زهرا رمضانی – فاطمه طاری‌بخش، گروه دانشگاه: روز گذشته بیست‌وچهارمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش و فناوری در مصلی تهران آغاز به‌کار کرد. نمایشگاهی که دوهزار و ۸۸ محصول فناورانه جدید در حوزه‌های فناوری زیستی، فناوری نانو، اپتیک و فوتونیک، مواد پیشرفته، سخت‌افزار برق و الکترونیک، فناوری اطلاعات، تجهیزات پیشرفته، فناوری‌های دارویی، محصولات پزشکی، هوافضا و... در آن عرضه شده است. هرچند گردهمایی تولیدکنندگان محصولات فناورانه می‌تواند ظرفیت مهمی برای شناخت بهتر وضعیت این حوزه در کشور باشد، اما به‌نظر می‌رسد برای رسیدن به تجاری‌سازی و پیوند بین تولیدکننده و مصرف‌کننده باید مسیر دیگری را پیگیری کرد. در این گزارش سراغ برخی غرفه‌داران مستقر در نمایشگاه رفتیم تا از وضعیت بیست‌وچهارمین دوره نمایشگاه بگویند.
کارشناس مرکز رشد واحدهای فناور پارک علم و فناوری چهارمحال‌وبختیاری:
نمایشگاه بستر را برای فروش محصولات نوآورانه فراهم نمی‌کند
مرتضی صمدی، کارشناس مرکز رشد واحدهای فناور پارک علم و فناوری چهارمحال‌وبختیاری درباره چالش‌های تجاری‌سازی محصولات از سوی مراکز مستقر در این پارک گفت: «با توجه به دوره‌های آموزشی و راهبری که برای آنها می‌گذاریم، مشخص شده که مراکز رشد و شرکت‌ها در حوزه تجاری‌سازی با چالش‌هایی روبه‌رو هستند که یکی از آنها بحث بازار هدف و مشتریان است که برای آنها دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنیم. مشکل دیگر آنها طراحی بیزنس پلن است که به آنها هم در زمینه چگونگی قیمت‌گذاری محصول و نحوه ورودشان به بازار با برگزاری دوره‌های مختلف کمک می‌کنیم.» او ادامه داد: «این قبیل اقدامات باعث می‌شود تا فعالان این حوزه وقتی ثبت شرکت را انجام داده و می‌خواستند محصول‌شان را در بازار ارائه کنند، با توجه به هزینه‌هایشان، قیمت منطقی برای محصول‌شان در نظر بگیرند. یعنی برخی شرکت‌ها می‌دانند روند تولید یک محصول چطور است اما در چگونگی فروش و قیمت‌گذاری روی محصول‌شان با مشکل روبه‌رو هستند.» کارشناس مرکز رشد واحدهای فناور پارک علم و فناوری چهارمحال‌وبختیاری ادامه داد: «چند سالی که این نمایشگاه برگزار شده و آن‌طور که باید بازخورد نداشته و اتفاقی در حوزه انعقاد تفاهمنامه‌ها رخ نداده است. عملا این نمایشگاه بیشتر به بحث بازدید می‌گذرد و امسال هم که نمایشگاه در محلی غیر از نمایشگاه بین‌المللی برگزار می‌شود، میزان بازدیدها هم با کاهش روبه‌رو بوده است.»
صمدی تصریح کرد: «سال‌های قبل نمایشگاه هفته پژوهش در محل دائمی نمایشگاه‌ها بود و به همین دلیل بازدیدکنندگانی که از نمایشگاه‌های دیگر مانند ایران ساخت و... بازدید می‌کردند، سری هم به غرفه‌های پارک علم و فناوری می‌زدند اما امسال این وضعیت را نداریم و اینکه بگوییم در این نمایشگاه قراردادی بسته می‌شود هم چندان پررنگ نیست.» او درباره راهکارهای بهبود وضعیت برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی در حوزه پژوهش کشور اظهار داشت: «باید اطلاع‌رسانی بهتری پیرامون این نمایشگاه شکل بگیرد تا از این طریق شرکت‌های بزرگ تولیدی در جریان اتفاقات قرار بگیرند. یعنی باید کاری کرد تا شرکت‌های مهم در حوزه‌های مختلف کشاورزی، پزشکی، اطلاعات، زیست‌محیطی و... در جریان محصولات نوآورانه‌ای که در این نمایشگاه متناسب با حوزه کاری آنها وجود دارد، قرار بگیرند و از این طریق بستر برای عقد قراردادها فراهم شود. باید بستری را فراهم کرد تا تولیدکنندگان و تاجران بزرگ به این نمایشگاه‌ها بیایند.» کارشناس مرکز رشد واحدهای فناور پارک علم و فناوری چهارمحال‌وبختیاری افزود: «متاسفانه امروز شرایط به‌گونه‌ای است که مدیران و کارشناسان پارک‌ها از غرفه‌های یکدیگر بازدید می‌کنند و عملا خرید و فروشی صورت نمی‌گیرد. به‌طور مثال در نمایشگاه نانو چون نمایشگاه تخصصی‌تر بود، شرایط برای خرید محصولات از سوی مشتریان تا حدی فراهم می‌شد اما این مهم را در نمایشگاه هفته پژوهش شاهد نیستیم.»
مسئول غرفه دانشگاه تربیت مدرس:
تجاری‌سازی از دل نمایشگاه‌ها بیرون نمی‌آید
هادی‌علی، دانشجوی دکترای رشته نانوبیوتکنولوژی دانشگاه تربیت مدرس گفت: «محصولاتی که ما در نمایشگاه ارائه داده‌ایم از خروجی پایان‌نامه‌های مقطع دکتری و ارشد دانشجویان نانو بیوتکنولوژی است. همچنین سعی کردیم هر کدام از این محصولات بر اساس نیاز بازار باشد. تمرکز ما بر حوزه درمانی و تشخیصی بوده است که به‌زودی وارد فاز صنعتی می‌شود و طبیعتا این ویژگی را داشته در سطح گسترده و صنعتی‌تری تولید شود.» وی افزود: «محصولات دانشگاهی به‌دلیل اینکه شرکتی نیستند، مسئولیت پیگیری برای کسب مجوزها برعهده دانشجو و استاد است؛ البته پارک علم و فناوری دانشگاه در راستای فعالیت‌های دانشجویی نقش حمایت‌گری خوبی را ایفا می‌کند.» هادی‌علی با اشاره به تاثیر برگزاری نمایشگاه‌ها بر فعالیت‌های دانشجویی، تشریح کرد: «نمایشگاه‌ها برای پژوهشگران بستر بسیار خوبی است زیرا می‌توانند با دانشجویان در دانشگاه‌های دیگر تبادل‌نظر و تعامل داشته باشند و همچنین از فعالیت تیم‌های پژوهشی دیگر مطلع می‌شوند، اما بحث تجاری‌سازی به هیچ وجه صورت نمی‌گیرد و حتی حمایت‌های مالی از پژوهش‌هایی که در داخل دانشگاه‌ها انجام می‌شود نیز بسیار اندک است.» وی افزود: «برای مثال گرند‌هایی که ما برای هرکدام از این محصولات از دانشگاه دریافت کردیم در فازهای اولیه تحقیق به اتمام رسید و دانشجو و اساتید به‌دلیل علاقه به کار برای پروژه‌ها هزینه‌های شخصی می‌کنند. رسالت وزارت علوم این است که رصد واقع‌بینانه و خارج از نمایشگاه به طرح‌های دانشجویی داشته باشد زیرا اساتید جوان بسیار پویاتر از اساتید باتجربه هستند و بهتر با طرح‌های پژوهشی دانشجویان خود همگام و همراه می‌شوند، اما بودجه‌ای وجود ندارد.»
کارشناس ارتباط با صنعت دانشگاه شهید بهشتی:
نمایشگاه حوزه پژوهشی باید به‌صورت تخصصی برگزار شود
محمد قاسمی، کارشناس ارتباط با صنعت دانشگاه شهید بهشتی گفت: «ما در دانشگاه‌مان برای تجاری‌سازی محصولات مراکز مستقر در پارک علم و فناوری‌مان برنامه‌های مختلفی داریم و اصلا جزء وظایف این پارک محسوب می‌شود، حتی چند شرکتی که در این نمایشگاه حاضر شده‌اند هم برای تحقق همین هدف به مصلی آمده‌اند.» او ادامه داد: «یکی از چالش‌هایی که ما در بحث شرکت‌ها داریم، این است که ایده‌هایشان متناسب با بازار نیست، از این رو پیشنهاد می‌کنم بخش تحقیقات بازارشان را عمیق‌تر کنند تا بتوانند اولین‌قدم را محکم بردارند و بعد از آن به‌سمت توسعه محصول‌شان بروند.» کارشناس ارتباط با صنعت دانشگاه شهید بهشتی درباره اثرگذاری این قبیل نمایشگاه‌ها در بحث تجاری‌سازی محصولات ادامه داد: «در ابتدا باید بگویم که اگر تصمیم‌گیرنده بنده باشم ترجیح می‌دهم نمایشگاه‌ها را تخصصی برگزار کنم؛ چرا‌که واقعیت این است که نمایشگاه‌های کلی، مخاطبان کلی هم دارند و طبیعی است آنها هم استقبال چندان از این قبیل نمایشگاه‌ها نداشته باشند.» قاسمی خاطر‌نشان کرد: «طبیعتا وقتی موضوع نمایشگاه را می‌گذاریم دستاوردهای پژوهشی، مخاطب اصلا نمی‌داند چه دستاوردهایی در نمایشگاه وجود دارد و به همین دلیل کمتر به این نمایشگاه می‌آیند. اما اگر مثلا بگوییم در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر نمایشگاه داریم، مخاطبانی که این حوزه برایشان مهم است و حتی صنایع و کسانی که خریدار محصولات هستند هم به نمایشگاه می‌آیند، اما اینکه سه روز نمایشگاه را با موضوعات کلی بگذاریم طبیعتا کمتر اثرگذار است.»
مدیرعامل شرکت کامپیوتری زرآوند:
باید زنجیره تولید محصول تا بازار مصرف را کامل کنیم
احمد سعیدی‌فر، مدیرعامل شرکت کامپیوتری زرآوند گفت: «با توجه به اینکه ما در حوزه تولید نرم‌افزار کار می‌کنیم، باید بگویم که چالش اصلی ما در بحث تجاری‌سازی این است که زنجیره‌ای که بتواند محصول را از مرحله تولید تا بازار مصرف برساند، کامل نیست. همچنین متاسفانه فضای کسب و کار امن نیست، در این شرایط لازم است تا اولا شرکت‌ها توانمند بوده و تکنولوژی‌های آنها به‌روز باشد تا تولیدکنندگان و ارائه‌دهنده خدمات در تراز دوره عصر تکنولوژی و هوش مصنوعی کار کنند.» او با بیان اینکه در مقابل هم مصرف‌کنندگان تولید نیز قدر این محصولات را بدانند، تصریح کرد: «در این میان ارتباط بین این دو بخش باید بتواند به‌خوبی نقشش را ایفا کند که متاسفانه در هر کدام از این بخش‌ها نقص‌هایی وجود دارد. به‌طور مثال امروز بیشتر انرژی ما به‌عنوان تولیدکننده صرف بقا می‌شود و عمده درگیری‌مان بحث تامین اجتماعی و دارایی و... است و نهادها به‌جای اینکه تقویت‌کننده باشند، عملا انرژی‌مان را می‌گیرند. چالش دیگر اینکه امروزه در این حوزه شاهد مهاجرت جدی نیروی انسانی هستیم.» مدیرعامل شرکت کامپیوتری زرآوند، بیان داشت: «وقتی در منابع انسانی ثبات نداشته باشیم، بسیاری از محصولات را نمی‌توانیم تولید کنیم. قطعا این‌گونه نمایشگاه‌ها اثرات مثبتی دارند اما نه به اندازه منابعی که برای آن مصرف می‌شود. از طرف دیگر با توجه به اینکه این نمایشگاه‌ها وابستگی دولتی دارند، شاید این‌طور تصور شود که اینها بیشتر گزارش عملکرد وزارت علوم به حساب می‌آید و تاثیر زیادی برای بخش خصوصی ندارد.»
سعیدی‌فر تصریح کرد: «به‌طور مثال در روز اول بازدیدکننده زیادی از غرفه نداشتیم که این بد است و نشان می‌دهد اقبالی به این نمایشگاه صورت نمی‌گیرد.»
