زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: در میان افرادی که در فرودگاه زامبیا در 1990 منتظر استقبال از نلسون ماندلا، رهبر مبارزان علیه رژیم آپارتایدی بودند، مردی با چفیه عربی دیده می‌شد که منتظر دیدار با ماندلا بود. دیدار یاسر عرفات، رهبر فلسطینی‌ها با او، نقطه آغاز روابط دوستانه میان مبارزان فلسطینی‌ها با مبارزان آپارتاید در آفریقا بود. شاید نقطه مشترکی که میان مردم فلسطین و آفریقایی‌ها وجود داشت، مبارزه با تبعیض نژادی بود، چیزی که اسرائیلی‌ها آن را در پوشش مظلوم‌نمایی و تروریست خواندن فلسطینی‌ها توجیه می‌کنند. حالا بعد از آغاز عملیات 7 اکتبر و بعد از 75 سال ادامه این کشتار و نسل‌کشی علیه فلسطینی‌ها، آفریقایی جنوبی با پرونده‌ای 84 صفحه‌ای شکایت علیه اسرائیل و نسل‌کشی در غزه را به دیوان بین‌المللی لاهه برده تا اسرائیلی‌ها برای اولین‌بار مجبور باشند به‌خاطر نسل‌کشی علیه فلسطینی‌ها در موضع متهم قرار بگیرند.

   شکایت به دادگاه جهان
8 دی‌ماه بود که آفریقایی جنوبی در دیوان بین‌المللی دادگستری ICJ در لاهه به‌خاطر نقض کنوانسیون نسل‌کشی 1948 از اسرائیل شکایت کرد. 9 دسامبر 1948 بعد از جنگ‌جهانی دوم و کشتار یهودیان«نسل‌کشی تحت قوانین بین‌المللی جرم تلقی شد» و اسرائیل و آفریقایی‌جنوبی نیز به این کنوانسیون رای مثبت دادند. حالا اسرائیلی‌ها با استناد به این کنوانسیون در موضع متهم قرار گرفته‌اند و باید برای قتل‌عام مردم غزه در این دادگاه از خود دفاع کنند. دیوان لاهه متشکل از 15 قاضی است که پنج قاضی عضو دائم شورای امنیت هستند و بقیه کشورها نیز به‌صورت دوره‌ای عضو این دادگاه می‌شوند و به اختلافات میان کشورهای عضو سازمان ملل رسیدگی می‌کنند، برای رای به هر شکایت کافی است، هشت قاضی رای مثبت بدهند. در این دادگاه چیزی تحت‌عنوان حق وتو وجود ندارد. پیش از این در جریان نسل‌کشی علیه یوگسلاوی در جنگ بوسنی نیز برای اولین‌بار با استناد به این کنوانسیون، یوگسلاوی به نسل‌کشی علیه مردم بوسنی و هرزگوین محکوم شد. حالا وکلای آفریقای جنوبی با ادله به‌دنبال اثبات کشتار فلسطینی‌ها در غزه توسط صهیونیست‌ها هستند؛ امری که اگر به رای دادگاه گذاشته شود، فشارهای‌ بین‌المللی به اسرائیل را بیشتر خواهد کرد.

   دادگاه لاهه؛ دردسر تازه صهیونیست‌ها
اسرائیلی‌ها از همان روزهای ابتدایی جنگ و بمباران مناطق مسکونی نوار غزه در میان راه‌حل و پیشنهادهای مختلفی که برای پایان پیدا کردن جنگ ارائه می‌شد، همواره این موضوع را مطرح می‌کردند که ساکنان نوار غزه باید آنجا را ترک کنند و در کشورهای عربی ازجمله مصر مستقر شوند. با همین توجیه غزه مورد محاصره قرار گرفت و حملات در این منطقه تشدید شد. موضوعی که اگرچه واکنش‌های منفی از جانب دیگر کشورها را به‌همراه داشت اما در مجامع بین‌المللی اقدام جدی برای محکوم کردن این نسل‌کشی صورت نگرفت. اقدامات و فعالیت‌های حماس مبنی‌بر اینکه اسرائیل قصد دارد آنها را تروریست اعلام کند، باعث شد صهیونیست‌ها به‌دنبال همراه کردن دیگر کشورها و مجامع بین‌المللی برای پیروزی در این نبرد باشند. فارغ از اختلافات و درگیری‌های نظامی که در جنگ غزه اتفاق افتاد و تنش‌های سیاسی میان کشورهای حامی مقاومت و صهیونیست‌ها، موضوعی که بیش از همه واکنش‌ افکار عمومی در جهان را به‌همراه داشته، خشونت علیه غیرنظامیان، کشتار و قتل است. نکته دیگر این است که صهیونیست‌ها مشخصا کشتار مردم در نوار غزه را دفاع از خود تلقی می‌کنند. در این میان حمله به بیمارستان‌ها در نوار غزه نیز با این توجیه که تونل‌های حماس زیر این بیمارستان‌ها قرار دارد، صورت می‌گرفت، امری که البته صهیونیست‌ها نتوانستند آن را اثبات کنند. بنابراین فارغ از دعواهای نظامی، سیاسی و امنیتی که اسرائیل تلاش می‌کند در آنها پیروز شود، حتی فارغ از دعوای سرزمینی که میان صهیونیست‌ها و فلسطینی‌ها وجود دارد، «کشتار فلسطینیان در غزه به‌ویژه کودکان، تخریب خانه‌های آنها؛ اخراج و جابه‌جایی فلسطینی‌ها و محاصره غذا، آب و کمک‌های پزشکی به نوار غزه؛ اعمال تدابیری برای جلوگیری از تولد فلسطینی‌ها از طریق از بین بردن خدمات بهداشتی ضروری که برای بقای زنان باردار و نوزادان حیاتی است.» موضوعاتی هستند که آفریقای‌جنوبی با استناد به آنها به‌خاطر نسل‌کشی علیه فلسطینی‌ها، صهیونیست‌ها را در جایگاه متهم نشانده است. با وجود این احتمالا رای دادگاه به‌سرعت صادر نخواهد شد و روند بررسی‌ها برای اعلام‌نظر دادگاه، ممکن است سه‌سالی طول بکشد. آفریقای جنوبی اما علاوه‌بر شکایت خود، درخواست اضطراری مبنی‌بر جلوگیری از ارتکاب جنایت اسرائیل با استفاده از «اقدامات موقت» را نیز مطرح کرده است.

   وکلای آفریقای جنوبی در دادگاه چه گفتند؟
«نوار غزه ۱۶ سال است از محاصره مداوم رنج می‌برد، کمبود دارو، آب و برق در نوار غزه هزاران نفر را تهدید می‌کند، خانواده‌ها در نوار غزه متفرق و اعضای آنها به مکان‌های نامعلومی منتقل شدند، صد‌ها معلم و استاد دانشگاه در نوار غزه کشته شدند، اسرائیل همچنان مسئولیت خود را در قبال بحران انسانی که در نوار غزه ایجاد کرده انکار می‌کند، آنچه فلسطینی‌ها در غزه با آن روبه‌رو هستند مستلزم اتخاذ تدابیر برای حمایت از آنهاست، ناکامی جامعه بین‌المللی در مقابله با بحران انسانی در غزه بازتاب جهانی خواهد داشت، اکنون بحث اقدام‌های موقتی است که دادگاه می‌تواند قبل از تصمیم‌گیری در مورد پرونده اعمال کند، اسرائیل برای نابودی نوار غزه به مدت سه‌ماه نوار محاصره شده غزه را بمباران کرد؛ بیشتر قربانیان غزه بی‌گناه هستند.» این بخشی از اظهاراتی است که تیم حقوقی آفریقای جنوبی درباره اقدامات اسرائیل مطرح کرد و در ادامه خواست تا «تعلیق فوری عملیات نظامی» در غزه صورت بگیرد.
وکلای حقوقی آفریقای جنوبی در ادامه به این موضوع تاکید کردند که 13 کشور، حمایت خود را از این پرونده اعلام کرده‌اند که نیازمند این است تا اقدام‌ موقت برای جلوگیری از این نسل‌کشی صورت بگیرد؛ امری که با واکنش نماینده رژیم‌صهیونیستی در دادگاه همراه شد و این ادعا را مطرح کرد که همه وقایع 7اکتبر از جانب آفریقای جنوبی کامل مطرح نمی‌شود و توقف عملیات نظامی آنها را برای دفاع از خود با چالش همراه می‌کند. وکلای آفریقای جنوبی در ادامه به این موضوع اشاره کردند که «اسرائیل عمدا شرایطی را ایجاد می‌کند که فلسطینی‌ها را از سرپناه و آب سالم محروم کند.» «اسرائیل همه فلسطینی‌ها را مسئول عملیات حماس و همه آنها را تروریست می‌داند.» این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شد که حامیان فلسطین، نیز در محل برگزاری دادگاه تجمع کرده بودند. برخی کارشناسان این موضوع را مطرح می‌کنند که دادگاه در شرایط فعلی، به دنبال اثبات نسل‌کشی در غزه نیست، بلکه ابتدا باید این امر مورد اثبات قرار بگیرد که آیا شرایطی که درکنوانسیون مربوط به نسل‌کشی مورد اشاره قرار گرفته و به تضمین آن تاکید شده، نقض شده و مورد آسیب قرار گرفته است یا خیر. با این وجود به‌نظر می‌رسد‌ آفریقای جنوبی با ادله و اسناد محکمی شکایت را به دادگاه لاهه برده است و البته اظهارات مطرح‌شده از جانب آفریقای جنوبی تنها محدود به اتفاقات اخیر در 7اکتبر نیز نبوده است.

   در لاهه خبری از حق وتو نیست
صهیونیست‌ها در میانه جنگ فرسایشی با غزه قرار دارند. علاوه‌بر اینکه اهدافی که از همان ابتدا به آن تاکید می‌کردند، محقق نشده است، حالا پای جبهه‌های دیگر مقاومت نیز به جنگ باز شده و شرایط را برای آنها سخت‌تر کرده است؛ امری که اسرائیل برای نجات یافتن از این باتلاق، پای حامیان خود را به جنگ در فلسطین باز کرده است؛ علاوه‌بر این، فضای افکارعمومی در جهان نیز علیه صهیونیست‌هاست و کشورها نیز حداقل در اظهارنظرهای سیاسی خود، اسرائیل را محکوم می‌کنند. در سمت دیگر اما تلاش‌های کشورها برای محکوم کردن اسرائیل در سازمان ملل و انتشار قطعنامه علیه صهیونیست‌ها با وتو و لابی آمریکایی‌ها به نتیجه نرسید؛ حالا باز شدن پرونده حقوقی علیه صهیونیست‌ها در دادگاه لاهه مشکلی به مشکلات صهیونیست‌ها در جنگ غزه اضافه کرده است. به‌نظر می‌رسد مطرح شدن این شکایت در دادگاه لاهه صهیونیست‌ها را با چالش بیشتری مواجه کند؛ چراکه همزمان با آغاز این دادگاه، نتانیاهو از موضعی که از آغاز حمله زمینی غزه به آن تاکید داشت تا حدی عقب‌نشینی کرد و گفت اسرائیل قصد ندارد برای همیشه در نوار غزه باقی بماند. این عقب‌نشینی در اظهارات نتانیاهو موید این گزاره است که باز شدن پرونده حقوقی آن هم با اتهام نسل‌کشی علیه اسرائیل برای آنها تبعاتی به همراه خواهد داشت که موقعیت اسرائیل در منطقه و جهان را با تغییر قابل‌توجهی همراه خواهد کرد. بر این اساس صهیونیست‌ها به دنبال این خواهند بود که با لابی و اعمال نفوذ آمریکایی‌ها، رای دادگاه به نفع اسرائیلی‌ها صادر شود، با این تفاوت که در این دادگاه چیزی تحت عنوان حق وتو وجود ندارد و رای هشت قاضی دادگاه برای صدور حکم محکومیت کافی خواهد بود.

   محکومیت در لاهه، اسرائیل ضعیف‌تری در منطقه می‌سازد
با این وجود اما برخی از کارشناسان نیز این گزاره را مطرح می‌کنند که آنچه وکلای حقوقی به لاهه برده‌اند و اسناد درباره اتهامات اسرائیل آنقدر دقیق است که رای دادگاه به زیان اسرائیل خواهد بود. با این تفاسیر اگر این اتفاق رخ دهد، شرایط برای اسرائیل از قبل نیز پیچیده‌تر خواهد شد. صهیونیست‌ها در برهه‌های مختلف با استفاده از ماجرای هولوکاست به دنبال ساخت چهره مظلومی از خود بودند. در ادامه همین امر نیز همواره در درگیری‌ها با کشورهای عربی و مردم فلسطین جنایت‌هایشان را با ادعای دفاع از خود توجیه می‌کردند. در‌صورتی‌که رای دادگاه به زیان اسرائیل تمام شود و حتی اقدام قابل‌توجهی نیز برای مقابله با صهیونیست‌ها صورت نگیرد، اسرائیل علنا و در مجامع بین‌المللی به‌عنوان رژیمی شناخته خواهد شد که به نسل‌کشی دست زده است. علاوه‌بر اینکه صهیونیست‌ها در مجامع بین‌المللی منزوی خواهند شد، کشورهای دیگر نیز در عرصه سیاسی ارتباط خود با صهیونیست‌ها را محدود خواهند کرد و هزینه عادی‌سازی روابط با اسرائیل مخصوصا از جانب کشورهای عربی را بالا خواهد برد. این محکومیت دست متحد آمریکایی صهیونیست‌ها برای محکومیت در دیگر مجامع بین‌المللی را نیز خواهد بست، چراکه وتو قطعنامه‌ها علیه اسرائیل توسط آمریکا رسما حمایت از رژیمی خواهد بود که به نسل‌کشی محکوم شده است و آن وقت آمریکا علاوه‌بر مجامع بین‌المللی با فشار عمومی در کشور خود نیز مواجه خواهد شد. بر ابن مبنا این محکومیت می‌تواند هموار‌کننده محکومیت‌های دیگر در مجامع بین‌المللی علیه صهیونیست‌ها باشد. تا اینجا صهیونیست‌ها حملات خود به اسرائیل را دفاع از خود تلقی کرده و اقدامات گروه‌های مقاومت را فعالیت‌های تروریستی می‌خواند؛ این امر بعد از انتشار رای دادگاه وارونه خواهد شد و پس از این اقدامات جبهه مقاومت مشروع و دفاع از خود تلقی خواهد شد و حملات اسرائیل و ادامه اقداماتش برای او تبعات حقوقی به همراه خواهد داشت. علاوه‌بر این ابزار قدرت صهیونیست‌ها علیه کشورهایی مثل ایران و محکوم کردن آن به ساخت سلاح‌ هسته‌ای نیز ضعیف‌تر خواهد شد؛ چراکه بعد از این رای دادگاه لاهه علیه صهیونیست‌ها آنها باید بر این امر تمرکز کنند تا در شورای امنیت محکوم نشوند.