فرهیختگان: کمتر از یک‌سال تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باقی است. رقابت‌های درون‌حزبی آغاز شده اما همه‌چیز به‌سمت پیچیده شدن پیش‌می‌رود. شاید این نخستین‌باری باشد که سرنوشت انتخابات چه در حزب جمهوری‌خواه و چه در حزب دموکرات به‌جایی خارج از کمپین‌های انتخاباتی و رقابت‌های درون‌حزبی مربوط باشد. جو بایدن 80 ساله با چالشی به نام کهولت سن و رسوایی‌های فرزندانش مواجه است و دونالد ترامپ با پرونده‌هایی که معلوم نیست آیا بالاخره می‌توانند او را از رسیدن مجدد به کاخ سفید منع کنند یا خیر. روز سه‌شنبه دادگاه عالی کلرادو، ترامپ را یک گام دیگر به‌سمت پایان هل داد. این دادگاه در تصمیمی بی‌سابقه، رئیس‌جمهور سابق را از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۴ این ایالت حذف کرد و حکم داد که او با استناد به قانون «ممنوعیت شور‌شیان» در اصلاحیه چهاردهم، واجد صلاحیت برای کاندیدای ریاست‌جمهوری نیست. بند شورش قانون اساسی (بخش 3) از اصلاحیه چهاردهم قانون اساسی که پس از جنگ داخلی تصویب شد، به‌دنبال منع تصدی پست ایالتی یا فدرال کسانی است که سوگند یاد کرده‌اند از قانون اساسی حمایت کنند اما «در قیام یا شورش شرکت کرده‌اند.» این بند در ابتدا به‌دنبال این بود که مقامات نظامی و مدنی سابق کنفدراسیون را از خدمت در دولت باز دارد و به‌ندرت در دوران مدرن مورد استفاده قرار گرفته است. درحالی‌که این حکم فقط در کلرادو اعمال می‌شود، اما این اولین‌بار در تاریخ ایالات‌متحده است که از این موضوع برای رد صلاحیت یک نامزد ریاست‌جمهوری استفاده می‌شود. اکثریت قضات دادگاه بر این باورند که ترامپ از تصدی پست ریاست‌جمهوری سلب صلاحیت شده است. در حکم کلرادو آمده است: «از آنجا که او رد صلاحیت شده است»، براساس قانون انتخابات برای مقامات کلرادو «این یک اقدام نادرست است که او را به‌عنوان نامزد در انتخابات اولیه ریاست‌جمهوری معرفی کند.»
حکم چه گفته است؟
از هفت قاضی که همگی توسط دموکرات‌ها منصوب شده‌اند، چهار قاضی رای عدم صلاحیت ترامپ را تایید کرده‌اند. آنها معتقدند در جریان حمله طرفداران ترامپ به کنگره در ششم ژانویه، رئیس‌جمهور سابق نقش داشته است. به اعتقاد آنها ترامپ نه‌تنها شورش را تحریک کرد، بلکه حتی زمانی که محاصره ساختمان کنگره به‌طور کامل در جریان بود، با درخواست مکرر از معاون رئیس‌جمهوری (مایک) پنس برای انجام ندادن وظیفه قانون اساسی خود و تماس با سناتورها برای متوقف کردن شمارش آرای الکترال، از آن حمایت کرد. از نظر این چهار قاضی، این اقدامات «مشارکت آشکار، داوطلبانه و مستقیم» در شورش بود.
ترامپ رفتنی شد؟
این حکم دادگاه کلرادو، به‌معنای ردصلاحیت ترامپ پیش از انتخابات 2024 نیست. فعلا اجرای این حکم تا چهارم ژانویه و درخواست تجدیدنظر ترامپ در دیوان عالی آمریکا به‌تعویق افتاده است. مقامات انتخابات کلرادو اعلام کرده‌اند که این موضوع باید تا پنجم ژانویه، یعنی آخرین مهلت قانونی برای تعیین فهرست نامزدهای انتخابات مقدماتی جمهوری‌خواهان که در پنجم مارس برگزار می‌شود، حل‌وفصل شود. همچنین گفته شده که اگر این موضوع قبل از آن تاریخ در دادگاه عالی ایالات متحده پیگیری شود، توقف در این مدت به قوت خود باقی خواهد ماند و کلرادو باید نام ترامپ را در رای‌گیری اولیه در انتظار اقدام دادگاه عالی درج کند. به‌عبارت ساده‌تر اگر دادگاه عالی به‌موقع تصمیم نگیرد، نام ترامپ می‌تواند در برگه رای باقی بماند.
واکنش ستاد ترامپ
در اردوگاه جمهوری‌خواهان، دونالد ترامپ با وجود اینکه در هیچ یکی از چهار مناظره کاندیداهای جمهوری‌خواه شرکت نکرده، اما همچنان با فاصله محبوب‌ترین کاندیدای حزب است. تلاش برای کنار زدن ترامپ از سوی سخنگوی ستاد انتخاباتی ترامپ «غیردموکراتیک» خوانده شده است. استیون چونگ، سخنگوی ستاد انتخاباتی ترامپ، گفته که آنها «به‌سرعت به دادگاه عالی» که در مورد مسائل قانون اساسی حرف آخر را می‌زند «شکایت خواهند کرد.» چونگ مدعی شد که «این حکم قابل‌پیش‌بینی بود؛ چراکه دیوان عالی کلرادو به‌طور کامل از قضات منصوب‌شده توسط دموکرات‌ها تشکیل شده و همین قضات، علیه رئیس‌جمهور ترامپ حکم صادر کرده‌اند.» به اعتقاد او «این حکم پشتوانه‌ای است برای تلاش یک گروه چپ‌گرا برای دخالت در انتخابات، به نفع جو بایدن.» او همچنین با بیان اینکه «این قضات با حذف نام دونالد ترامپ از برگه رای، حق رای‌دهندگان کلرادو برای انتخاب نامزد مورد نظر خود را از آنها سلب کرده‌اند»، مدعی شد: «رهبران حزب دموکرات به دلیل پیشتازی چشمگیر و روزافزون ترامپ در نظرسنجی‌ها، درمانده شده و از آنجا که اعتماد خود را به دولت جو بایدن از دست داده‌اند، شدیدا تلاش می‌کنند تا مانع از آن شوند که رای‌دهندگان آمریکایی آنها را در نوامبر آینده از قدرت خلع کنند.»
موضوع چقدر مهم است؟
رسانه‌های غربی همچون «رویترز»، حذف ترامپ از فهرست نامزدهای انتخابات در ایالت کلرادو به‌دلیل حوادث ششم ژانویه ۲۰۲۱ را تمرینی برای کنار زدن کامل او از رقابت برای ریاست‌جمهوری خوانده‌اند، اما حتی اگر نام ترامپ از نامزدهای انتخابات در این ایالت حذف شود، او چیز زیادی را از دست نخواهد داد. از سال 2004 در این ایالت هیچ جمهوری‌خواهی نتوانسته برنده انتخابات شود. در انتخابات سال 2020 نیز ترامپ با اختلافی دو رقمی (13 درصد)، این ایالت را از دست داد. به نوشته آسوشیتدپرس، او برای انتخابات سال آینده نیازی به پیروزی در این ایالت ندارد. با این حال اما نمی‌توان این موضوع را فاقد اهمیت توصیف کرد. تصمیم کلرادو، دادگاه را مجبور می‌کند تصمیم بگیرد که آیا ایالت‌ها می‌توانند با استفاده از قانون اساسی ایالات‌متحده، ترامپ را از رای‌گیری منع کنند؟ دادگاه‌ها تاکنون دعاوی مشابه در سایر ایالت‌ها را رد کرده‌اند. دادگاه عالی مینه‌سوتا تلاش برای حذف ترامپ از صندوق رای را رد کرده است. ولی نگرانی‌ها در ستاد ترامپ از این است که این حکم مناقشه را به کل کشور گسترش دهد. شاکیان ضد ترامپ استدلال بند شورشی را برای دور نگه‌داشتن ترامپ از رای‌گیری به دادگاه‌ها در چندین ایالت آورده‌اند. حکم کلرادو در مورد سایر ایالت‌ها صدق نمی‌کند، اگرچه می‌تواند به دیگران برای اقدام جسارت بدهد. اگر این رای به دادگاه‌های ایالت‌هایی تعیین‌کننده که رای نوسانی دارند، توسعه پیدا کند و صلاحیت ترامپ رد شود، جمهوری‌خواهان با مشکل بزرگی مواجه خواهند شد. تاکنون دونالد ترامپ دراین‌باره به‌صورت مستقیم اظهارنظری نکرده است. او سه‌شنبه‌شب در رویدادی مبارزاتی در آیووا، به این حکم اشاره نکرد. اما در ایمیلی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی که توسط کمپین او برای حامیان ارسال شد، نوشته شده بود «دیکتاتوری‌ها این‌گونه متولد می‌شوند.»
خالص‌سازی در 2024
در حزب جمهوری‌خواه حداقل رقبای ترامپ علاقه‌ای به حضور او به‌عنوان کاندیدای نهایی ندارند، اما این به‌منزله حمایت آنها از روندی که در‌حال قدرت گرفتن است، نیست. در پی این تصمیم، ترامپ، نامزد پیشرو برای نامزدی جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری، از حمایت اعضای کنگره و همچنین حداقل یکی دیگر از نامزدهای ریاست‌جمهوری جمهوری‌خواه برخوردار شد. از همین رو نیز «ران دسانتیس» اصلی‌ترین رقیب جمهوری‌خواه دونالد ترامپ طی پیامی در شبکه ایکس، از دیوان عالی آمریکا خواست که حکم دیوان کلرادو درباره ردصلاحیت ترامپ را لغو کند. او ضمن محکوم کردن این اقدام اعلام کرد چپ‌گراها در آمریکا در‌حال «توجیه سوء‌استفاده از قدرت قضایی برای حذف یک نامزد از صندوق رای براساس زمینه‌های قانونی جعلی» هستند. «ویوک راماسوامی» نیز با انتشار یک ویدئو اعلام کرد اگر به ترامپ اجازه رقابت در انتخابات کلرادو داده نشود، او حضور در انتخابات این ایالت را تحریم می‌کند. همچنین مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در بیانیه‌ای از تصمیم دادگاه ایالتی انتقاد کرد و آن را «بی‌پروا» خواند. با این وجود اما همه چیز به شکلی در اختیار دیوان عالی آمریکاست؛ ترامپ در جریان چهار پرونده کیفری با ۹۱ مورد اتهام جرم مواجه است. به گفته خودش آن چهار پرونده می‌تواند تا ۵۶۰ سال زندان برای او همراه داشته باشد. از ۹ قاضی دیوان عالی، شش قاضی جمهوری‌خواه و سه قاضی دموکرات هستند. این موضوع باعث دلگرمی ترامپیست‌ها شده است. «آلینا حبا»، وکیل شخصی ترامپ گفت که «ما اعتماد داریم که دیوان عالی این دستور خلاف قانون اساسی را لغو خواهد کرد.»
نکات
1-اختلافات داخلی مانع از برخورد با ترامپ به‌دلیل شورش 6 ژانویه می‌شود. حذف ترامپ آسان نیست. اتفاقاتی مانند حادثه کلرادو برای زنده نگه‌داشتن 6 ژانویه در افکار عمومی و فضای سیاسی تا فرا رسیدن موعد «مناسب» است. همچنین رقبای ترامپ اگر نمی‌توانند برای 6 ژانویه ضربه نهایی را به او وارد آورند، این به معنای آن نیست که از وارد آوردن ضربات سطح پایین به او خودداری کنند.
2-هدف بر حذف ترامپ از رقابت‌های اولیه درون‌حزبی است، زیرا در‌صورتی‌که در انتخاباتی درون‌حزبی به سطوح بالاتری راه یابد، کار حذف او سخت‌تر می‌شود.
3-این اقدام حقوقی باعث فعال شدن بخشی از بدنه حزب جمهوری‌خواه برای یافتن و تقویت گزینه‌های آلترناتیو ترامپ می‌شود تا در‌صورتی‌که وی حذف شد، جمهوری‌خواهان بدون یک نامزد برجسته وارد رقابت‌ها نشوند. این هدف بسیار مهمی است که مدنظر طراحان قرار دارد.
4-تلاش صورت گرفته از سوی دادگاه یک ایالت، اقدام نرم و منعطف بر بستر حقوقی به‌شمار می‌رود، اما این اقدام به‌طور هوشمندانه‌ای باعث می‌شود ترامپ به اقدامات تندتر سوق داده شود که برایش هزینه‌ساز است.
