زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: آغاز عملیات‌ 7 اکتبر و روزهای بعد از آن، شرایط را در منطقه متفاوت کرده است. جدای از اینکه بسیاری از کشورهای جهان عرب علیه اسرائیل موضع‌گیری منفی داشتند، عملا توافقات عادی‌سازی با کشورهای عربی مثل عربستان نیز با چالش همراه شد. موضوع مهم اما نگاه افکار عمومی جهان عرب به مساله بود. بعد از شکست‌ کشورهای عربی در جنگ با اسرائیل و تلاش‌ها برای امضای توافقات عادی‌سازی این موضوع از جانب صهیونیست‌ها در دستور کار قرار داشت که کشورهای عربی را به حرکت به سمت عادی‌سازی و فراموش کردن آرمان فلسطین، موضوعی که پیش از این مساله جهان عرب نیز تلقی می‌شد، سوق دهد. با این حال به‌نظر می‌رسد‌ آغاز عملیات 7 اکتبر، نگاه افکارعمومی جهان عرب را به ماجرای فلسطین و عادی‌سازی تغییر داده است. اخیرا مرکز عربی مطالعات و پژوهش‌های سیاستگذاری (قطر) در تاریخ 10 ژانویه(20دی)2024 نظرسنجی‌ای درباره نگاه افکارعمومی جهان عرب درباره جنگ غزه و اسرائیل که از 16 کشور جهان پرسیده شده، منتشر کرده است که از جمله نکات قابل توجه آن نگاه منفی است که افکارعمومی جهان عرب بعد از آغاز جنگ اکتبر پیدا کرده‌اند و مجموعا 89 درصد مخالف به رسمیت شناختن اسرائیل هستند که میزان مخالفت عربستان با به رسمیت شناختن اسرائیل به 68 درصد رسیده است.

51 درصد افکارعمومی جهان عرب آمریکا را بزرگ‌ترین تهدید منطقه می‌دانند
در بررسی میزان فعالیت و حضور کشورها در جنگ غزه، حضور و نقش‌آفرینی آمریکا بیشترین نظر منفی را داشته است. 94 درصد از پرسش‌شوندگان فعالیت آمریکا در جنگ غزه را منفی ارزیابی کردند و بعد از آن به ترتیب فرانسه با 79 درصد، انگلیس با 78 درصد و آلمان با 75 درصد بیشترین رای منفی را در ارزیابی فعالیت کشورها در جنگ غزه به خود اختصاص دادند. نکته قابل توجه این است که 76 درصد از پرسش‌شوندگان اعلام کردند موضع‌ آنها نسبت به ایالات متحده بعد از جنگ غزه منفی‌تر شده است. 81 درصد نیز معتقدند آمریکا در ایجاد کشور فلسطین، جدی نیست. در این میان بعد از آغاز جنگ اکتبر، 51 درصد از پرسش‌شوندگان آمریکا را بزرگ‌ترین تهدید منطقه دانستند در مقابل 26 درصد اسرائیل را بزرگ‌ترین تهدید در منطقه دانستند. این میزان در سال2022 و در مورد آمریکا 39 درصد و در مورد اسرائیل 41 درصد بوده است. علاوه بر افزایش میزان تهدید دانستن آمریکا نکته مهم کاهش قابل توجه میزان تهدید دانستن اسرائیل بعد از 7 اکتبر بوده است که می‌توان آن را ناشی از شکست و غافلگیری دانست که اسرائیل در جنگ 7 اکتبر متحمل شده است. در نقطه مقابل مثبت‌ترین عملکرد به ایران، ترکیه، روسیه و چین -از نگاه پرسشگران- اختصاص پیدا کرده است و 48 درصد عملکرد ایران را مثبت ارزیابی کردند، 47درصد ترکیه، 41 درصد روسیه و 40 درصد فعالیت کشور چین را مثبت ارزیابی کردند.

54 درصد مردم جهان عرب‌ اخبار جنگ غزه را از تلویزیون‌ دنبال می‌کنند
دنبال کردن اخبار و تحولات در غزه، موضوع دیگری بود که پرسش‌شوندگان به آن پاسخ دادند. 59 درصد از آنها اعلام کردند که اخبار جنگ را به صورت روزانه دنبال می‌کنند که از میان آنها 54 درصد اخبار را از تلویزیون‌ و 36 درصد اخبار را از شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کردند. 7 درصد نیز پاسخ دادند که اخبار را از سایت‌ها دنبال می‌کنند. 82 درصد از پرسش‌شوندگان نیز معتقدند آمریکا در پوشش اخبار مربوط به جنگ، اخبار را با طرفداری از اسرائیل منتشر می‌کرده. بیشترین کشورهای دنبال‌کننده اخبار جنگ به ترتیب کرانه باختری با 87 درصد، اردن 82 درصد و لبنان 72 درصد اخبار را به صورت روزانه دنبال می‌کنند و در مقابل عربستان سعودی با 46 درصد، قطر 41درصد و سودان 27درصد کمترین میزان دنبال کردن اخبار را به خود اختصاص داده‌اند.

68درصد عربستانی‌ها‌؛ مخالف به رسمیت شناختن اسرائیل
92 درصد از پرسش‌شوندگان، فلسطین را مساله جهان عرب و نه تنها مساله فلسطین دانستند. این مساله بعد از آغاز جنگ علیه غزه نیز افزایش قابل توجهی داشته و در سال 2022 این میزان 76 درصد بوده است. در مصر در سال 2022، 75درصد افکارعمومی مصر معتقد بودند‌ فلسطین مساله جهان اسلام است؛ این میزان بعد از آغاز جنگ اسرائیل به 94درصد رسیده است. در عراق نیز این میزان در سال2022، 75درصد بوده که بعد از آغاز جنگ به 93درصد رسیده است. 95درصد عربستانی‌ها نیز معتقدند‌ فلسطین مساله جهان اسلام بوده که این میزان در سال 2022، 69درصد بوده است. به رسمیت شناختن اسرائیل مساله دیگری است که 89 درصد از پرسش‌شوندگان اعلام کردند‌ مخالف آن هستند. در سال2022 در کشور عربستان، 57درصد در مورد اینکه موافق یا مخالف عادی‌سازی هستند، پاسخ نمی‌دانم را انتخاب کردند. بعد از آغاز جنگ این میزان به 29 درصد رسید و میزان مخالفت‌ها با به رسمیت شناختن اسرائیل از 38 درصد در 2022 به 68 درصد رسیده است.

توقف عادی‌سازی با اسرائیل‌ لازمه پایان جنگ غزه
در پاسخ به اینکه می‌بایست چه اقداماتی از جانب جهان عرب برای توقف جنگ‌ صورت بگیرد، 36 درصد از پرسش‌شوندگان اظهار داشتند می‌بایست تمام فرآیندهای عادی‌سازی با اسرائیل متوقف شوند. در مقابل 14 درصد اظهار داشتند می‌بایست به غزه کمک ارسال شود اما 11 درصد پرسش‌شوندگان نیز معتقدند که کشورهای عربی برای توقف جنگ با استفاده از نفت اسرائیل و کشورهای حامی صهیونیست‌ها را تحت فشار قرار دهند.

95درصد افکارعمومی جهان عرب‌ عملیات حماس را مشروع می‌دانند
67 درصد از پرسش‌شوندگان معتقدند‌ عملیات 7اکتبر یک عملیات کاملا مشروع بوده است، 19درصد معتقدند عملیات مشروعی بوده اما خطاهایی داشته است، 2درصد نیز معتقدند مشروع بوده اما به اعمال شنیع نیز دست زده شده است. در میان کشورهای جهان عرب، کشورهایی مثل لیبی(91درصد)، اردن(84درصد) و کرانه باختری(79درصد) معتقدند عملیات 7اکتبر یک عملیات مشروع بوده است. در سمت دیگر کشورهای سودان(58درصد)، عراق(40درصد) و مصر(34درصد) کمترین میزان را نسبت به مشروع بودن عملیات 7اکتبر به خود اختصاص داده‌اند.