این شبها شبکه اول سیما میزبان ویژه برنامهای است که به بهانه شهادت حاج قاسم سلیمانی و به سفارش بنیاد مکتب حاج قاسم تولید شده است. «جهانمرد» اگرچه طبق اعلام قبلی قرار بود ساعت 23:15 پخش شود اما هر شب با تغییراتی در پخش همراه است. این برنامه در قالب گفتوگوهایی با همراهان و دوستان حاج قاسم سلیمانی، تلاش دارد تا صورتبندی از 40 سال مجاهدت این سردار شهید ارائه دهد. دکور برنامه ترکیبی است الهام گرفته شده از تونلهای حفاری شده حزبالله لبنان در ضاحیه، اما فارغ از فرم برنامه، آنچه باعث شده تا این برنامه را متفاوت کند، روایتها و ناگفتههایی است که برای اولین بار در این برنامه توسط شاهدان عینی گفته میشود. برای اینکه بدانیم این برنامه چه محتوایی از حاج قاسم را برای نمایش انتخاب کرده، به سراغ تهیه کننده، کارگردان و سردبیر این برنامه رفتیم و در کنارش از ناگفتنیهایی گفتیم که این برنامه به آن پرداخته است.
هادی نعمتاللهی، تهیهکننده جهانمرد در گفتوگو با «فرهیختگان» درخصوص شکلگیری برنامه گفت: «آمریکاییها، 25 سال پیش با طراحی خاورمیانه نوین به منطقه ما آمدند و این برنامه تلاش دارد نقش حاج قاسم را در برابر این حرکت آمریکاییها نشان دهد. تمام تلاش ما در برنامه جهانمرد نشان دادن موفقیت حاج قاسم در این 25 سال و شکست آمریکاییها در منطقه است تا آنجا که امروز غرب آسیای نوینی را میبینیم که بر مبنای محور مقاومت جلو میرود. این برنامه داستان اقتدار حاج قاسم و نیروهای مقاومت و افول آمریکاییها در این منطقه را نمایان میکند.» یکی از ویژگیهای این برنامه، دکوری است که در آن استفاده شده و باعث کنجکاوی مخاطب میشود. صادق بیبیشهربانویی، کارگردان جهانمرد درخصوص طراحی دکور و کارگردانی این برنامه گفت: «ما وقت بسیاری را برای ساخت دکور این برنامه صرف کردیم تا دکوری بسیار نزدیک به تونلهای حزبالله لبنان در جنوب بیروت و منطقه ضاحیه طراحی کنیم. این موضوع را در چیدمان، نوع فیلمبرداری، دکوپاژها و میزانسنها نیز رعایت کردیم. خیلی سعی کردیم فضای عملیات را در برنامه شبیهسازی کنیم و این موضوع را در آیتمها و استفاده از آرشیو نیز رعایت میکردیم. از طرفی به واسطه اینکه برای حاج قاسم کار میکردیم با اینکه قرار بود کار از تلویزیون پخش بشود اما تلاشمان این بود قابهای سینمایی را به مخاطبمان عرضه کنیم تا از دیدن برنامه لذت ببرد.»
همچنین میکائیل دیانی، سردبیر برنامه جهانمرد درخصوص جزئیات تولید این برنامه گفت: «ما سعی داشتیم تا در گفتوگو با شاهدان میدانی اتفاقاتی که حاج قاسم در آنها نقش اساسی داشته را در برهههای مختلف نشان دهیم؛ از ماجراهای داخلی مثل دفاع مقدس و برخورد با اشرار تا ماجراهای بینالمللی و پروندههای اطراف این مثل پرونده افغانستان در زمان مجاهدین، پرونده عراق پس از سقوط صدام، پرونده لبنان در جنگ ۳۳روزه تا ماجراهای دهه ۹۰ و جنگ سوریه و عراق و ظهور داعش. بهطور کلی سعی کردیم با شاهدان عینی فرماندهی حاج قاسم را هم از بعد استراتژیک و هم از بعد میدانی بررسی کنیم. چیزی که در طول این چهار سال پس از شهادت حاج قاسم مغفول واقع شده. در این چهار سال کارکردهای اجتماعی-فرهنگی حاج قاسم و مکتب حاج قاسم بود که در برنامههای مختلف مورد بررسی قرار گرفته ولی اصل مجاهدت و تاثیرگذاری حاج قاسم در موضوع غرب آسیا مغفول واقع شده است. اصل کار حاج قاسم یک مجموعه اقدامات نهضتی بوده که منجر به تغییرات کلان در منطقه غرب آسیا شده است. بهعنوان مثال ایشان با اقدامات نهضتیشان بعد از سقوط صدام، کشور عراق را ساماندهی کردند و رهبران عراق به پشتوانه مردمشان یک دولت مردمی عراقی شکل دادند و تلاش ما این بوده که در این برنامه وجوه نهضتی حاج قاسم را نشان بدهیم.» آنچه در ادامه میخوانید شش روایتی است که میهمانان برنامه جهانمرد از زندگی و زمانه حاج قاسم سلیمانی تعریف کردند. این شش مورد تنها نمونههایی از مجموعه ناگفتههایی است که در این برنامه مطرح شده است.
1- ساماندهی مبارزات انقلابی
شاید کمتر کسی میدانست که قاسم سلیمانی یکی از نیروهای پیشگام و برنامهریز مبارزات انقلابی کرمان بوده است. خانه حاج قاسم و همراهانش در کرمان مرکز برنامهریزی و عملیاتهای نیروهای مبارز و انقلابی بر ضد رژیم ستمشاهی بود و راهپیماییها و عملیاتهای خیابانی مبارزان در خانه حاج قاسم ساماندهی میشد. خانهای که میانگین سنی ساکنان آن 17 سال بود. حاج قاسم برای نیروهای ساواک در کرمان شناخته شده بود و در ماجرای به آتش کشیده شدن مسجد جامع کرمان توسط ساواکیها و دفاع نیروهای انقلابی در برابر آنها، یکی از کسانی که مورد ضربوشتم قرار میگیرد و بازداشت میشود، قاسم سلیمانی است.
2- متوقف کردن عملیات کربلای4 و نقش حاج قاسم
ماجرای کربلای4 چند سال پیش در رسانه خیلی پررنگ شد. آن موقع که موج حملات علیه محسن رضایی پررنگ شده بود، حاج قاسم سلیمانی برای اولین بار در یک برنامه تلویزیونی به صورت تلفنی روی آنتن آمد. حاج قاسم در این برنامه اعلام کرد که «کربلای 4 عملیات اصلی بود، نه فرعی و فقط عملیات کربلای ۴ نبود که به موفقیت نرسید. عملیات رمضان و والفجر مقدماتی هم بودند که کارهای بسیاری برای آنها انجام داده بودیم اما به نتیجه نرسیدند. بعضی مطرح میکنند چرا عملیات لو رفت؟! آقای رضایی دستور عملیات دادند اما این یک تصمیم شخصی نبود. ما در همه عملیاتها درصدی از لو رفتگی را داشتیم. منطق لو رفتن نمیتواند مانع یک عملیات شود که چندین ماه برای آن تدبیر شده است اما در منطق نظامی وقتی دیدیم این عملیات قابل ادامه دادن نیست تصمیم به توقف عملیات گرفته شد.» در این برنامه برای اولین بار نقش حاج قاسم و لشکر ثارالله در توقف عملیات کربلای4 مطرح میشود. از آنجایی که لشکر ثارالله به فرماندهی حاج قاسم سلیمانی جزء لشکرهای پیشگام در کربلای4 بود و زودتر از دیگران با واقعه و لورفتگی عملیات مواجه شد، در تصمیم متوقف کردن عملیات نقش جدی داشتند. حسن پلارک، فرمانده پشتیبانی لشکر 41 ثارالله در برنامه جهانمرد میگوید: «حاج قاسم که این صحنه را دید و در میدان بود، پشت بیسیم داد میزد که آقا محسن لغوش کن، لغوش کن» و پیش از آنکه نیروهای زیادی درگیر عملیات شوند، عملیات متوقف شد.
3- داستان کمک حاج قاسم به احمد شاه مسعود و خرید تانک از فرماندهان روس
ائتلاف شمال در فشار سنگین بود، احمد شاه مسعود در دره پنجشیر درمانده بود و مجاهدین ناامید و پاشیده شده بودند. در این موقعیت حاج قاسم به سراغ آنها رفت و به آنها روحیه داد. سپس وعده تامین تجهیزات سبک و سنگین را به آنها داد تا دوباره ساماندهی پیدا کنند. مسعود اسداللهی در برنامه جهانمرد گفت: «شوروی تازه فروپاشیده بود و کشورهای تجزیهشده هنوز ساماندهی نشده بودند. فرماندهان روس در کشورهای تشکیلشده دارای ادوات جنگی بودند، حاج قاسم به سراغ یکی از این کشورها و فرماندهان حاضر در آنجا رفت و توانست ادوات سنگین جنگی مانند تانک را از آنجا بخرد و از طریق تاجیکستان و مرزهای شمالی افغانستان این ادوات را به نیروهای احمد شاه مسعود برساند.» همچنین حسن پلارک هم در این برنامه توضیح داد چگونه توانست تجهیزات دیگر نظامی را در مشهد جمع کند و از آن طریق به احمد شاه مسعود برساند.
4- رفتار نهضتی حاج قاسم در عراق بعد از صدام
آمریکاییها به عراق حمله کردند تا صدام را بردارند و یک حکومت دستنشانده آمریکایی را با اسلحه روی کار بیاورند و برای این موضوع هزینههای سنگینی را متحمل شدند و جنایاتی دهشتناک را در عراق مرتکب شدند. اما حاج قاسم در مواجهه با این اتفاق به جای دست به اسلحه شدن و تجهیز نظامی، رفتاری نهضتی کرد. حاج قاسم با بزرگان عراق صحبت کرد و در یک بازه زمانی کوتاه به ساماندهی مردمی و اتحاد عشایری در عراق پرداخت. حاج قاسم به سراغ آیتالله سیدمحدباقر حکیم رفت و ایشان را متقاعد کرد که باید به سرعت به عراق بازگردد و با کمک ایشان و دیگران مجلس اعلای عراق شکلی دوباره یافت و زمینههای شکلگیری یک دولت عراقی برآمده از رای مردم عراق را سامان داد که مورد خصم آمریکاییها شد. فالح فیاض رئیس هیات حشدالشعبی عراق در جهانمرد از این نقش مهم حاج قاسم در عراق گفت که ساماندهی سیاسی عراق بعد از صدام با فعالیتهای این شهید بزرگ بود.
5- حضور میدانی حاج قاسم در عملیاتهای سوریه
استفاده از فرصت تهدید داعش در منطقه برای شکلدهی نهضت مقاومت در کشورهای مختلف منطقه ازجمله ناگفتههای فعالیتهای حاج قاسم بود که در این برنامه بیان شد. شکلدهی لشکر دفاعالوطنی در سوریه، لشکر فاطمیون، حیدریون و زینبیون از نیروهای افغانستانی، پاکستانی و... همه فرصتهایی بود که به واسطه تهدید داعش به وجود آمد و بعد از جنگ نیز این نیروها بازوهای نهضتی حاج قاسم در کشور خود شدند.
6- ماجرای عیدوک
عیدوک بامری، سرکرده اشرار جنوب شرق کشور در منطقهای بین کهنوج و ایرانشهر بود. او بیش از ۱۰۰ نفر را به شهادت رسانده و درگیر گروگانگیری، نزاع، توزیع مواد مخدر و سلاح بود. سال ۱۳۷۲-۱۳۷۳ سردار قاسم سلیمانی بهعنوان فرمانده قرارگاه قدس منطقه جنوب شرق تصمیم به انهدام این باند میگیرد. در همین زمان ماجرای «عملیات آورتین» اتفاق میافتد و اماننامه به عیدوک هم ماجرایی در پی این عملیات است. البته اماننامه مختص عیدوک بامری نبوده و معمولا حاکمیت در دورههای مختلف برای پایان دادن به درگیریهای مستمر و پرخون یا حذف گروههای اشرار، به سرکرده این گروهها «تامین» میداده تا از این طریق به درگیری پایان دهد. خیلیها به حاج قاسم میگفتند وارد ماجرای عیدوک نشود اما او این کار را انجام داد و نتیجه خوبی هم از ورود به این ماجرا میگیرد. عیدوک وقتی با حاج قاسم روبهرو میشود میگوید ابهت این مرد، من را گرفت و اگر بخواهم کشته شوم باید به دست او باشد. من دیگر شرارت نمیکنم و زن و بچهام را به اینجا میآورم. بعد از تسلیم شدن و برقرار شدن امنیتش حاج قاسم میخواهد که به کرمان بیاید و او را به مشهد میفرستد و برایش کار ایجاد میکند.
شماره ۴۰۴۷ |
صفحه ۱۳ |
فرهنگ و هنر
دانلود این صفحه
۶ خردهروایت از زیست و زمانه شهید سلیمانی در برنامه «جهانمرد»
ایرانِ جهانمرد