علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: همزمان با موج گسترده تجمعات مردمی در خیابان‌های اروپا در اعتراض به نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی تجمعاتی نیز در آمریکا و به‌ویژه در دانشگاه‌های این کشور برگزار شد. این تجمعات گسترده اما در مقایسه با راهپیمایی چندصد هزار نفری در لندن قابل مقایسه نیست. دلیل این امر را تا حدی می‌توان در سرکوب گسترده‌ای که در آمریکا وجود دارد، جست‌وجو کرد. نمایندگان کنگره اخیرا روسای سه دانشگاه هاروارد، پنسیلوانیا و ام‌آی‌تی را به‌جرم اعتراضات دانشجویان و اساتید به جنایات اسرائیل در غزه مورد بازجویی قرار دادند. این اقدام پس از آن صورت گرفت که کنگره قطعنامه‌ای را در محکومیت اقدام دانشجویان در برخی دانشگاه‌های آمریکایی برای اعلام حمایت از نوار غزه تصویب کرد. مطابق این قطعنامه حمایت از حماس، حزب‌الله و دیگر گروههای مقاومت به بهانه ادعایی «تروریستی بودن» آنها در موسسات آموزش عالی آمریکا محکوم شده بود، در متن آن آمده بود که: «برای محافظت از دانشجویان، اساتید و کارکنان یهودی طراحی شده زیرا چنین حمایت‌هایی می‌تواند منجر به ایجاد یک محیط خصمانه شود.» اگرچه در قطعنامه مذکور ادعا شده بود که الزام قانونی ندارد و صرفا یک اقدام نمادین است، اما برنامه بازجویی از اساتید دانشگا‌های آمریکا خلاف این ادعا را نشان داد و اثبات کرد محتوای قطعنامه درحال اجرایی شدن در دانشگاه‌های آمریکاست. داده‌هایی که اخیرا درمورد خودسانسوری دانشجویان دانشگا‌های آمریکا و دلایل آن منتشر شده دلیل دیگری برای صحت این امر است.
محققانی که درمورد غرب آسیا مطالعه می‌کنند از صحبت کردن می‌ترسند
دانشگاه‌های آمریکا در هفته‌های پس از حمله حماس به اسرائیل در 7 اکتبر و در روزهای حملات اسرائیل به غزه، تبدیل به کانون تجمعات علیه رژیم‌صهیونیستی شده است. موضع‌گیری‌های اساتید دانشگاه و اعتراضات دانشجویان فشار علیه آنها را افزایش داده است. این فشارهایی که با اتهام یهودی‌ستیزی به دانشگاهیان آمریکا وارد می‌شود منجر شده تا بسیاری از آنها مسیر خودسانسوری را در پیش گرفته و حتی از ارائه نظرات علمی درمورد منازعات رخ داده اجتناب ورزند. در همین راستا گاهنامه آموزش عالی Higher Education که متمرکز بر پوشش اخبار کالج‌ها و دانشگاه‌های آمریکاست، هفته گذشته در گزارشی آماری به بررسی وضعیت آزادی‌بیان در دانشگاه‌های آمریکا درمورد نزاع فلسطین و اسرائیل پرداخته است. این موسسه با نظرسنجی از یک جامعه آماری 936 نفره به‌دنبال یافتن پاسخی برای این سوالات بوده است؛ «آن دسته از دانشمندانی که درمورد مناقشه می‌نویسند، تحقیق می‌کنند و آموزش می‌دهند چگونه موج قطبی شده دانشگاه‌ها پس از 7 اکتبر را پشت‌سر گذاشته‌اند؟ آیا مدیران کالج‌ها و دانشگاه‌ها از آزادی‌بیان خود محافظت کرده‌اند؟ آنها چگونه احساسات سیاسی و حساسیت‌های شخصی دانشجویان یهودی و فلسطینی خود را مدیریت می‌کنند؟» مطابق یافته‌های این پژوهش 82 درصد از پاسخ‌دهندگان وقتی به‌طور حرفه‌ای درمورد مساله اسرائیل و فلسطین صحبت می‌کنند، خودسانسوری می‌کنند. این آمار برای استادان نزدیک به صددرصد بوده است. از مجموع استادان حاضر در این جامعه آماری 98 درصد گفته‌اند که خودسانسوری می‌کنند. 81 درصد از مخاطبان اعلام کرده‌اند که انتقادهای خود نسبت به اسرائیل را سانسور کرده و از بیان آن امتناع می‌کنند. این آمار برای افرادی که به رویکرد فلسطین منتقدند تنها حدود 11 درصد است، چیزی نزدیک به یک‌هشتم منتقدان اسرائیل. این گاهنامه در گزارش خود با ارائه این آمار نتیجه گرفته است که تقریبا همه نظرات، داستانی تلخ از به حاشیه راندن و حتی سرکوب آشکار اساتید متخصص در مسائل خاورمیانه را ارائه می‌کنند.
دوقطبی بعد از 7 اکتبر تشدید شده است
تقابل گفتمانی درمورد مناقشه اسرائیل و فلسطین چیز جدیدی در دانشگاه‌هایی آمریکا نیست. دانشگاه‌های مختلفی در آمریکا تاکنون به‌دلیل جنجال‌ها، درگیری‌های بین دانشجویان با چالش مواجه بوده‌اند. چالشی که گاهنامه «آموزش عالی» دلیل آن را حمایت ناکافی مدیریت‌های دانشگاهی از اساتید و گروههای دانشجویی طرفدار فلسطین می‌داند. این چالش اما بعد از 7 اکتبر به‌صورت فزاینده‌ای رشد کرده است. به گفته محققان این گزارش اوضاع از 7 اکتبر به‌طور قابل توجهی تشدید شده است. تقریبا سه‌چهارم پاسخ‌دهندگان مستقر در ایالات‌متحده گفتند که جنگ اسرائیل و حماس نیاز بیشتری به خودسانسوری ایجاد کرده است. این نتیجه با مقایسه پاسخ‌ها به سوالی درمورد خودسانسوری درمورد مسائل غرب آسیا حاصل شده است. پاییز سال گذشته 57 درصد از پاسخ‌دهندگان اعلام خودسانسوری در این باره کرده‌اند و این آمار در پاییز امسال و پس از 7 اکتبر به 69 درصد رسیده است.
استراتژی مارپیچ سکوت ضد مردم غزه
نظریه آلمانی مارپیچ سکوت که به معنی فشار یک گروه اجتماعی برای طرد و انزوای اعضای مخالف است در آمریکا درمورد حامیان غزه به‌کار گرفته شده. بسیاری از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های آمریکا که تحت‌تاثیر حمله حماس و جنگ قرار گرفته‌اند درمورد مساله فلسطین حتی از ارائه چهارچوب‌های نظری امتناع ورزیده و دانشجویان فلسطینی، صهیونیست، عرب و یهودی را به همدلی دعوت می‌کنند. این امتناع از اظهارنظر درحالی صورت می‌گیرد که اساتید شرکت‌کننده در این نظرسنجی تخصص‌شان مساله غرب آسیا بوده و بخشی از آنها تمام عمر خود را برای مطالعه در این مورد صرف کرده‌اند. هنگامی که درمورد دلایل اصلی امتناع از از اظهارنظر و سخنرانی علمی درمورد فلسطین سوال شد، 60 درصد از استادان نگرانی درمورد توهین‌های احتمالی را به‌عنوان مهم‌ترین عامل عنوان کردند. پس از توهین دومین پاسخ رایج به چرایی سکوت درمورد مساله فلسطین اعمال فشار توسط گروههای خارج از دانشگاه بوده است. بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان نگرانی از تحت فشار قرار گرفتن توسط این گروه‌ها را به‌عنوان یکی از دلایل سکوت خود عنوان کرده‌اند. طیف گسترده‌ای از پاسخ‌دهندگان فضای ایجاد شده را به‌شدت سمی توصیف کرده‌اند که در آن نظرات قطبی داغ می‌شود، گروههای خارجی شعله‌های آتش را شعله‌ور می‌کنند و به این نظرات قطبی شده مشروعیت می‌بخشند. بخش عمده‌ای از اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی ترس از کمپین‌های خارجی را عامل سکوت دانسته و معتقدند حتی در جایی که اعضای هیات‌علمی درنهایت از اتهام سوگیری مبرا می‌شوند، زمان و هزینه زیادی را هدر داده و متحمل فشارهای احساسی می‌شوند.
نژادپرستی حداکثری علیه فلسطین
در این گزارش از محققان درمورد برداشت آنها از رواج انواع مختلف تعصب و نژادپرستی پرسش شده است. اندکی بیش از نیمی از آنها گفتند که احساسات ضد‌فلسطینی «بسیار» یا «تا حدودی» در موسسه آنها رایج است؛ این رقم درمورد احساسات ضد‌اسرائیل 36 درصد بوده است. نکته جالب توجه درباره پاسخ‌ها به این پرسشنامه این است که 18 درصد درک‌شان این بوده است که در موسسه‌شان یهودی‌ستیزی رایج است. این آمار نشان از این دارد که جامعه دانشگاهی آمریکا بین یهودی‌ستیزی و اسرائیل‌ستیزی تمایز قائل است. این درحالی است که دولت آمریکا تلاش دارد تا هرگونه مخالفت با جنایات رژیم‌صهیونیستی را با برچسب یهودی‌ستیزی سرکوب کند. در سوی مقابل 41 درصد از پاسخ‌دهندگان معتقد بوده‌اند که در موسسه‌شان احساسات ضد‌مسلمانان «بسیار» یا «تا حدودی» رایج است.
کفه برخوردهای مسئولان دانشگاهی با دانشجویان به نفع صهیونیست‌ها سنگینی می‌کند
مطابق آنچه که گاهنامه آموزش عالی گزارش داده است بسیاری از پاسخ‌دهندگان به این پرسشنامه معتقد هستند موسسات آنها در ابراز همدردی با دانشجویان فلسطینی، عرب یا مسلمان با دانشجویان یهودی و صهیونیست رفتاری نامتناسب به نفع حامیان رژیم‌صهیونیستی دارند. از 7 اکتبر چندین گزارش منتشر شده است که برخی اساتید به دلیل اظهارنظرهایی که در طول کلاس‌ها یا در رسانه‌های اجتماعی در حمایت از فلسطین بیان کرده‌اند تعلیق شده‌اند. ازجمله این موارد می‌توان به اساتید دانشگاه‌های آریزونا، کالیفرنیای جنوبی، استنفورد و سیراکوز اشاره کرد. مدیر مرکز خاورمیانه دانشگاه پنسیلوانیا اخیرا به دلیل امتناع دولت از نمایش فیلمی درباره اسرائیل از سمت خود کناره‌گیری کرد. دانشجویان دانشگاه هاروارد و کلمبیا به دلیل سخنرانی و حمایت از فلسطین با برخوردهای سازمان‌یافته تلافی‌جویانه مواجه شده‌اند. به‌طور مثال گروههای دانشجویی طرفدار فلسطین در دانشگاه‌های براندیس، کلمبیا و جورج‌واشنگتن تعلیق شده‌اند.
سرکوب نرم
اشکال دیگری از ساکت کردن حامیان فلسطین نیز وجود دارد که پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی این گاهنامه بعضا به آن اشاره کرده‌اند. بسیاری از کارشناسان خاورمیانه گزارش داده‌اند که بی‌سر‌و‌صدا توسط مدیران، روسای دپارتمان‌ها و دیگر مقامات دانشگاه به حاشیه رفته یا ساکت شده‌اند. آنها برای اثبات این امر لغو جلسات گفت‌و‌گو و نیز دعوت نشدن برای سخنرانی در پنل‌های تخصصی خود را مثال زده‌اند. همچنین توسط برخی روسای دپارتمان‌ها به اساتید حامی فلسطین دستور داده شده است که طومارهای حمایتی را امضا نکنند. علاوه‌بر دستور گاهی نیز مقامات مافوق به آنها درمورد عدم موضع‌گیری توصیه کرده‌اند. این فشارها از بالا اغلب ناشی از ترس نهادها از این موضوع می‌تواند باشد که مساله فلسطین در کانون توجه رسانه‌ها قرار گیرد. برخی پاسخ‌دهندگان ذکر کرده‌اند که باید هرگونه موضعی را برای تایید به دفاتر روابط‌عمومی ارسال کنند. همچنین به آنها گفته شده است که از انتشار مطالب در شبکه‌های اجتماعی درمورد نزاع فلسطین و آمریکا خودداری کنند. برخی از مدیران دانشگاه‌ها نیز از اینکه از جانب رسانه‌های جناح راست مورد حمله قرار گیرند هراس دارند. گاهنامه آموزش عالی این وضعیت را اینگونه توصیف می‌کند: «هیچ احساس آزادی آکادمیک وجود ندارد و دولت هیچ کاری برای حمایت از دانشجویان فلسطینی، عرب و مسلمان انجام نداده است.»
نبرد دولتمردان با حامیان فلسطین
تعدادی از پاسخ‌دهندگان نیز درمورد چرایی عدم موضع‌گیری و سکوت درمورد فلسطین به نگرانی درمورد قوانین در چندین ایالت اشاره کردند که چهارچوب سخنرانی در کلاس‌های درس را تنظیم می‌کند؛ چهارچوبی که باعث اعمال محدودیت بر نظرات دانشگاهیان است. تاکنون روسای دانشگاه هاروارد، انستیتوی فناوری ماساچوست و پنسیلوانیا با اتهام واهی سوءاستفاده از یهودی‌ستیزی در محوطه دانشگاه برای پاسخگویی در کنگره فراخوانده شده‌اند. حامیان این سرکوب‌ها در پاسخ به چرایی این اقدامات اعلام می‌کنند که نگرانی دارند دیدگاه‌های حامیان فلسطین علیه تحقیقات و آموزش‌های حمایتگرانه از اسرائیل بسیج شود و حتی در طول جنگ حامیان مردمی بیشتری پیدا کنند. برخی دانشجویان فارغ‌التحصیل در پاسخ به سوالات این نظرسنجی گفته‌اند که برای جلوگیری از تاثیرگذاری بر آینده شغلی خود سکوت می‌کنند. گاهنامه آموزش عالی آمریکا در این‌باره معتقد است: «چنین سکوت و انطباق اجباری وقتی که خطوط تحقیق را می‌بندد، پاسخ‌های صحیح به سوالات دشوار را پیش‌داوری کرده و دانش را خفه می‌کند.»
سرکوب منجر به تکرار اشتباهات می‌شود
گاهنامه آموزش عالی در پایان گزارش خود درمورد سانسور و سرکوب آزادی بیان در دانشگاه‌های آمریکا اینگونه نتیجه‌گیری کرده است: «تجربه محققان خاورمیانه از 7 اکتبر نشان‌دهنده سرکوب آزادی بیان دانشگاهیان و کارشناسان درمورد اسرائیل و فلسطین است؛ کارشناسانی که زندگی خود را وقف فهم مسائل غرب آسیا کرده‌اند؛ اکنون کمترین توانایی را درمورد پرداختن به آن دارند. مدیران دانشگاهی که هرگز از ابراز ارادت خود به آزادی آکادمیک خسته نمی‌شوند، یا سکوت کرده‌اند یا فعالانه به سرکوب گفت‌وگو‌ها در این‌باره کمک می‌کنند. اگر محققان نتوانند تحلیلی صادقانه از درگیری‌های چالش‌برانگیز حتی در محیط‌های حرفه‌ای خود ارائه دهند، جوامع ما محکوم به تکرار اشتباهات گذشته هستند. دفاع از یکپارچگی دانشگاه برعهده مدیران دانشگاه بوده و مخاطرات بسیار فراتر از اسرائیل و فلسطین است.»
