ندا اظهری، خبرنگار گروه دانشگاه: یازدهمین دوره نمایشگاه تجهیزات، مواد آزمایشگاهی و تست و آزمون پیشرفته که در نمایشگاه بین‌المللی تهران در حال برگزاری است، درحالی سومین روز خود را سپری می‌کند که ۹ محصول راهبردی در این دوره رونمایی شده است که هرکدام به خوبی می‌تواند بخشی از نیاز صنایع مختلف کشور را برآورده کند. به گفته روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، این محصولات در حوزه‌های نفت، مواد، لیزر، تکثیر سلول‌های انسانی به سلول‌های دیگر، بحث کوآنتوم و... معرفی شد که نخستین بار است در سپهر محصولات آزمایشگاهی کشور رونمایی شده‌اند و از نظر تکنولوژی نیز جزء محصولات پیشرفته‌تر هستند و از این نظر برای ما از اهمیت بالایی برخوردارند.
دستگاهی برای آنالیز فلزات و غیرفلزات
علیرضا سلامی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «کنترل سیستم ابزار نوین» در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید: «زمینه فعالیت ما در شرکت، تولید تجهیزات آزمایشگاهی غیرپزشکی است و به سه گروه خدمات ارائه می‌دهیم. یک گروه شامل صنایع فلزی و غیرفلزی، دولتی و خصوصی، نظامی و غیرنظامی است. گروه دوم شامل مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری هستند. گروه سوم نیز شامل مراکز کنترلی است مانند وزارت بازرگانی و مراکز استاندارد. ما به همه این مراکز در سراسر ایران خدمت‌رسانی می‌کنیم. این شرکت هم واردکننده و هم تولیدکننده دستگاه‌های آنالیز محسوب می‌شود. به گفته او دستگاهی که در این نمایشگاه رونمایی شده، دستگاه XRF است که درواقع دستگاه طیف‌سنج فلورسانس پرتو ایکس است که برای نخستین بار در کشور تولید شده است. این دستگاه به واسطه قابلیت‌هایی که دارد، می‌تواند جایگزین دستگاه‌های خارجی باشد. تاکنون نمونه‌های وارداتی از این محصول در کشور وجود داشته اما ما با هفت سال تلاش موفق شدیم نمونه مشابهی از آن را تولید کنیم که استانداردهای بین‌المللی و انرژی اتمی را نیز دریافت کرده است. این محصول دو سالی است که تجاری‌سازی شده و در صنایع فلزی، سیمان و مراکز تحقیقاتی به‌منظور آنالیز کمی و کیفی فلزات و غیرفلزات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه با قیمت 10 برابر کمتر از نمونه وارداتی به فروش می‌رسد.»
حسگر خورشیدی دیجیتال ماهواره‌ای
یاسر مهدی‌زاده، مدیرعامل شرکت «زمهریرسازان پیشتاز» به «فرهیختگان» می‌گوید: «ما در حوزه دمای فوق‌سرد و ادوات مربوط به آن کار می‌کنیم. یکی از آنها «کرایکولر»های 4کلوین است که در نمایشگاه یازدهم از آن رونمایی شده است. این درواقع، دستگاه تولید دمای فوق‌سرد محسوب می‌شود. ما پیشتر کرایکولرهای ۱۰کلوین تولید می‌کردیم و با تلاشی که در این سال‌ها انجام داده‌ایم موفق به تولید کرایکولرهای ۴کلوین شده‌ایم. تکنولوژی این دستگاه به همین تفاوت ۶ درجه‌ای است که نسبت به نمونه‌های قبلی پیدا کرده است. از کاربردهای مهم این دستگاه، استفاده در دستگاه‌های MRI است.» او تاکید می‌کند: «در هر بخشی که از مگنت‌های ابررسانا استفاده می‌شود، وجود چنین کرایکولرهایی الزامی است. کامپیوترهای کوآنتومی هم نیازمند دماهای فوق‌سرد مانند کرایکولرهای ۴کلوین و حتی سردتر هستند. گام بعدی ما حرکت به سمت میلی‌کلوین است.» به گفته او، این دستگاه عملکردی مشابه یخچال‌های خانگی دارد با این تفاوت که در اینجا به جای استفاده از گاز عامل «فریون» یخچال‌های صنعتی، گاز هلیوم به کار رفته است. فرآیندی که در این دستگاه رخ می‌دهد این است که طی فرآیندی، گاز هلیوم فشرده شده و به قسمت کرایکولر فرستاده می‌شود. کرایکولر نیز به آرامی از دین گاز کار می‌کشد به‌طوری‌که تنها در مدت ۴۵ دقیقه، از دمای محیط به دمای ۴کلوین (دمای منفی ۲۶۸ درجه سانتی‌گراد) می‌رسد.
نوید هنرزاد، مدیر پشتیبانی شرکت دانش‌بنیان «دید سبز» درباره فعالیت شرکت به «فرهیختگان» گفت: «ما صفر تا صد کلیه تجهیزات پاتولوژی، از طراحی تا ساخت را تولید می‌کنیم که تجهیزات تشخیص سرطان محسوب می‌شوند و شامل آماده‌سازی و برش بافت می‌شوند. دستگاهی که در این نمایشگاه رونمایی شده، دستگاه «کرایواستات» است که تشخیص بافت‌ها به‌صورت سریع را امکان‌پذیر می‌کند. این دستگاه تشخیص بافت‌های سرطانی را از یک هفته به زیر ۲۰ دقیقه کاهش می‌دهد و امکان تشخیص بافت را به جراح، حین عمل جراحی می‌دهد و جراح می‌تواند حین عمل جراحی تشخیص سرطانی بودن بافت را بدهد. به دلیل قابلیت انجماد سریع این دستگاه، کیفیت تصاویر هم بالاتر می‌رود.» او درباره عملکرد دستگاه توضیح داد: «نمونه‌ای از بافت حین عمل جراحی توسط جراح برداشته می‌شود. سپس بافت داخل دستگاه قالب‌گیری شده و در قسمت برش قرار گرفته و با تیغی که در این بخش تعبیه شده، برشی از بافت زده می‌شود. این برش لام‌گیری شده و جراح می‌تواند زیر میکروسکوپ بافت سرطانی را تشخیص دهد. این نخستین باری است که چنین دستگاهی در داخل کشور تولید می‌شود و تاکنون نمونه‌های وارداتی آمریکایی و آلمانی وارد می‌شد اما نمونه داخلی با تفاوت قیمت یک‌سومی نسبت به نمونه‌های خارجی تولید می‌شود.»
محمدجواد کارگر، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «بلورآزمای سنجش نور» به «فرهیختگان» گفت: «ما در حوزه اسپکتروسکوپی و آنالیزورهای اسپکتروسکوپی فعالیت می‌کنیم. این دستگاه‌ها، طیف‌سنجی می‌کنند. مهم‌ترین دستگاهی که در این حوزه وجود دارد، دستگاه اسپکتروفوتومتر است. این دستگاه عناصر مختلف را در محلول‌های مختلف اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه‌ها در حوزه آب و پساب کار می‌کند اما از آن می‌توان در حوزه‌های مختلفی چون صنایع غذایی، داروسازی، پزشکی، نفت و گاز و پتروشیمی استفاده کرد. در این بین آنالیزورهای آنلاین هم وجود دارند که همان آنالیزورها را به‌صورت آنلاین می‌سنجند. در این دستگاه‌ها نمونه به‌صورت آفلاین در آزمایشگاه‌ها بررسی نمی شود بلکه به‌صورت آنلاین بررسی می‌شوند به‌طوری که وقتی آب یا پساب در حال عبور است، با آنالیزورهای آنلاین می‌سنجند که چه میزان از عنصر موردنظر داخل آب یا پساب وجود دارد.» او ادامه داد: «کنار چنین دستگاه‌هایی مواد شیمیایی یا واکنشگرها هم استفاده می‌شوند که در آنالیز به محققان کمک می‌کنند. از نظر تولید دستگاه آنالیز آنلاین به همراه این مواد شیمیایی، تنها تولیدکننده در کشور و آسیا هستیم. دستگاهی که در این نمایشگاه رونمایی شده، آنالیزور آنلاینCOD است. CODیک پارامتر بسیار حیاتی و مضرترین آلاینده موجود در پساب است. به عبارتی آب یا پسابی که از کارخانه در حال خروج است به‌طور آنلاین بررسی شده و درصورت وجود این ماده آلاینده دستگاه آلارم می‌دهد تا پیش از ورود آب یا پساب آلوده از ورود آن به منابع آبی جلوگیری شود. تنها آمریکا و انگلیس تولیدکنندگان این آنالیزورهای آنلاین به همراه مواد شیمیایی واکنشگر هستند و نمونه داخلی با یک‌سوم نمونه خارجی آن به فروش می‌رسد.»
حسن سلیمی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «به‌اندیشان بهره‌ور سنجش» به «فرهیختگان» گفت: «کار ما در حوزه ساخت تجهیزات آزمایشگاهی صنعت نفت و گاز و پتروشیمی است. بخش عمده فعالیت ما روی تجهیزات آزمایشگاهی نفت در حوزه بالادستی صنعت نفت است. دستگاهی که امسال در نمایشگاه از آن رونمایی کردیم دستگاه تضمین جریان است که به ما کمک می‌کند در خطوط انتقال نفت که در لوله‌ها اتفاق می‌افتد، یک‌سری ذرات جامد موسوم به «آسفالتی» در صنعت نفت داریم که چسبنده‌اند و به جدار داخلی لوله‌ها می‌چسبند و فضای داخلی لوله را تنگ‌تر می‌کنند و رسوب می‌گیرد. این دستگاه می‌تواند پیش‌بینی کند که در اثر عبور نفت از خطوط لوله، چه میزان و چه مقدار رسوب خواهد گرفت. این دستگاه فشار و دمای جریان نفت را شبیه‌سازی می‌کند و داده‌های موردنیاز را به شما ارائه می‌دهد.» او درباره فرآیند انجام کار توضیح داد: «ما با یک دستگاه پمپ تحت فشار، فشار فضای انتقال نفت را ایجاد می‌کنیم. در دستگاه اصلی که رآکتور مرکزی است، «دبی» و دما را اعمال می‌کند. برای این کار نمونه‌ای از نفت داخل لوله و مخزن به اندازه ۱۰۰ سیسی داخل این راکتور قرار می‌گیرد و با دوران ایجادشده، «دبی» و دما را شبیه‌سازی می‌کنیم و بعد از اعمال فشار ایجادشده از طریق پمپ، شرایط چاه یا لوله انتقال را فراهم می‌کنیم. سپس با گذشت۳۰ دقیقه، اطلاعات رسوب آسفالت را ارائه می‌دهد. دقت دستگاه بسیار بالاست و حدود یک تا دو درصد خطا دارد. تنها تولیدکننده این دستگاه یک شرکت فرانسوی است که فروش به سایر کشورها ندارد و تنها ارائه خدمت می‌کند به‌طوری که در ازای تست نمونه نفت، ۲۵ هزار دلار از کشور متقاضی دریافت می‌کند. اما این محصول بومی‌سازی‌شده و نیاز به ارسال نمونه به خارج از کشور را مرتفع خواهد کرد.»
