زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: دزدی و سرقت امری نیست که محدود به چند روز یا چندسال اخیر باشد اما آمارها می‌گویند در کلانشهر تهران در چندسال اخیر این میزان افزایش قابل‌توجهی داشته است. برمبنای آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده است، میزان سرقت‌ها در سال 1400 در مقایسه با سال 99، در مکان‌های خصوصی و دولتی به ترتیب8.8 و 11.7 رشد داشته است. بر این اساس می‌توان گفت قصه دزدی‌ها و زورگیری‌ها در کلانشهرها مخصوصا تهران در حال تبدیل شدن به موضوعی نگران‌کننده است. در این میان گروه‌هایی وجود دارند که به شکل سازمان‌یافته به زورگیری و سرقت دست می‌زنند و مهم‌ترین اقدامات و فعالیت‌های آنها خفت‌گیری و سرقت است که علاوه‌برآن، امنیت روانی مردم شهر را نیز با چالش مواجه می‌کند. امری که جالی خالی پیگیری و برخورد جدی پلیس همزمان با افزایش این سرقت‌ها و مقابله با آنها احساس می‌شد. در همین راستا بود که روز شنبه سردار رادان، فرمانده انتظامی کشور از راه‌اندازی قرارگاهی برای مبارزه با سرقت و منصوب شدن فرمانده‌ای در این قرارگاه برای مقابله و کنترل سارقان سابقه‌دار خبر داد.
پالس مثبت پلیس به افکار عمومی
شاید اگر رجوعی به نگاه افکار عمومی در یک سال گذشته درباره فعالیت نیروی انتظامی در کلانشهرها به‌خصوص تهران بیندازیم موضوعی که بیش از همه مورد توجه قرار خواهد گرفت، احتمالا اقدامات و فعالیت‌های پلیس در قالب گشت‌های ارشاد باشد. امری که اگرچه نمی‌توان آن را دقیق دانست و تا حدی ناشی از فضای‌سازی است که در یک سال اخیر از جانب رسانه‌های فارسی‌زبان صورت گرفته است اما در سمت دیگر نیز با توجه به اقدامات نیروهای انتظامی این شائبه تقویت شد که تمرکز روی موضوعاتی است که وجهه فرهنگی و اجتماعی آن پررنگ‌تر است. این جدیت در موارد دیگر و در برخورد با موضوعاتی مثل ناامنی‌ها دیده نمی‌شود. از این جهت اظهارات فرمانده انتظامی کشور درباره برقراری قرارگاهی برای مبارزه و کنترل سرقت‌ها را می‌توان امر مثبتی دانست که جدیت در این رابطه و برخورد با سرقت‌ها که مستقیما امنیت مردم در کلانشهرها را مورد توجه قرار می‌دهد، پالس مثبتی از جانب نیروی انتظامی به افکار عمومی و کنشی در مقابل فضاسازی منفی که در یک سال گذشته از جانب رسانه‌های فارسی‌زبان صورت گرفت خواهد بود.
خرابکاری، دزدی، سرقت؛ آنچه اوباش همه یکجا دارند
پیش از اظهارات سردار رادان البته برخورد با سارقان و زورگیران از جانب نیروی انتظامی نیز کلید خورده بود. نکته قابل‌توجه درباره دستگیری و برخورد با سارقان این بود که عمده آنها گروه‌های سازمان‌یافته‌ای از اراذل و اوباشی بودند که در میان اموال سرقت‌شده از جانب آنها، انواع اسلحه و سلاح‌های گرم دیده می‌شد که در سطح شهر منجر به ایجاد ناامنی و دزدی از مردم می‌شد. علاوه‌بر این اراذل و اوباشی در سطح شهر وجود دارند که دزدی و سرقت یکی از اقدامات خرابکارانه آنهاست و ایجاد ناآرامی در سطح شهر و برهم زدن امنیت، دیگر فعالیت‌های خرابکارانه آنها بوده است. برای مثال در آخرین نمونه در جریان مراسم تدفین یکی از اراذل اوباش تهران، درگیری در بهشت‌زهرا میان اراذل و اوباش اتفاق افتاد و در جریان تیراندازی و چاقوکشی یکی از معروف‌ترین این اراذل «هانی کرده» تیرخورد و زخمی شد. جدای از این در یک سال گذشته و بعد از بازداشت برخی از این اراذل سلاح‌هایی که بیشتر در میدان جنگ استفاده می‌شد مثل دوش پرتاب پیدا شد که نشان می‌داد، دزدی و دعوا تنها اقدام خرابکارانه این گروه‌ها در سطح شهر نبوده است. در جریان ناآرامی‌ها سال گذشته موضوعی که بیش از همه مورد توجه قرار می‌گرفت اقدامات و فعالیت خرابکارانی بود که علاوه‌بر آسیب به اماکن عمومی مثل بانک‌ها، ایستگاه‌اتوبوس‌ها به اموال، ماشین‌ها و خانه‌های مردم نیز آسیب وارد می‌کردند، در ادامه این موضوع اثبات شد این اقدام از جانب اوباشی صورت می‌گرفت که برخی از آنها فضا را برای این اقدامات مناسب دیدند و برخی نیز با هماهنگی با سازمان‌های جاسوسی دست به این اقدام‌ها می‌زدند. امری که آسیب مستقیم آن متوجه مردم و منجر به خدشه وارد کردن به امنیت آنها می‌شد. با این حال و با گذر از اتفاقات سال گذشته همچنان اقدامات و خرابکاری‌های برخی از این اراذل موضوع قابل‌توجهی است که ضرورت برخورد و اقدام جدی با این افراد بیش از گذشته احساس می‌شود.
مقابله با شعبون بی‌مخ‌هایی که امنیت ملی را تهدید می‌کنند
اوایل دی‌ماه بود که خبر اعدام جاسوسان موساد که در ایران اقدامات خرابکارانه انجام می‌دادند، منتشر شد. «وفا هناره» سردسته این جاسوسان یکی از اراذل و اوباش تهران بود که در جریان دیدارهایی که در سال 1400 با یکی از رابطان موساد داشت مامور به تشکیل گروهی از اراذل و اوباش شد که دست به اقدامات خرابکارانه و سرقت اطلاعات افرادی که موساد به آنها می‌گفت، می‌زدند. در ظاهر امر فعالیت این تیم اوباش چیزی متفاوت‌تر از آنچه دیگر اوباش انجام می‌دادند، نبود. آتش زدن ماشین، سرقت موبایل و حتی آدم‌ربایی اقداماتی بودند که این گروه انجام می‌داد اما در واقع این کارها را به دستور موساد و درباره افراد مشخصی انجام می‌دادند. این گروه در ادامه فعالیت‌ها و اقدامات خود قرار بود به ترور شخصیت‌ها و افراد مهم بپردازند که بازداشت می‌شوند. بخشی از اقدامات و فعالیت‌های این گروه در جریان اتفاقات سال گذشته و به سفارش موساد نیز انجام شد. در واقع همه آنچه یک گروه تروریستی مثل داعش می‌توانست انجام دهد از جانب اوباشی صورت می‌گرفت که شاید برخی از آنها آگاه نبودند این اقدامات در راستای خواست گروه‌های معاند و موساد صورت می‌گیرد. اقدامات و فعالیت‌های این گروه اوباش حتی منجر به شهید و زخمی شدن نیروی انتظامی و مردم معمولی شد. امری که نشان می‌داد اجرای پروژه ناآرامی و آشوب در ایران با فعالیت اوباشی صورت می‌گرفت و این بار اوباش تهران در قالب شعبان بی‌مخ‌های دهه 30 به دنبال تحقق اهداف خود هستند.
بسته شدن راه سوءاستفاده براندازان از اوباش
براین اساس عدم برخورد جدی با اوباش و اراذل در سطح شهر امری است که نه‌تنها امنیت و آرامش مردم را مورد چالش قرار می‌دهد بلکه امنیت کل کشور را نیز دچار چالش می‌کند و این فضا را برای سازمان‌های جاسوسی و خرابکار فراهم می‌کند که با استفاده از این گروه‌های خرابکار و در ازای پرداخت مبلغی به‌راحتی دست به اقداماتی بزنند تا امنیت کشور با چالش مواجه شود. برهمین مبنا برخورد با اوباش امری است که مشخصا مطلوب گروه‌های معاند خارج‌نشین نخواهد بود؛ چراکه رسانه‌های فارسی‌زبان در سال گذشته در جریان اتفاقات و ناآرامی‌های سال گذشته علاوه‌بر اینکه تصاویر و فیلم‌هایی که آنها در اختیار این رسانه‌ها قرار می‌دادند برای آنها محتوای رسانه‌ای نیز فراهم می‌کردند. از طرفی این اقدامات و فعالیت‌های خرابکارانه را به جای اعتراض و واکنش مردم جا می‌زدند. براین اساس برخورد با اوباش این امکان را برای ایجاد ناآرامی و تشدید آن را از آنها می‌گیرد. در همین راستا می‌توان این نکته را مورد اشاره قرارداد که واکنش رسانه‌های فارسی‌زبان به این اقدام و برخورد منفی باشد و تلاش شود این موضوع را القا کنند که ایجاد قرارگاه برای مبارزه با سارقان بهانه‌ای برای سرکوب معترضان است. امری که در برهه‌های مختلف و در واکنش به مجازات دیگر خرابکاران و اوباش نیز اتفاق افتاده بود و سال گذشته و در جریان محکومیت و اعدام اوباشی که به قتل نیروهای نظامی و مردم عادی اقدام می‌کردند، نیز اتفاق افتاد و کمپین‌هایی برای حمایت از آنها از جانب براندازان ایجاد شد. با این وجود می‌توان جدیت نیروی انتظامی در برخود با سارقان و زورگیرانی که از اوباش نیز هستند را دارای دو اثر قابل توجه دانست یک اینکه برخورد نیروی انتظامی منجر به ترمیم نگاه مردم و افکارعمومی درباره انتخابات می‌شود و علاوه‌بر اینکه کنشی در مقابل فضاسازی‌های رسانه‌های فارسی‌زبان خواهد بود اقدامات نیروی انتظامی نیز در ریل درست‌تری قرار خواهد گرفت که مورد استقبال مردم باشد. از طرفی نیز گام مثبتی برای برخورد با اوباشی خواهد بود که از جانب سازمان‌ها و گروه‌های معاند برای انجام اقدامات خرابکارانه جذب می‌شوند و فضا را برای سوءاستفاده براندازها در جهت ایجاد ناامنی می‌بندد.
آمارها درباره سرقت و جرائم چه می‌گویند؟
آمارها می‌گوید در سالنامه آماری ۱۴۰۰ مرکز آمار ایران ذکرشده که نیروی انتظامی حدود ۲۴۱هزار مورد سرقت از اماکن خصوصی و بیش از ۱۸هزار مورد سرقت اماکن دولتی را ثبت کرده که نسبت به سال ۱۳۹۹، به ترتیب 8.8 و 7.11 درصد افزایش داشته است. در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۲۵هزار مورد سرقت منزل، ۳۱هزار مورد سرقت مغازه، بیش از ۷۴هزار مورد سرقت اتومبیل و بیش از ۸۷ هزار مورد سرقت موتورسیکلت ثبت شده که نسبت به سال قبل، همه آمارها به غیر از آمار‌های سرقت اتومبیل، افزایشی بوده است.
رضا مسعودی‌فر، قائم‌مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه‌قضائیه است. او خردادماه ۱۴۰۱ به تسنیم گفته بود سال ۱۴۰۰ آمار سرقت‌ها از ۲۰۰ هزار مورد در سال ۱۳۸۸ به یک‌‌میلیون و ۴۰۰ هزار مورد رسیده است. اصغر جهانگیر، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه‌قضائیه، یک‌ماه بعد از این اظهارنظر، سرقت را مهم‌ترین جرم پنج سال اخیر دانست و گفت سال ۱۴۰۰ حدود ۸۵۰ هزار پرونده مربوط به سرقت ثبت و بیش از ۳۰۰ هزار نفر در همین رابطه دستگیر شدند، اما همه پرونده‌ها به نتیجه نرسیده است. او تاکید کرد امروزه ۴۰ درصد سرقت‌ها مربوط به خودرو و لوازم آن است. بااین‌حال علی القاصی‌مهر، رئیس کل دادگستری استان تهران دی‌ماه پارسال تاکید کرده بود آمار سرقت در تهران ۱۸درصد کاهش پیدا کرده است. او معتقد بود بخش زیادی از سرقت‌های خرد، ناشی از رهاشدگی معتادان متجاهر است.
سهم سرقت‌های خرد چند درصد است؟
گفته می‌شود اگر تمام دزدی‌هایی را که در کشور رخ می‌دهد ۱۰۰ مورد درنظر بگیریم، حدود ۵۰ مورد آنها سرقت خرد است. این گزاره در میان صحبت‌های بیشتر مسئولان و مقام‌های انتظامی تایید می‌شود. آنها اغلب عددی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد را سهم سرقت‌های خرد از سرقت‌های کل کشور می‌دانند. سعید منتظرالمهدی، سخنگوی فراجا چند ماه گذشته آماری درباره میزان سرقت‌ها در کشور داد. او ۱۲مهر امسال در نشست خبری هفته فراجا گفت که کشفیات سرقت‌های خرد نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۱ درصد افزایش پیدا کرده است: «متاسفانه ۵۸درصد سرقت‌ها مربوط به سرقت‌های خرد است. در این مدت شاهد افزایش ۴۱درصدی کشفیات سرقت‌های خرد نسبت به مدت مشابه سال گذشته بودیم. سرقت‌های خرد گرچه مبلغ اندکی دارد، اما آرامش روانی و احساس امنیت در جامعه را تحت‌‌تاثیر خود قرار می‌دهد، لذا برخورد با آن جزء اولویت‌های مهم پلیس است.» پیش از او اردیبهشت امسال محمد قنبری، رئیس‌پلیس آگاهی فراجا آمار‌هایی از سرقت ارائه کرده بود. آمار او از سهم سرقت‌های خرد، اندکی افزایش پیدا کرده است. رئیس‌پلیس آگاهی فراجا در تشریح عملکرد پلیس آگاهی در سال ۱۴۰۱ تاکید کرد که در دوماه ابتدایی امسال و بعد از شروع طرح ویژه سرقت، حدود ۷۷هزار و ۶۰۰ پرونده سرقت در سراسر کشور کشف شده‌اند.
به گفته او در همین بازه زمانی ۶۰۰ گوشی تلفن همراه و ۱۳۰ قطعه لوازم یدکی پیدا شده است. رئیس پلیس آگاهی فراجا همان زمان تاکید کرد بیش از ۵۷ درصد از مجموع سرقت‌ها در کشور مربوط به سرقت خرد است که اغلب هم معتادان متجاهر آن را مرتکب می‌شوند. مهدی حاجیان، سخنگوی پیشین فرماندهی انتظامی کل کشور، ۲۳ اسفند سال ۱۴۰۰ آمار دیگری ارائه کرد. آماری که سهم کمتری برای سرقت‌های خرد در کشور تعیین کرده بود: «در حوزه سرقت ما شاهد افزایش ۱۰درصدی سرقت‌های خرد در کل کشور هستیم که این موضوع محسوس هم هست. سرقت‌های خرد ۵۲ درصد از کل سرقت‌های سال ۱۴۰۰ بوده‌اند.» آمار ارائه‌شده در کشور تقریبا مشابه با آماری است که برای تهران ارائه می‌شود. روزنامه همشهری سال ۱۴۰۰ گفت‌وگویی با علیرضا لطفی، رئیس‌پلیس آگاهی تهران داشت. لطفی در این گفت‌وگو تاکید کرد از مجموع تمام سرقت‌های تهران ۵۴ درصد سرقت‌ها خرد هستند: «مثل سرقت لوازم و قطعات و محتویات خودرو، کیف‌قاپی و جیب‌بری و انباری‌زنی که معتادان متجاهر تاثیر زیادی روی اینها دارند.»
به صف شدن پلیس‌های موتورسوار و کاهش آمار موبایل‌قاپی
موبایل دزدی، اما قصه‌اش متفاوت است. سال ۱۴۰۰ خبرگزاری فارس در گزارشی نوشت موبایل‌قاپی با به صف‌شدن موتورسواران پلیس کاهش ۲۰ درصدی پیدا کرده است. بااین‌حال علیرضا لطفی، رئیس‌پلیس سابق آگاهی تهران در گفت‌وگو با روزنامه همشهری اعلام کرد که موبایل‌قاپی به زیر ۱۸ سال رسیده است: «۹۰درصد سرقت قاپ‌زنی‌های ما در موبایل خلاصه می‌شود.» او گفته بود افزایش قیمت موبایل، تاثیر زیادی روی سرقت گذاشته است: «برند خاصی از موبایل وجود دارد که قیمت آن تا ۵۰ میلیون در بازار رسیده و سارقان به آن گرایش پیدا کرده‌اند، از سویی مردم هم موقع استفاده از آن دقت نمی‌کنند.»
سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس سابق تهران بزرگ آبان پارسال گفته بود تنها در یکی از طرح‌های رعد، مجموعا ۶۰۴ سارق به عنف، سارق منزل، زورگیر خفتگیر، سارق خودرو و موتورسیکلت و دوچرخه، سارق گوشی تلفن همراه و... دستگیر شدند. همچنین درمجموع ۱۴ باند منهدم شده است که تعدادی از دستگیر‌شدگان در آن فعال بودند.
وی گفته بود ۲۶ درصد از سارقان دستگیرشده، سارق قطعات و وسایل خودرو بودند، ۲۰ درصد سارق اماکن، هفت درصد قاپ‌زن، ۱۹ درصد سارقان معابر، چهار درصد سارق آپارتمان و ویلاها و ۲۴ درصد سارق مغازه و اماکن بودند. همچنین حدود ۴۵ درصد متهمان سابقه‌دار و ۵۵ درصد سرقت‌اولی بودند.
77 هزار و 660 سرقت در 2 ماه اول سال کشف شد
همچنین سردار محمد قنبری اردیبهشت امسال در تشریح عملکرد پلیس آگاهی در سال 1401 در حوزه مقابله با سرقت گفته بود: «در راستای اجرای فرامین مقام‌معظم‌رهبری و همچنین سردار احمدرضا رادان فرمانده کل انتظامی کشور، مهم‌ترین اولویت این پلیس مبارزه و مقابله جدی باسرقت است که در این خصوص بیش از سه‌هزار و 500 باند فعال در استان‌های سراسر کشور طی این بازه زمانی متلاشی شدند. بیش از 122 مرحله طرح‌های عملیاتی مقطعی استان‌های هدف، منطقه‌ای و طرح مشترک بین پلیس آگاهی و واحدهای تجسس کلانتری و پاسگاه‌های تابعه انجام شد. پیشگیری از وقوع سرقت گام مهمی در ارتقای احساس امنیت مردم است که در این خصوص شهروندان با رعایت نکات اصولی و ایمنی در جلوگیری از آن سهم بالایی را برعهده دارند.»
وی به آمار کشفیات سرقت و دستگیری و استرداد اموال استان‌های سراسر کشور از شروع طرح ویژه سرقت تا 28 فروردین سال جاری اشاره کرده و گفته بود: «با گذشت حدود دوماه از اجرای این طرح بالغ بر 77 هزار و 600 پرونده سرقت در سراسر کشور توسط کارآگاهان پلیس آگاهی رسیدگی و کشف شده است. دستگیری نزدیک به 44 هزار سارق و همچنین 534 مالخر طی این بازه زمانی اتفاق افتاده است. طبق آمار ارائه‌شده توسط کارآگاهان مبارزه با سرقت حدود 241 هزار پرونده راکد نیز در این دوره است که همچنان باز و تحت پیگرد هستند. طی این مدت از 149 هزار قلم اموال مکشوفه حدود 147 هزار قلم ازجمله 11 هزار و 500 دستگاه خودرو، چهار هزار و 200 دستگاه موتورسیکلت، 600 عدد گوشی تلفن همراه و 130 قطعه لوازم یدکی و... به مالباختگان استرداد شده‌اند.»
