سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: در سال‌های اخیر برخی علاقه‌مندان و داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها راه «میان‌بر» رسیدن به مدرک تحصیلی را انتخاب کرده‌اند و می‌خواهند به‌جای زحمت کشیدن و درس خواندن، ره صدساله را یک‌روزه طی کنند و با داشتن مدرک تحصیلی وارد بازار اشتغال شوند. بر همین اساس چندی بود سامانه‌ای تلاش می‌کرد تا به این خواسته برخی دانشجویان پاسخ دهد و با دور زدن قانون، مدرک تحصیلی جعل کند و با اخذ مبلغی هنگفت هم خود از این راه منتفع شود و هم راه این دانشجویان برای رسیدن به مدرک تحصیلی را به‌اصطلاح «آسان» کند.
شهریور امسال بود که رئیس دانشگاه آزاد صراحتا اعلام کرد یک سامانه فعال در خارج از کشور هیچ ارتباطی با دانشگاه آزاد ندارد و به‌صورت کامل جعلی است. او در نشست خبری خود که شهریور امسال برگزار شد خطاب به خانواده‌ها تاکید کرد تنها سامانه رسمی دانشگاه آزاد «آموزشیار» است و به هیچ وجه نمی‌توانند از طریق سامانه‌های دیگر که کار کلاهبرداری انجام می‌دهند، وارد دانشگاه آزاد شوند. او گفت سامانه «ایران تحصیلات» که در یک کشور خارجی فعالیت می‌کند، هیچ ربطی به دانشگاه آزاد ندارد و جعل کامل است.
چند می‌گیری مدرک جعلی بدی؟
دوشنبه (29 آبان 1402) سرهنگ ضرغام آذین، معاون عملیات ویژه پلیس آگاهی فراجا از دستگیری شبکه حرفه‌ای و بین‌المللی جعل مدارک تحصیلی طی عملیاتی با تلاش کارآگاهان خبر داد. به گفته او این باند با همکاری حراست دانشگاه‌‌های کشور شناسایی و منهدم شدند و از مخفیگاه آنان بیش از ۲۰۰ مدرک دانشگاهی کشف شد. آن‌طور که آذین گفته این باند حرفه‌ای از طریق گروهی از بازاریابان آموزش‌دیده و خیلی‌حرفه‌ای، با تهیه کلیپ‌های ویدئویی با حضور هنرمندان شاخص نسبت به جذب مشتری، هم در داخل کشور و هم در کشورهای همسایه اقدامات خود را انجام می‌دادند. بر همین اساس کارآگاهان عملیات ویژه طی یک قرار صوری اعضای مهم این باند را هنگام ورود به کشور دستگیر و سپس سایر متهمان را در اقدامات بعدی دستگیر کردند. نکته مهم آنکه طبق بازجویی‌های انجام‌شده هر مدرک تحصیلی به‌طور متوسط بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان در داخل کشور و بین سه تا پنج‌هزار دلار در خارج از کشور به فروش می‌رسید. طی سال‌های اخیر، پلیس اقدامات ویژه‌ای در این زمینه انجام داده که دستاوردهای مثبتی را هم برای نظام آموزش عالی داشته است. ناگفته نماند که حراست دانشگاه آزاد نیز نقش پررنگ و تاثیرگذاری در پیگیری و شناسایی این باند داشت و کمک زیادی به پلیس کرد.
نقش‌آفرینی فعالانه دانشگاه در برخورد با کلاهبرداران
البته موضوع بحث جعل و سوءاستفاده از مدارک تحصیلی از زمان تشکیل موسسات آموزشی وجود داشته و سابقه زیادی دارد اما امروزه به‌دلیل گستردگی ارتباطات در حوزه فضای مجازی و اینترنت، این موضوع ملموس‌تر و حتی بیشتر از قبل شده است، زیرا منافع مالی گسترده‌ای را برای سوءاستفاده‌گران این عرصه فراهم می‌کند. به همین دلیل است که مسئولان حراست دانشگاه آزاد در سالیان اخیر تلاش بسیاری کرده‌اند تا در حد توان جلوی کلاهبرداری این جاعلان را بگیرند، به‌طور مثال تیر امسال درپی ثبت شکایت دانشگاه آزاد در مرجع قضایی و با پیگیری‌های مرکز امور حقوقی دانشگاه آزاد و تلاش پلیس فتا، باند جعل مدارک دانشگاهی شناسایی و اقدامات لازم برای دستگیری عوامل، مباشران و معاونان در جرم جعل مدارک مذکور انجام شد که توفیقات چشمگیری درخصوص شناسایی و دستگیری عوامل این باند حاصل شد.
مدارک دانشگاه آزاد به‌صورت فیزیکی و دیجیتال بررسی می‌شود
استانداردهای امنیتی در دانشنامه‌های دانشگاه آزاد، مانند اسکناس طراحی شده است؛ زیرا مدارک در این دانشگاه طی فرآیندی تولید می‌شود. تمام مدارک دانشجو بعد از گذراندن دوران تحصیل، پس از بررسی در آموزش دانشگاه به اداره فارغ‌التحصیلی واحد دانشگاهی ارسال و مجدد بررسی می‌شود و درنهایت برای صدور دانشنامه به اداره کل فارغ‌التحصیلی سازمان مرکزی منتقل می‌شود. اداره کل فارغ‌التحصیلی هم تمامی مدارک تحصیلی را به‌صورت فیزیکی و دیجیتال مورد بررسی قرار می‌دهد.
امکان جعل با وجود سامانه‌های دانشگاهی به صفر می‌رسد
نکته مهم دیگر این که در سامانه‌های جدید دانشگاه به‌ویژه سامانه آموزشیار، امکان جعل مدرک تقریبا به صفر رسیده است. علت آن هم مشخص است، زیرا دقیقا امکان رصد اطلاعات وجود دارد که در چه زمانی و در چه تاریخی اطلاعات را وارد سامانه شده است. نکته مهم‌تر آنکه اگر در یک واحد دانشگاهی فرد متخلف بخواهد از موقعیت خویش استفاده و در سیستم آموزشیار دیتاسازی کند، به‌راحتی قابل‌شناسایی خواهد بود، زیرا زمان ورود، تاریخ، ساعت و سیستمی که توسط آن اطلاعات واردشده قابل‌شناسایی است. تنها مرجع پاسخ رسمی الکترونیکی و استعلام تاییدیه دانشنامه‌های صادره از سوی دانشگاه آزاد سامانه استعلام تاییدیه تحصیلی دانش‌آموختگان است. سامانه‌ای که از برجسته‌ترین اقدامات دانشگاه آزاد در مدت اخیر برای شناسایی جاعلان بوده و البته فرآیند استعلام مدرک را نیز تسهیل کرده است.
با این اوصاف به‌نظر می‌رسد عملکرد قابل‌تحسین پلیس و حراست دانشگاه آزاد طی این سال‌ها سبب‌شده خیال جامعه میلیونی این دانشگاه آسوده شود. هرچند کلاهبرداران و جاعلان بیکار نخواهند نشست و به اشکال مختلف سعی در سوءاستفاده از ظرفیت بالای دانشگاه آزاد و دانشجویان آن دارند.
رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد : 4 باند جعل مدرک دانشگاهی در یکسال اخیر شناسایی شد
برای آگاهی از جزئیات دستگیری جاعلان مدارک تحصیلی و اقدامات حراست دانشگاه آزاد برای کمک به پلیس و شناسایی این افراد به سراغ محمدجواد فرهنگ، رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد رفتیم. به گفته او در یکسال اخیر چهار باند توسط این مرکز شناسایی شده‌اند. او در ابتدای سخنان خود گفت: «شناسایی اولیه این نوع جعل‌ها براساس مدارک جعلی است که به دانشگاه ارجاع داده می‌شود. حراست دانشگاه آزاد بلافاصله با تجربه‌ای که روی این نوع مدل از استعلامات مجعول دارد، تحقیق و بررسی روی موضوع را آغاز می‌کند.» او با تشریح روند دستیابی به سرنخ‌ها توسط مسئولان حراست دانشگاه آزاد اضافه کرد: «از طریق کسانی که جعل برای آنها صورت گرفته به افرادی رسیدیم که مرتبط با این موضوع هستند. ما دارندگان مدارک جعلی را دعوت و با آنها صحبت می‌کنیم، معمولا این افراد، جاعلان را به ما معرفی می‌کنند.» فرهنگ اضافه کرد: «به‌طور معمول کلاهبرداران و جاعلان به افراد اطمینان می‌دهند که سند درست و توسط دانشگاه صادر شده است؛ به‌واسطه این اطمینان، سند مجعول ارائه داده می‌شود و پول دریافت می‌کنند که به‌نوعی کلاهبرداری از افراد است؛ ضمن اینکه جرم جعل نیز اتفاق می‌افتد.»
او در ادامه با تبیین اقدامات حراست دانشگاه در پرونده جعل مدارک تصریح کرد: «پس از شناسایی افراد جاعل توسط همکاران ما از طریق اطلاعاتی که از افراد فریب‌خورده کسب شده بود، مراتب خدمت مقام قضایی گزارش و براساس دستور دادستان موضوع به اداره آگاهی واگذار شد. جاعلان توسط اداره آگاهی و با همکاری حراست دانشگاه آزاد فراخوانده و درنهایت بعد از حصول اطمینان از وقوع جعل از طریق پلیس آگاهی دستگیر شده‌اند. طبق اطلاعات پلیس از محل جرم این افراد حدودا 500 مدرک مجعول به‌دست آمده است.»
فرهنگ با بیان اینکه کل استعلام مدارک تحصیلی واصله به دانشگاه توسط حراست مورد بررسی قرار می‌گیرد، هشدار داد: «افراد فریب حقه‌های جاعلان را نخورند. جاعلان ادعا می‌کنند در دانشگاه کسی را دارند که می‌تواند مدارک صادر کنند. نمونه آن همین مدارکی است که از افراد پول و مبالغ هنگفت و قابل توجهی دریافت کرده و به فریب‌خوردگان گفته‌اند برای شما مدرک صادر می‌کنیم. در‌صورتی‌که پس از بررسی دقیق در دانشگاه و توجه به فقدان مستندات تحصیلی، افراد مورد پیگرد قرار می‌گیرند.» فرهنگ در پاسخ به این سوال که حراست دانشگاه آزاد چند باند جعل مدرک را شناسایی کرده است، توضیح داد: «ما طی امسال و سال گذشته سه باند جعل مدرک را شناسایی کردیم و این چهارمین باند شناسایی‌شده محسوب می‌شود که توسط پلیس آگاهی و دستور مقام قضایی مورد پیگرد قانونی قرار گرفتند.» او درباره اقدام برجسته دانشگاه آزاد برای تسریع فرآیند استعلام مدرک ادامه داد: «دانشگاه آزاد یک‌سالی است که سامانه استعلام مدرک آنلاین را راه‌اندازی کرده تا هر فردی که می‌خواهد مدرک تحصیلی ارائه کند، بتواند از این طریق برای دریافت تاییدیه تحصیلی اقدام کند. برای این کار خود فرد فارغ‌التحصیل با مراجعه به سایت estelam.iau.ir می‌تواند درخواست گواهی خود را ثبت کند. سامانه به فرد درخواست‌کننده برای هر مرجعی که می‌خواهد گواهی تحصیلی ارائه دهد، یک خروجی ارائه می‌دهد که دارای اطلاعات هویتی فرد و سوابق تحصیلی او است.» رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد در همین زمینه افزود: «این گواهی دارای یک کیوآرکد هم است که با ارائه آن امکان مشاهده تاییدیه تحصیلی به‌صورت آنلاین برای آن سازمان است و دیگر نیازی به مکاتبه نیست.» فرهنگ با اشاره به یکی دیگر از شگردهای کلاهبرداران برای دریافت مدرک تحصیلی، تصریح کرد: «برخی از باندهای جعل مدرک، دقیقا عین سایت استعلام مدرک تحصیلی را طراحی کرده بودند. در همین زمینه پرونده‌ای را پیگیری و متوجه شدیم که شبیه سایت استعلام مدرک را طراحی کرده‌اند، اما چون سرور این سیستم خارج از کشور بود، عملا امکان برخورد در داخل را نداشتیم و از طریق پلیس بین‌الملل درحال پیگیری موضوع هستیم.»
وی همچنین اظهار داشت: «استفاده از برخی چهره‌های معروف و شناخته شده جهت تبلیغ برای این باندهای جعلی به‌منظور اعتماد‌سازی از دیگر روش‌های متقلبانه بوده که برای کلیه این افراد شکایت انجام گرفته و پرونده آنها در مراجع قضایی درحال رسیدگی است.» او تاکید کرد: «برای فارغ‌التحصیلان و چه موسسات دولتی لینک دقیق سامانه استعلام مدرک ارسال شده است و همچنین افراد می‌توانند با مراجعه به سایت دانشگاه آزاد و سایت سنجش و پذیرش این دانشگاه لینک اصلی سایت استعلام مدرک را به‌دست آورند.» رئیس مرکز حراست دانشگاه آزاد با اشاره به جلوگیری از جعل مدرک از طریق سامانه آموزشیار بیان داشت: «قبلا در دانشگاه سامانه‌های مختلف آموزشی داشتیم اما با یکپارچه شدن اطلاعات در این سامانه و با استفاده از کنترل مرکزی از سوی معاونت‌های آموزشی، پژوهشی مرکز سنجش و پذیرش و حراست دانشگاه روی این سامانه انجام می‌شود.» فرهنگ خاطرنشان کرد: «یکپارچه‌سازی و کنترل مرکزی روی این سامانه امکان وقوع چنین اتفاقاتی را به صفر رسانده است.»
