سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه جهان‌شهر: دولت در رژیم‌صهیونیستی دیگر معنا و کارکرد گذشته را ندارد. این بی‌شباهتی به دولت گذشته اگر با توسعه ابعاد دولت جدید شکل می‌گرفت شاید مثبت تلقی می‌شد اما دولت جدید نسبت به آنچه قبلا وجود داشت مزایای زیادی را از دست داده است. دولت رژیم با محوریت‌یافتن کابینه کوچک شبیه دولت‌های گذشته شده که از وزارتخانه‌هایی محدود بهره می‌گرفتند. همچنین در این کابینه، به کثرت نظرات و دیگر احزاب شریک در دولت بی‌توجهی شده است و تنها چند نفر از سران احزاب بزرگ، دولت را اداره می‌کنند.
کابینه اضطراری و وسیع به کابینه کوچک رسید
با وقوع جنگ در فلسطین اشغالی، رژیم‌صهیونیستی با افزوده شدن پنج وزیر از اپوزیسیون کابینه اضطراری تشکیل داد. وزرای افزوده شده وزیر مشاور به حساب می‌آیند. وزیر مشاور به عضوی از کابینه گفته می‌شود که وزارتخانه‌ای در اختیار ندارد اما معمولا دفتری یا سازمانی با کارمندانی معدود دارد. درخصوص وزرای جدید اما وضعیت تا حدودی متفاوت‌تر است زیرا آنها مسئولیت خاصی نیز ندارند. تشکیل دولت اضطراری برای گسترش دولت صورت می‌گرفت زیرا سهم کرسی‌های دولت در پارلمان را افزایش می‌داد و باعث افزایش وحدت داخلی برای جنگ می‌شد. اما به دلیل شرایط جنگی، تصمیم‌گیری‌های مهم و کلان در اختیار کابینه کوچک یا کابینه امنیتی قرار گرفت. علاوه‌بر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر، یوآف گالانت وزیر دفاع و ران درمر وزیر امور استراتژیک، بنی‌گانتز و گادی آیزنکوت که پیشتر روسای ستاد مشترک ارتش بودند و هم‌اکنون از رهبران اپوزیسیون هستند، در کابینه کوچک حضور دارند. مهم آنکه تمام سه عضو کوچک از ائتلاف پیشین دولتی به حزب لیکود تعلق دارند. در جبهه مخالفان نیز گانتز و آیزنکوت چنین وضعیتی دارند و از یک جبهه‌اند.
محدود شدن تصمیم‌گیری‌ها به کابینه کوچک به بروز اختلافات سیاسی در رژیم دامن زده است درحالی‌که شکل‌گیری کابینه اضطراری و حضور اپوزیسیون در این کابینه و کابینه کوچک، برای کاهش اختلافات صورت گرفتند. یکی از نمودهای برجسته این اختلافات، اعتراض شدید ایتمار بن گویر، وزیر امنیت داخلی به اظهارات یوآف گالانت درخصوص جنگ با لبنان بود. گالانت دوشنبه هفته گذشته (18 دی، 8 ژانویه) در مصاحبه با روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» به نیروهای مقاومت لبنان هشدار داده بود اگر حملات خود علیه رژیم را افزایش دهند، تل‌آویو نیز عملیات‌های خود را پنج برابر شدت خواهد بخشید. این مواضع در چهارچوب شدت بخشیدن به درگیری‌های کنترل شده در مرزهای لبنان و فلسطین اشغالی بود اما بن گویر بلافاصله از احتمال وقوع جنگ و «فرسایشی» بودن آن صحبت کرد و گالانت را برای این اظهارات شماتت کرد. بن‌گویر ضمن تاکید بر این موضوع که کابینه کوچک حق اظهارنظر درخصوص چنین مساله‌ای را ندارد پیش‌بینی کرد در صورت بروز چنین جنگی رژیم پیروز میدان نخواهد بود. گالانت دیروز نیز با شخص نتانیاهو یک درگیری را تجربه کرد. شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم‌صهیونیستی یکشنبه از قهر کردن گالانت، وزیر جنگ رژیم‌صهیونیستی و شرکت نکردن در جلسه کابینه جنگ این رژیم خبر داد. طبق گزارش این شبکه، دلیل این قهر، جلوگیری محافظان امنیتی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این رژیم از ورود مدیر ستاد وزارت جنگ این رژیم به جلسه کابینه جنگ بوده است. گفته می‌شود گالانت پس از این اتفاق خطاب به نتانیاهو گفته «تو در حال دخالت در کار من هستی» و جلسه کابینه جنگ رژیم‌صهیونیستی را ترک کرده است. گالانت از مدت‌ها قبل با راستگرایان افراطی حاضر در کابینه دچار مشکل بوده و یک بار به همین دلیل توسط نتانیاهو از کابینه به صورت اولیه اخراج شد. همزمان با این درگیری میان اعضای ائتلاف نتانیاهو، بنی‌گانتز نیز که به دنبال جنگ با پیوستن به کابینه اضطراری تلاش کرده بود در مسیر همگرایی و تقویت وحدت گام بردارد، بار دیگر در میان معترضان حضور یافته است. اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم‌صهیونیستی که از شکاف و چنددستگی در بین سران تل‌آویو و توده صهیونیست‌ها احساس نگرانی کرده است، دیروز در یکصدمین روز جنگ تجاوزگرانه گفت: «ما باید فراتر از کمپین‌های انتخاباتی و سیاست‌های تنگ‌نظرانه و لفاظی‌های سمی که تفرقه ایجاد می‌کند، عمل کنیم.» ابراز نگرانی سران رژیم در کنار تحولات جاری نشان می‌دهد تل‌آویو دچار بحران فروکاست دولت شده است.
سرنخ‌های تضعیف دولت
1- تبعات شدید ناشی از جنگ باعث شده تندروها علی‌رغم ادامه لفاظی تا حدودی بازتنظیم شوند. این گروه از ابتدای جنگ، در فضای تند شکل‌گرفته به دنبال انتقام از فلسطینی‌ها و متحدان‌شان بودند. صهیونیست‌های رادیکال، جنگ شکل‌گرفته را یک فرصت بی‌بدیل برای اجرای توطئه اخراج ساکنان غزه می‌دانستند اما به‌مرور برداشت‌های خود را اصلاح کردند. آنها می‌دانند آنچه در ذهن ساخته و پرداخته می‌کنند، در عمل اجرای دشواری دارد.
2- بن‌گویر، اعضای حزبش و احزابی که با وی در ائتلاف صهیونیست‌های مذهبی قرار دارند از اصلی‌ترین گروه‌های جنگ‌طلب به شمار می‌روند، از این‌رو نماینده مواضع ضدجنگ در جامعه و طبقه سیاسی به حساب نمی‌آیند. مواضع ضدجنگ بن‌گویر حکایت از اختلافات بسیار شدید میان احزاب دارد که وی را به اتخاذ موضعی واداشته که نمایندگی آن را در اختیار ندارد.
3- در طول جنگ آسیب‌هایی جدی به کارکرد دولت و نهادهای آن وارد شده است. یک نمونه از این آسیب‌ها پیشنهاد وزارت دارایی برای تعطیلی تعدادی از وزارتخانه‌هاست. این وزارتخانه‌ها شامل وزارت شهرک‌ها، وزارت قدس و سنت‌های یهودی، وزارت اطلاع‌رسانی، وزارت توسعه نقب و الجلیل، وزارت همکاری منطقه‌ای، وزارت امور دیاسپورا، وزارت امور استراتژیک و وزارت میراث و وزارت ارتقای وضعیت زنان می‌شوند. وزارت دارایی در ادامه پیشنهادهای خود خواستار کاهش یک میلیارد و 400 میلیون دلاری احزاب سیاسی شده است. این بودجه برای پوشش مطالبه سیاسی احزاب اختصاص می‌یابد. کاهش توانایی مانور و پیگیری ایده‌ها، احزاب سیاسی را به تندتر کردن مواضع خود سوق داده است. بر همین اساس آنها حوزه تاثیر خود را از عمل به لفظ و جنگ زبانی انتقال داده‌اند.
4- صهیونیست‌ها از همه لحاظ شکست خورده‌اند. به همین دلیل نسبت به حصول هرگونه پیروزی ناامید شده‌اند. نگرانی از بروز جنگ در جبهه لبنان، ناشی از چنین ترسی است.
5- در کابینه رژیم، همه با همه اختلاف دارند. در کابینه امنیتی نتانیاهو، گانتز و گالانت مخالف همدیگر هستند و در بیرون بن‌گویر و اسموتریچ با کابینه کوچک و تک‌تک اعضای آن هرکدام به نحوی اختلاف دارند. اختلاف همه با همه، باعث شده تا امکان اتخاد تصمیم جامع و اجرای بی‌نقص از بین برود.
6- به دنبال تحولات اخیر، بن‌گویر به‌عنوان وزیر امنیت داخلی و اسموتریچ به‌عنوان وزیر دوم جنگ، در امور امنیتی به حاشیه رانده شده‌اند. با در راس قرار گرفتن کابینه کوچک، این دو که سوگلی‌های کابینه نتانیاهو بودند، موقعیت و اثرگذاری خود را از دست داده‌اند. تداوم این پدیده باعث خواهد شد تا تندروها در آینده مواضع جدی‌تری در مخالفت با کابینه کوچک اتخاذ کنند.
7- بن‌گویر به‌عنوان وزیر امنیت ملی در ابتدای دولت نتانیاهو سعی کرد با طرح تقویت مسلح‌سازی شهرک‌نشینان، برای تشکیل یک شاخه راستگرا در نیروهای مسلح زمینه‌سازی کند. او پس از مدتی با ایجاد گارد ملی به هدف خود رسید اما نقش این نیروها در سایه فراخوان‌های نظامی و توسعه ابعاد ارتش، رقیق شده است. با طرح فراخوان سربازان برای پیوستن به ارتش، لزوم توسعه یگان‌های ویژه با آمادگی بالا، گارد ملی قادر نخواهد بود نقش بزرگی در مناسبات نظامی ایفا کند.
8- جنگ با فوری‌کردن امور، به انحصاری شدن تصمیمات منجر شده است. پیامد این اتفاق انسداد امکان استفاده از فرآیندهای دقیق تصمیم‌گیری است. این مساله را می‌توان از هدفگذاری‌های غیرممکن و غیرکارشناسی روزهای آغازین جنگ نیز فهمید اما امروز این موضوع عمیق‌تر شده است. اگر ضربه وارد شده در 7 اکتبر کاری نبود، مقامات رژیم آنقدر احساس فشار و فوریت نمی‌کردند تا دست به اعلام هدف‌های بزرگ و دست‌نیافتنی بزنند. احساس انسداد در مسیرهای دقیق تصمیم‌گیری، خود یکی از دلایل افزایش مخالفت‌ها با تصمیمات کابینه کوچک است. این مخالفت‌ها تنها به حوزه سیاسی و مواضع بن‌گویر محدود نمی‌شود بلکه ساکنان شهرک‌ها که از بازگشت خودداری می‌کنند نیز در چهارچوب ضدیت با تصمیمات کابینه عمل کرده‌اند.
9- در رژیم همه امور به امنیت گره خورده است. این مساله در محدود شدن همه امور-و نه‌فقط امور امنیتی- به کابینه کوچک آشکار است. کابینه کوچک یا همان کابینه امنیتی، به لکوموتیوی برای تصمیم‌گیری و کشاندن واگن‌های اقتصاد، آموزش و فرهنگ تبدیل شده است. نکته مهم اینجاست که واگن‌های مزبور را قوی‌ترین بخش به دنبال خود نمی‌کشد بلکه امنیت به‌عنوان ضعیف‌ترین ضلع، به لکوموتیو و پیشران امور در رژیم تبدیل شده است.
10- بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و هرتز هالوی، رئیس ستاد مشترک به‌عنوان مقام‌های بالاتر و پایین‌تر از گالانت، مواضعی محدودتر اتخاذ می‌کنند. همزمان با این رویه اما وزیر جنگ رژیم سقف مواضع در رژیم را اعلام می‌کند. قبلا و در هفته‌های آغازین جنگ نتانیاهو شخصا چنین موضع‌گیری‌هایی را انجام می‌داد اما به دلیل مشکل‌ساز بودن این مواضع، رویه خود را اصلاح کرد. کار به جایی رسیده است که مواضع نتانیاهو علیه لبنان طی روزهای اخیر ذیل تهدیدات گالانت قرار می‌گیرد. این اتفاق حکایت از این دارد که گالانت از بالاسری و پایین‌سری خود زرنگ‌تر نیست و توسط آنان اغوا شده تا مواضع احتمالا مشکل‌ساز را او به زبان بیاورد.
11- نتانیاهو به دنبال انداختن تقصیر به گردن دیگران است تا آن را از سر خود باز کند. موضع‌گیری‌های حداکثری و چالش‌زای گالانت که مورد انتقاد سیاستمداران صهیونیست قرار گرفته نشان می‌دهد نتانیاهو تلاش دارد گالانت را در مسیری قرار دهد تا بخش بزرگی از تقصیرها به سمت او جذب شوند.
12- تا پیش از این، واژه‌هایی مانند جنگ طولانی‌مدت در ادبیات رژیم وجود نداشت تا به وسیله آن تاکید شود صهیونیست‌ها تنها به دنبال وارد آوردن ضربه شدید در کوتاه‌ترین زمان هستند نه جنگی که چندین ماه طول بکشد. رایج شدن واژه «جنگ فرسایشی» در فضای سیاسی و نظامی رژیم نشان می‌دهد فرو افتادن رژیم در جنگی طولانی‌مدت که زمانش از 100 روز فراتر رفته کار خود را کرده و به بروز وضعیت جدیدی انجامیده است.
13- گسترش آسیب‌های جنگ و استفاده از واژه‌هایی مانند جنگ فرسایشی نشان می‌دهد ظرفیت‌های معامله غیرنظامی برای پایان دادن به درگیری فعلی توسعه یافته است.
14- در روند آتی کابینه، معامله‌گرایان در برابر معادله‌گرایان استراتژیک که از حضور ران درمر در جایگاه وزیر وزارت جدید امور استراتژیک عیان است، تقویت می‌شوند. البته اگر معادله‌گرایان تضعیف نشوند، به سمت استفاده بیشتر از ظرفیت آمریکا گام بر می‌دارند که باعث تقویت دوچندان جایگاه واشنگتن در تل‌آویو می‌شود. معامله‌گرایان الزاما گروه و دسته‌ای مشخص در کابینه رژیم نیستند و شاید تا پیش از این به دلیل مدیریت مناسب پرونده‌ها توسط دستگاه‌های مربوط، نیازی به حضور در مناسبات و معامله در سیاست خارجی احساس نمی‌کرده‌اند. با این وجود با دشوار شدن جنگ و این احساس که درگیری‌ها ریشه عمیقی در سیاست خارجی دارند، ممکن است عده‌ای از اعضای کابینه خواهان معامله با طرف‌های منطقه‌ای برای پایان جنگ شوند. این درحالی است که نتانیاهو و ران درمر حل‌وفصل مناسبات منطقه‌ای را در اتصال به قدرت آمریکا می‌دانند و با وجود اغفال این کشور در برخی امور، در عمل خود نیز گاهی به دنباله‌رو واشنگتن تبدیل می‌شوند. بر همین اساس نیز قادر به خروج از مدار منافع و روش‌های آمریکایی برای حل‌وفصل مشکلات نیستند.
