قیمت دارد. باز هم در مقایسه با 200 میلیون دلار رقم قابل توجهی است. 

   در یک سال معادل کل تاریخ پرتاب صورت می‌گیرد
این ارزانی را در حوزه مخابرات نیز داریم. همان‌گونه که در حوزه سنجشی گفتم ماهواره‌ها ارزان شدند، در حوزه مخابرات هم قیمت‌های اینطوری دیده می‌شود. 425 میلیون دلار، 835 میلیون دلار و نیم‌میلیون دلار. تعداد پرتاب‌ها به قدری زیاد شده که زمانی فردی چنین حرفی را می‌زد به او می‌خندیدند. مگر می‌شود این همه پرتاب داشته باشیم؟ برای مثال در یک سال دو هزار پرتاب انجام شده؛ اگر به آن سال‌ها برگردید و کل پرتاب‌ها از ابتدای بشر تا آن زمان را جمع کنید، شاید به زور به این اعداد و ارقام می‌رسید. اکنون در یک‌سال معادل کل پرتاب‌های گذشته پرتاب صورت می‌گیرد. در صنعت فضایی، اتفاقاتی شبیه به صنایع پهپاد و هوایی رخ داده است، در‌حال‌حاضر چگونه هواپیماهای کوچک اما پرفشار کارایی‌های بسیار بزرگ‌تری با هزینه‌های بسیار کمتر انجام می‌دهند. در حوزه فضایی نیز تقریبا چنین اتفاقی رخ داده است. در حوزه مخابرات شبیه به سنجش از دور، اتفاقاتی افتاده که منشأ آن همین ارزانی بوده است. اگر بخواهم در حوزه مخابرات بگویم، مخابرات فضایی عمدتا مخابرات ماهواره‌های‌ زمین‌آهنگی بوده؛ یعنی در مدار 36 هزار کیلومتری، ماهواره‌ای را در مدار قرار می‌دهند. در آن ارتفاع به دلیل اینکه سرعت چرخش ماهواره به دور زمین با سرعت چرخش زمین به دور خودش برابر می‌شود، فکر می‌کنید ماهواره در یک نقطه از آسمان، میخ شده و فیکس به سمت زمین نشانه می‌رود. دیش‌هایی که در خانه‌های همه باجناق‌های ما بوده به همین شکل است! به نظر می‌رسد ماهواره سمت خاصی را نشانه می‌گیرد و در طلوع و غروب، نشانه‌روی ندارید. قیمت این ماهواره‌ها نیز حول و حوش 200 تا 300 میلیون دلار بوده و بسیار گران است، به همین خاطر عمدتا 90 درصد کابرد آن در «broadcast» است؛ یعنی تصاویر را برای خلق الله  «broadcast»‌می‌کنید. معمولا کاربرد اینترنت در این ماهواره‌ها به‌صرفه نیست، به همین دلیل عمده کسانی که از این ماهواره‌ها استفاده می‌کنند، پولدارها، مثل شرکت‌های نفتی و شرکت‌های معدنی هستند که از مناطق شهری دور بوده، دل‌شان می‌خواهد ارتباطات داشته باشند و پول هم برایشان مهم نیست، در نتیجه از این ماهواره‌ها اینترنت می‌گیرند. 
اگر بخواهیم این اینترنت را با اینترنت اپراتورهایی مثل «همراه اول»، «ایرانسل» و هر اپراتوری مقایسه کنید، «order» قیمتی به ازای هر مگابایت، تقریبا یک به 100 است. مثلا اگر بخواهید از این ماهواره‌های ژئو اینترنت بگیرید، باید 100 برابر پول بدهید که طبیعتا به‌صرفه نیست؛ پس مخابرات اینترنتی ماهواره از قبل داشته‌ایم، ولی به دلیل گرانی هیچ‌وقت به‌صرفه نبوده است. هر زمان گفتند‌ ‌ماهواره می‌خواهد اینترنت بدهد‌ همه می‌گفتند‌ نه، شدنی نیست.‌ چون دهه 90 میلادی، منظومه‌ای قصد داشت این کار را انجام دهد، ورشکسته شده، نتوانست موفق شود و پشیمان شد؛ این اتفاق به تجربه‌ای ناموفق در دنیا تبدیل شد. هروقت هرکسی درباره اینترنت ماهواره‌ای صحبت می‌کرد، این چکش را بر سرش می‌زدند و می‌گفتند‌ اشتباه می‌کنی؛‌ و‌ در مجموعه‌های ما نیز همین شرایط  بود. پنج شش سال قبل که این بحث را مطرح می‌کردیم، هرجا می‌رفتیم به ما می‌گفتند‌‌ نه، نمی‌شود‌. همین‌طور دو اپراتور بزرگ داریم که با آنها مذاکره کردیم. ماحصل داستان این بود که حداقل تا 15-10 سال آینده چنین اتفاقاتی رخ نخواهد داد. 
اکنون کمتر از چهار سال است که از ارتباط مستقیم ماهواره به هندست ‌صحبت می‌شود. حالا بحث این است که همان ماهواره بیاید ارتباط مستقیم به گوشی هوشمندی بدهد که در دست مردم قرار دارد. علت وقوع این اتفاق چه بود؟ وقتی ماهواره‌ها ارزان شدند، توانستند از مدار 36 هزار کیلومتری به مدار 500 کیلومتری برسند. زمانی که چنین کاری را انجام می‌دهید، باید تعداد ماهواره‌ها را بالا ببرید. اگر در مدار 36 هزار کیلومتری با یک ماهواره  X‌می‌توانستید یک‌سوم کره زمین را در دید آنتن مخابرات رادیویی قرار بدهید، وقتی نزدیک به زمین بشوید، دیگر با یک ماهواره شدنی نیست. ماهواره طلوع و غروب می‌کند؛ باید مثل شبکه‌های سلولی داده (data) را با همدیگر به اشتراک گذاشته و رد و بدل کنند؛ پس باید تعداد ماهواره‌ها بالا برود. 
چرا قبلا چنین فکری نمی‌کردند؟ به دلیل همان گرانی. قیمت‌ها به قدری زیاد بوده که اصلا به صرفه نبوده و برنامه کسب و کاری بر این اساس محکوم به شکست بود. گفتند بعد از اینکه شرکت لیلیوم در دهه 90 شکست خورد و به تابویی در صنعت فضا تبدیل شد‌. اما به دلیل ارزانی «order» از یک به 100 و بالاتر، دیگر طرح‌های منظومه و پرتعداد به‌صرفه بود. اکنون می‌بینید منظومه «استارلینک» نزدیک به پنج هزار ماهواره در مدار گذاشته، «وان وب» نزدیک به 700 ماهواره، «یوتل ست» نزدیک به 200 و الباقی هم سنجشی هستند که قبلا توضیح دادم. نکته‌ای در این میان وجود دارد. هنوز که هنوز است ماهواره‌ای‌ها نتوانسته‌اند با قیمت زمینی‌ها رقابت کنند. مثلا استارلینک که نزدیک به 5 هزار‌ ماهواره قرار داده، از آن اختلاف قیمت یک به 100 تقریبا به زیر یک به 10 رسیده و حتی در بعضی خدمات برابر است. البته این موضوع در کشور ما صدق نمی‌کند که اینترنت ارزان است. اگر بسته‌های اینترنتی بعضی از اپراتورهای اینترنتی در آمریکا را مقایسه کنید، می‌بینید حتی به بسته‌های مخابرات اینترنتی زمینی تنه می‌زند. این تابو شکسته شده و ما می‌توانیم از طریق ماهواره، اینترنت بگیریم. 
نزدیک به 180 ماهواره با دقت سه تا پنج متری و 12 ماهواره دارد که با دقت یک متر عکسبرداری می‌کند. همچنین سنتلوژیک می‌گوید: «من می‌توانم کل کره زمین را روزانه با دقت 30 سانتی‌متر اسکن کنم»‌ در حالی که «planet»  با دقت سه تا پنج متر اسکن می‌کند. طبق برنامه‌ای که جلو می‌رود، به نظر می‌رسد این حرف چندان اشتباه نیست. «استارلینک» بحث ارتباط مستقیم با گوشی را مطرح کرده و گفته‌ تقریبا تا دو سال آینده‌ را به طور مستقیم روی گوشی دارم‌. سال گذشته شرکتی به نام سوآر را کلا تصاحب کرد. این شرکت نیز در ابتدا کار خود را با دو تخلف آغاز کرد. دو پرتاب انجام داد و مجوز‌  FCC نگرفت.‌«FCC»  سازمانی برای تنظیم مقررات رادیویی در آمریکا است که این شرکت را جریمه کرد. شرکت مذکور بیش از 100 ماهواره در مدار قرار داد که هر کدام از آنها به اندازه یک کف دست بود. با مدلی تقریبا سه سانتی به طور مستقیم می‌توانید ارتباطات ‌داشته باشید. هرکدام از مودم‌های آن نیز 99 دلار آمریکا قیمت دارد. خودم فکر می‌کردم این‌ پهن باند مثل ‌استارلینک‌ خیلی کارایی ندارند و عملا نمی‌توانند در بازار برای خودشان سهمی داشته باشند. سال گذشته ‌استارلینک‌ کلا این منظومه را تصاحب کرد و آش را با جاش خرید. اخیرا خبری آمد که تا سال 2025 به تمام گوشی‌های هوشمند، خدمات اینترنت ماهواره‌ای می‌دهد. معلوم بود از این جنبه نیز برنامه‌هایی دارند و به نظر می‌رسد آن قسمت از بازار نیز مهم است. 

   فناوری فضایی به شما امکان می‌دهد تا جغرافیا را دور بزنید
در بحث سنجش گفته شده به نقطه‌ای رسیده‌اند که تصویربرداری روزانه از کل کره زمین صورت بگیرد. مخابرات نیز به دو حوزه مخابرات وایدبند و مخابرات نروبند تقسیم می‌شوند. در حال حاضر مگامنظومه برای این کارها شکل گرفته است. شعار همه نیز این است: «هرکس، هرجا، هر زمان»‌. هر استارتاپ مهمی در حوزه فضایی؛ چه در ماموریت‌های مخابراتی و چه در ماموریت‌های سنجشی شکل می‌گیرد، شعاری تقریبا مشابه حرف من دارد. نکته مهم در این میان چیست؟ ما دیگر محدودیت جغرافیایی نخواهیم داشت. راست هم می‌گویند. در صنعت ماهواره و حوزه فضایی، قوانین بین‌الملل تقریبا محدودیت جغرافیایی قائل نیست. اگرچه این حرف دقیق نیست، بالاخره حساب و کتابی وجود دارد. مثلا وقتی ماهواره پرتاب می‌کنید باید با سازمان‌ها صحبت کرده و‌ فرکانس ثبت کنید. همچنین باید با کشورها هماهنگ باشید و بگویید‌ ‌من برای شما محتوا پخش می‌کنم‌ اما در عمل این اتفاق رخ نمی‌دهد، چون ابتدا وقتی صنعت فضا شکل گرفت و مسابقه بین شوروی سابق و آمریکا بود، هنگام پرتاب اولین ماهواره‌ها به کار همدیگر کاری نداشتند. نه شوروی به آمریکا و نه آمریکا به شوروی اعتراض کرد. قوانین بین‌الملل، فضا را مشاع شکل داد. وقتی فضا، مشاع است، زمانی که مخابرات اینترنت فضایی ارائه می‌کنید و وقتی تصویربرداری فضایی انجام می‌دهد، یعنی به نوعی محدودیت جغرافیایی و حاکمیتی ندارید. بازار دیگر بازار جهانی است. 
مثلا «MTN» را در ایران در نظر بگیرید. تا زمانی که با حاکمیت هماهنگ نشد، نتوانست شریک «ایرانسل» شود و بگوید 51 درصد شما و 49 درصد من‌. یک اپراتور بدون محدودیت بتواند «user» (کاربر) جمع کند. البته صحبت‌های من به این معنا نیست که فضا «ول» است، ولی واقعیت این بوده که فناوری مثل خیلی از موارد دیگر در حال درنوردیدن مرزها است. «بلاک‌چین» را در نظر بگیرید که قبلا مطرح شد؛ پول ملی را همه کشورها دارند و حالا ‌بلاک‌چین‌ مرزها را درنوردیده است. فضا ذاتا این خاصیت را دارد. در فضا، فناوری فضایی این امکان را به شما می‌دهد که بتوانید جغرافیا را دور بزنید. 

   بخش خصوصی در ایران چگونه وارد حوزه ماهواره شد؟ 
به فضای داخل و تجربه شرکت خودمان برگردیم. در صحبت‌هایی که مطرح کردم از ابتدا گفتم موتور اصلی این ارزانی، بخش خصوصی بود. واقعا به این جمع‌بندی رسیدیم که اگر بخش خصوصی در این حوزه فعال نشود، دستاوردهایی که در سال‌های گذشته رقم خورده و بعضا با شرایط دولتی شکل گرفته، به نظر می‌رسد در همین حد باقی مانده و جلوتر نخواهد رفت. لازم داریم حتما بخش خصوصی را در این حوزه فعال کنیم. یکی از افرادی که داوطلب شد من بودم. با دوستان بسیاری مشورت می‌کردم. خدا دکتر زین‌الدین را رحمت کند. او از معاونان دکتر ستاری و اخوی شهید زین‌الدین بود. وقتی با او مشورت کردم، یکی از دوستان گفت: «نمی‌شود یک‌دفعه از دولتی به‌خصوصی رفت. باید شرایط و اکوسیستم فراهم باشد.» دکتر زین‌الدین حرف خیلی خوبی زد که برای من بسیار جالب بود. او به همکارم گفت: «اینکه می‌گویید آرام آرام پیش برویم را دنیا تجربه کرده است. دنیا به این رفتار می‌گوید سافت لندینگ.» دکتر زین‌الدین گفت: «دنیا نشان داده سافت لندینگ جواب نمی‌دهد. اگر می‌خواهید در کسب‌وکار به جایی برسید باید «hard landing» (فرود سخت) کنید.» 
«hard landing» از لحاظ کسب‌وکار یعنی «باید بکنید.» باید به دل کسب‌وکار بروید و آن کار به حیات و ممات شما تبدیل شود. مجبور شوید برای ماندن خود بجنگید. سال 1397 از مجموعه‌ای که بودیم با 20 سال سابقه، کاملا جدا شدیم. بازخریدی انجام دادیم و شرکت «امید فضا» را با چهار، پنج تن از بچه‌های دانشگاه امیرکبیر شکل دادیم. اکنون تقریبا به حدود 60 نفر رسیده‌ایم. سال 1398 هدف‌مان این بود که با جذب سرمایه‌گذار کار را شروع کنیم. نیت‌مان این بود که بین حوزه‌های سنجشی و مخابرات، در حوزه مخابرات بتوانیم کار منظومه انجام دهیم. طرح کسب‌وکاری که تهیه کردیم، نشان می‌داد شرایط روی کاغذ ایده‌آل به نظر می‌رسد اما متاسفانه نتوانستیم سرمایه‌گذار جذب کنیم. به سراغ همه رفتیم. هرکسی را بگویید؛ از آدم پولدار، کارخانه‌دار، دولتی، غیردولتی، حاکمیتی و غیرحاکمیتی دیدیم. کسانی که رویشان می‌شد جلوی خودمان می‌گفتند نه، این‌کاره نیستید، شدنی نیست. آنهایی که رویشان نمی‌شد، به‌به و چه‌چه می‌گفتند و کار خودشان را انجام می‌دادند. سال 1398 گفتیم این‌گونه نمی‌شود. باید کاری انجام دهیم و مثل خیلی از کسب‌وکارهای دیگر دیتا را باید روی media (مدیا) بگذاریم. در حوزه‌های فضایی می‌گویند IOD را باید در مدار محصولی تحویل دهید که باور کنند این کار شدنی است. با چند شرکت دانش‌بنیان، یک کنسرسیوم تشکیل دادیم. در آن مقطع چهار شرکت بودیم و تصمیم گرفتیم کار را شروع کنیم. هرکسی هرقدر پول دارد روی میز بگذارد. هر فردی می‌تواند جنس بیاورد و هر شخصی می‌تواند بخشی از ماژول‌ها را خودش بسازد. شروع به کار کردیم و یک ماهواره را شکل دادیم. معاون وقت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، دکتر ستاری که خدا حفظش کند، جمله‌ای به من گفت که از روی بزرگواری او بود: «شهرابی! من سواد اینکه خودکار را از اینجا بردارم و آنجا بگذارم، ندارم. اگر یک مشتری آوردی، من کمکت می‌کنم، وگرنه خیر.» ما رفتیم با یکی از بخش‌های حاکمیتی مذاکره کردیم و گفتیم تا جاهایی پیش رفته‌ایم، مبلغی را این چهار شرکت هزینه کرده و کارهایی انجام داده‌اند. شما آماده هستید بخشی از هزینه‌ها را به عهده بگیرید؟ به ما گفتند اگر معاونت می‌آید، من هم هستم. این اتفاق شکل گرفت و ما شروع به ساخت ماهواره «کوثر» کردیم. این ماهواره سنجشی با دقت تصویربرداری 3.5 متر است. تا این لحظه که خدمت شما هستم هنوز در کشور - حداقل من خبر ندارم - کسی از لحاظ طراحی و ساخت روی ماهواره سنجشی با این دقت کار نمی‌کند. کار ما از این منظر خوب بود. علت انتخاب ما نیز این بوده که به دنبال مشتری بودیم. با بزرگواری در یکی از کشورهای خارجی مذاکره کردیم. آن زمان اوکراین بود، ولی بعدا فهمیدیم چقدر خوب شد که جور نشد. او به ما گفت: «بالاتر از چهار متر اصلا حرف نزنید. اگر می‌توانید زیر چهار متر برای من کار کنید، جلو بیایید.» ما این ماهواره را انتخاب کردیم و زمانی که جلوتر رفتیم، دیدیم واقعا از نظر مأموریتی نسبت به کارهایی که در کشور شده خیلی جلوتر و خوب بوده است. امسال اگر خدا بخواهد برنامه پرتاب این ماهواره و یک ماهواره دیگر را داریم. 

   هزینه پاد برای ماهواره با هزینه ساخت آن برابر بود
همچنین درخصوص پرتاب ماهواره کوثر باید بگویم که تست جدایش را انجام دادیم اما اگر می‌خواستیم با همین قسم با پرتابگر پیش برویم، پرتابگرمان در سایز «کوثر» تاکنون تجربه ساخت پاد نداشت؛ واسطی که بین پرتابگر وصل می‌شود و ماهواره در‌ آن قرار می‌گیرد و جدا می‌شود. شرکتی که سازنده بود، قیمتی که به ما داد تقریبا «order» قیمتی بود که ما برای ماهواره خرج کرده بودیم. گفتیم اگر بخواهیم چنین پولی به شما بدهیم، ماهواره دیگری می‌سازیم. رفتیم این کار را خودمان انجام دادیم. در آخرین تستی که با پرتابگر انجام دادیم، این شرکت آمد و تقاضای ادامه همکاری داشت. در سال آخر ساخت ماهواره «کوثر» برگشتی به هدف اولیه خود داشتیم. نکته‌ای را فراموش کردم. وقتی نتوانستیم جذب سرمایه‌گذار کنیم، رویکرد خودمان را از جذب سرمایه‌گذار به سمت جذب مشتری تغییر دادیم، به همین دلیل به سراغ ماهواره سنجشی رفتیم. دیگر می‌توانستیم با یک ماهواره هم مشتری پای کار بیاوریم. اکنون «سازمان فضایی» پای کار آمده و گفته: «اگر ماهواره در مدار کار کرد، تصاویرش را از شما می‌خرم.» در سال آخر توانستیم ماهواره مخابراتی IOT را بسازیم که در حال حاضر همزمان با این ماهواره، برنامه پرتاب برای آن داریم. مأموریت این ماهواره نیز همین است؛ با یک هندست کوچک به اندازه کف دست می‌توانید به‌طور مستقیم ارتباط نروبند با ماهواره بگیرید. برنامه خودمان این است که بعد از پرتاب این دو ماهواره، به فضل الهی با تامین منابع لازم به سمت تکرارش برویم و تبدیل به دو منظومه 20 تایی و 200 تایی کنیم. عملا ترکیبی از تصویربرداری و مخابرات نروبند خواهد بود. 
برای جمع‌بندی بحث به نکته‌ای برمی‌گردم که دوست دارم بعد از این جلسه چند کلیدواژه در ذهن شما بنشیند. اول؛ بخش خصوصی خیلی مهم است. دوم؛ انجام کار بین‌المللی در حوزه فضا اهمیت زیادی دارد. معمولا وقتی استارتاپ‌ها و شرکت‌ها در ایران شکل می‌گیرند، همت آخر بچه‌ها این است که چه کار کنیم تا بازاری را در ایران در دست بگیریم؟ در حوزه فضا باید از ابتدا این‌گونه فکر کرد که چه کاری انجام دهیم تا در عرصه بین‌الملل، بازاری را در دست داشته باشیم. اگر کشور ما بخواهد در این حوزه به جایی برسد حتما بخش خصوصی و کارکردن بین‌المللی باید در اکوسیستم شکل بگیرد.