میلاد جلیل‌زاده، خبرنگار گروه فرهنگ: کربلایی محسن عراقی یکی از مداحان اهل بیت است که دیروز در دیدار با مقام‌معظم‌رهبری حضور داشت و مدیحه‌سرایی کرد. او متولد سال ۱۳۶۶ در یکی از محلات شهر تهران و در خانواده‌ای مذهبی است. پدر او علاقه و اصرار زیادی داشت تا محسن مداح اهل بیت بشود، طوری که از سنین بسیار کم، زمانی که محسن ۵ یا ۶ سال داشت او را به هیات‌ها می‌برد و از مسئولان هیات می‌خواست تا به او اجازه خواندن بدهند. محسن عراقی چند سال بعد که ۱۰ سال سن داشت به همراه پدرش نزد حاج علی الهی برای یادگیری مداحی رفت؛ جایی که حدود ۲۰ نفر کودک و نوجوان جمعه‌ها بعد از ظهر به منزل حاج علی الهی می‌رفتند تا آموزش مداحی ببینند. با کربلایی محسن عراقی به مناسبت حضورش در دیدار مداحان با رهبر معظم انقلاب راجع‌به برداشتی که از آن فرمایشات دارد و نیز روشی که می‌توان برای کاربست این رهنمودها در نظر گرفت، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
یکی از تاکیدات رهبر معظم انقلاب در دیدار امروز با مداحان اهل بیت (علیهم‌السلام) توجه به پایگاه اجتماعی هیئات مذهبی بود و اینکه هیات‌ها و مداحان نقش مهمی در جهاد تبیین دارند. به نظر شما مداح یک هیات چگونه می‌تواند با تقویت این پایگاه اجتماعی و گسترده کردن دایره مستمعانش، ضریب نفوذ بیشتری برای جهاد تببین بین مردم داشته باشد.
یکی از وجوه تمایز دین مبین اسلام با بعضی از ادیان دیگر، وجود جنبه‌های اجتماعی در آن است. مثلا می‌شود به نماز جماعت یا نمازجمعه اشاره کرد که فضیلتی بیشتر از ادا شدن این فریضه به صورت فرادی دارد. در آیین‌های زیارتی یا برخی آیین‌های عبادی دیگر هم چنین تاکیدی روی دور هم جمع شدن مومنان و ارتباط‌شان با یکدیگر شده است. طبیعتا وقتی تعدادی از افراد که ممکن است هرکدام از طیف جداگانه‌ای باشند به بهانه یک مراسم مذهبی دور هم جمع شوند، این تفاوت می‌کند با وقتی که آن افراد به‌طور جداگانه در اجتماعی دیگر شرکت کرده باشند. این یک میثاق معنوی و جمعی است که به افراد هویت می‌بخشد و در این فضاست که می‌توان بعضی زنگارها را زدود و برخی استدلال‌ها را جا انداخت که در فضای دیگر ممکن است توسط بعضی از همین افراد به سختی پذیرفته شود.
در شرایط امروز که دستگاه‌های پرقدرت رسانه‌ای غرب با انواع شیوه‌های نوین، به دنبال ترویج اهداف و سیاست‌های تربیتی خودشان بین جوان‌های مسلمان ایرانی هستند، یک مداح و همچنین هیات باید از چه ابزار و شیوه‌هایی برای جذب و هدایت جوان و نوجوان ایرانی بهره ببرد؟ استفاده از ابزارهای نوین چه حدودی دارند؟
باید متوجه باشیم که نو کردن سبک آیین‌ها باعث نشود ماهیت و هویت آنها استحاله شود و تغییر کند. البته اینکه از ترس چنین استحاله‌ای جلوی هر تحول و ابتکاری گرفته شود، خودش می‌تواند یک آسیب دیگر باشد اما هنر اصلی این است که بتوانیم این تعادل را حفظ کنیم و در مسیر نوآوری بدون افتادن در دام استحاله پیش برویم. آیین‌های مذهبی هم باید به‌روز باشد و با مردم امروز ارتباط برقرار کند و اصالت خودش را نگه دارد.
در سال‌های اخیر اتفاقاتی بر جامعه ایران وارد شد که عمدتا متاثر از ترفندهای سیاسی و امنیتی بود و ماحصل آن تشدید دوقطبی و افزایش گسل‌های اجتماعی بین مردم بود. با این وجود بارها ثابت شده که مردم ایران، حول اعتقاد به اهل بیت(علیهم السلام) به یک وحدت رویه می‌رسند. در این میان مداحان به‌عنوان یکی از عناصر اصلی که در یک پایگاه فرهنگی متصل به اهل بیت حضور دارند، چه نقشی را می‌توانند در ایجاد انسجام ملی و وحدت داشته باشند؟ یک مداح چگونه می‌تواند اصطکاکی که در بزنگاه‌های مختلف بین اقشار ملت رخ می‌دهد را کم کرده و دل‌ها را با هم نرم کند؟
اولین چیزی که در این زمینه کمک‌کننده به نظر می‌رسد سیمای خود هیات است. وقتی دیده شود که افراد در یک مراسم عزاداری با شکل‌ها و طیف‌های مختلف اجتماعی و سیاسی دور هم جمع شده‌اند و کسی نخواسته که بعضی از افراد در این جمع حضور نداشته باشند، همین خود به خود پیام مثبتی به ذهن و قلب افراد می‌فرستد. طبیعتا خود کسانی که در این نوع اجتماعات حضور پیدا می‌کنند هم موظفند تا حدودی شأن این مجالس را رعایت کنند و این مربوط به دو سر ماجراست. در نوع صحبت‌ها و سایر موارد هم باید با حداکثر ظرافت برخورد شود تا این وفاق و همدلی حفظ شود.
رهبر انقلاب همچنین تاکید کردند «در عرصه قدرت نرم، ما از شاعر و مداح‌مان توقع داریم که دو شاخص مهم مورد توجه قرار بگیرد؛ یعنی کار خودتان را با این دو شاخص بسنجید. یکی عبارت است از توانایی برانگیختن و حرکت آفریدن و دیگری جهت درست و دقت هدف‌گیری. بسنجید آنچه که شما ارائه می‌دهید چقدر قدرت برانگیختن دارد و می‌تواند دل را تکان بدهد و حرکت ایجاد کند، این یکی. دوم اینکه چقدر دقیق است، دقت در حرکت خیلی مهم است. گاهی اوقات می‌خواهیم کار خوبی بکنیم، یک حرفی می‌زنیم، دقت نمی‌کنیم در خصوصیات این حرف. در هنگامی که دنیای اسلام نیاز به اتحاد دارد اختلاف ایجاد می‌کنیم، شکاف ایجاد می‌کنیم. این عدم دقت است.» لطف می‌کنید توضیح دهید که چگونه یک شاعر و مداح می‌تواند این دو هدف را در فرآیندهای اجرایی تسهیل کند؟
شیعیان اعتقاد دارند که امیرالمومنین حضرت علی(ع) در مقطعی از تاریخ زندگی‌شان به نیت حفظ اتحاد در امت اسلامی از حق خودشان گذشتند. ما هم باید رفتار مولایمان را سرلوحه قرار دهیم. تاکید اصلی ما باید روی مکتب اهل‌بیت و آموزه‌هایشان باشد. به این شکل، نه‌تنها حساسیت دیگران برانگیخته نمی‌شود بلکه ممکن است بین همه مسلمانان هم‌نظری و هم‌جهتی ایجاد شود؛ چراکه مکتب اهل بیت دارای ابعادی جهانی و لازمان است و هر فرد آزاده‌ای با هر دین و مذهب، به آن گرایش پیدا می‌کند.
