مجتبی باباخانی، پژوهشگر هسته مکتب امام خمینی(ره) مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع): «طوفان الاقصی» از زوایای گوناگونی قابل بررسی و تحلیل است؛ چرایی انجام این عملیات در موقعیت کنونی، هدف‌گذاری صورت گرفته از سوی طراحان، میزان دستیابی به اهداف تعریف شده، تأثیر عملیات صورت گرفته بر آینده تقابل گروه‌های مقاومت فلسطینی و رژیم‌صهیونیستی و... که صاحب‌نظران در چند روز اخیر تلاش کرده‌اند به تبیین ابعاد مختلف آن بپردازند. این نوشتار به دنبال این است که ضمن ارائه تحلیل کلان رهبر معظم انقلاب از ملزومات حرکت به سوی جایگاهی مناسب در نظم جدیدی که در عالم در حال وقوع است، به تحلیل عملیات 15 مهر فلسطینیان در سطحی کلان‌تر پرداخته و آثار این حرکت در تعیین جایگاه و موقعیت جهان اسلام و به شکل خاص، جمهوری اسلامی ایران در این نظم نوساخته را تبیین نماید. با نگاهی به سیر بیانات رهبر معظم انقلاب در یک سال اخیر به نظر می‌رسد تغییر نظم موجود جهانی و رفتن به سوی نظم جدید یکی از موضوعاتی است که اگرچه با پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد و در دهه‌های اخیر از اهداف جمهوری اسلامی ایران در نظام بین‌الملل محسوب می‌شد، اکنون در حال به تحقق پیوستن است و وارد مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز شده است. لذا ایشان با تأکید بر لزوم ایفای نقش فعال جمهوری اسلامی در شکل‌دهی به نظم جدید، تلاش می‌کنند تا ملزومات آن را تبیین نمایند. به نظر می‌رسد بتوان مجموع بیانات ایشان در این خصوص در سال جاری را در دو بخش «استحکام ساخت درونی در نظام جمهوری اسلامی ایران» یا تلاش برای جامعه‌پردازی جامعه ایران متناسب با جایگاه و نقش کنونی جمهوری اسلامی ایران در عالم و تبیین «اصول سیاست راهبردی جهان اسلام در حرکت به سوی نظم نوین جهانی» یا تلاش برای راهبری جهان اسلام به عنوان یک قطب مؤثر و پویا در تعیین نظم نوین جهانی تحلیل کرد.
بخش اول: استحکام ساخت درونی جمهوری اسلامی ایران
یکی از ارکان ورود تعیین کننده و عزتمندانه جمهوری اسلامی ایران در تحولات جدید عالم و کسب جایگاهی مؤثر و شایسته در نظم نوین جهان، توجه به استحکام ساخت درونی و تقویت بنیان‌های جامعه ایرانی است. شاید بتوان مدعی شد که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدارهای اخیر خود به نوعی در حال شکل‌دهی به ارکان و عناصر اصلی این ساخت بوده‌اند که در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌شود.
۱- تبلیغ؛ عنصر بنیادین حفظ و گسترش حاکمیت اسلام
با نگاهی به اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای می‌توان «حاکمیت اسلام» را عنصر محوری و بنیادین اندیشه ایشان دانست. ایشان با اشاره به اهمیت ایجاد نظام سیاسی شیعه پس از قرن‌ها، این مساله را عامل اصلی دشمنی دشمنان با نظام اسلامی در ایران می‌دانند و بر این اساس، از نگاه ایشان اصل «تبلیغ» به عنوان عنصر بنیادین مهم‌ترین نقش را در حفظ ایمان و اراده جامعه در مسیر حق دارد که لازمه حفظ و تقویت اقتدار نظام اسلامی است، مهم‌ترین وظیفه «حوزه‌ها و روحانیون» خواهد بود.1
۲- جهاد و شهادت‌طلبی؛ عنصر بنیادین تغییر سرنوشت ملت‌ها
در اندیشه رهبر انقلاب، مؤلفه «جهاد در راه خدا» مهم‌ترین لازمه حرکت جامعه اسلامی جهت حاکمیت اسلام و به دست گرفتن سرنوشت جامعه اسلامی توسط خود است. بر همین مبنا به نظر می‌رسد ایشان در بیانات و پیام‌هایشان در سال جاری به شکل ویژه‌ای در نهادینه کردن این مفهوم به عنوان اصلی محوری در شکل‌دهی به جامعه ایران اسلامی کوشیده‌اند. رهبر معظم انقلاب، ضمن تقدیس و ترفیع مفهوم «جهاد و شهادت‌طلبی»، آن را مؤلفه بنیادین و شاه‌کلید عبور از بحران‌های پیش روی نظام اسلامی در دهه‌های اخیر دانسته‌اند و بر لزوم تلقی درست مردم و مسئولان از جایگاه رفیع و محوری مجاهدان (شهدا و خانواده‌های ایشان) در جامعه اسلامی تأکید کردند.2
۳- امید و جهاد خستگی‌ناپذیر؛ عنصر بنیادین حرکت به سوی قله
از منظر رهبر انقلاب «خستگی و ناامیدی» مهم‌ترین آفت و مانع در مسیر حرکت جامعه به سوی تحقق حاکمیت اسلام است. بر همین مبنا ایشان در جایگاه راهبر جامعه اسلامی، یکی از اهداف دشمن از جنگ ترکیبی و شناختی علیه ملت ایران را اختلال دستگاه محاسباتی مردم و مسئولان جهت عدم درک صحیح از موقعیت ممتاز جمهوری اسلامی ایران در نظام بین‌الملل می‌دانند. آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به تغییر معادلات جهانی به نفع جبهه مقاومت، ضمن تبیین موقعیت راهبردی جمهوری اسلامی ایران در نظم جدید، بر این نکته تأکید می‌نمایند که با توجه به طی نمودن بخش مشبعی از این مسیر سخت و پر فراز و نشیب و نزدیک شدن به قله، مسئولان باید با پرهیز از هرگونه خستگی و ناامیدی و انجام کار جهادی شبانه‌روزی، زمینه نیل به قله را فراهم کنند.3
۴- اعتماد به نفس ملی و بی‌اعتمادی به دشمن؛ عنصر بنیادین استقلال و پیشرفت
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مرعوب بودن مقابل دشمن و بی‌اعتمادی به توان خویش را مهم‌ترین حربه دشمن در جلوگیری از استقلال و پیشرفت جامعه اسلامی می‌دانند. ایشان با اشاره به «چالش بیست ساله با دشمنان بر سر قضیه هسته‌ای»، علت اصلی آن را نه جلوگیری از تولید سلاح هسته‌ای از سوی ایران، بلکه جلوگیری از دستیابی به علمی می‌دانند که عامل اعتماد به نفس ملی و کلید پیشرفت در سایر حوزه‌ها و مهم‌تر از آن، بطلان «یکی از مهم‌ترین خطوط اصلی حرکت غربی‌ها پس از رنسانس»، یعنی عدم امکان نیل به «پیشرفت» با حفظ و تأکید بر «معنویت» است. رهبر معظم انقلاب تجربه تعامل ایران با دشمنان در پرونده هسته‌ای را علی‌رغم فشارها و خسارات وارده، روشن‌کننده چند حقیقت ارزشمند نزد ملت ایران می‌دانند که در صورت توجه درست، کلید پیشرفت کشور خواهد بود. ایشان باور به «توانایی و استعداد خارق‌العاده جوان‌های» ایرانی و اعتماد به خویشتن، «منطق غیرانسانی و غیرمنصفانه و زورگویانه» دشمنان و غیر قابل اعتماد بودن وعده‌های آنان را دستاوردهای مهم چالش هسته‌ای ایران با غرب عنوان داشتند که توجه به آن مسیر پیشرفت و استقلال کشور را هموار خواهد کرد.4
۵- دولت اسلامی؛ عنصر بنیادین تحقق جامعه اسلامی و حاکمیت اسلام در جامعه
مجموع نکات گفته شده در محورهای پیشین باید خود را در تحقق «دولت اسلامی» و به تبع آن «جامعه اسلامی» متبلور سازد. در این میان شاید بتوان برخی تقدیرهای رهبر معظم انقلاب از دست‌اندرکاران نظام اسلامی را نشانه‌ای از رضایت ایشان از نقش این عناصر در حرکت شتابان نظام اسلامی به سوی قله دانست. تأیید و تمجید از جهت‌گیری‌ها و عملکرد دولت سیزدهم، تقدیر از رویکرد انقلابی و اقدامات بنیادین مجلس یازدهم، تأکید بر لزوم پیگیری طرح تحول در قوه قضائیه و به شکل خاص، تمجید از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان تشکیلاتی کارآمد در پاسداری از انقلاب اسلامی، حل مسائل نظام در حوزه‌های گوناگون و عبور نظام اسلامی از مشکلات دست‌ساز دشمن از جمله مهم‌ترین تأکیدات ایشان در سال جاری است.5
بخش دوم: اصول سیاست راهبردی جهان اسلام در حرکت به سوی نظم نوین جهانی
به نظر می‌رسد رهبر معظم انقلاب در کنار تبیین عناصر «استحکام ساخت درونی جامعه ایران» برای نقش‌آفرینی قدرتمندانه در نظم نوین عالم، نگاهی به جایگاه کشورهای جهان اسلام نیز داشته‌اند و مواردی از «اصول سیاست راهبردی جهان اسلام در حرکت به سوی نظم نوین جهانی» را بیان کردند. ایشان با تأکید بر تغییر در نظم کنونی عالم، «ضعیف شدن قدرت‌های استکباری دنیا» همچون ایالات متحده آمریکا و کشورهای غربی و «برآمدن قدرت‌های جدید منطقه‌ای و جهانی» و «گسترش جبهه مقاومت و منطق مقاومت» را از «خطوط اصلی این تحول»6 می‌دانند و فهم درست شرایط کنونی و نقش‌آفرینی فعال نظام جمهوری اسلامی و مجموعه جهان اسلام را لازمه نیل به جایگاه درست آن در نظم جدید معرفی می‌نمایند. به نظر می‌رسد عملیات «طوفان الاقصی» در فلسطین اشغالی از جهات مختلفی بر تسریع در پیشبرد اصول راهبردی جهان اسلام در حرکت به سوی نظم نوین جهانی مؤثر خواهد بود. لذا در این بخش ضمن برشمردن اصول کلان این راهبرد با بهره‌گیری از بیانات رهبر معظم انقلاب، به تأثیر اتفاقات اخیر فلسطین بر تحکیم و تثبیت این اصول در جهان اسلام پرداخته می‌شود.
۱- فرهنگ مقاومت؛ عنصر بنیادین رسیدن به پیروزی نهایی جبهه حق
از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی «شکل‌گیری مقاومت در منطقه غرب آسیا در دهه‌های اخیر پربرکت‌ترین پدیده این منطقه بوده است»7 که شهید سلیمانی «یک روح تازه‌ای در این مجموعه مقاومت دمید و راه تازه‌ای در مقابل آن باز کرد و آن را، هم از لحاظ معنوی و هم از لحاظ مادی مجهز کرد».8 یکی از عناصر اصلی گذار به دوران جدید عالم این است که «فکر مقاومت و جبهه مقاومت در مقابل زورگویی گسترش خواهد یافت».9 تجربه مواضع و مواقع مختلف مواجهه جبهه حق و باطل در دهه‌های اخیر صحت این اصل را به اثبات رساند که «مقاومت البته هزینه دارد، بدون هزینه نیست، اما هزینه تسلیم در مقابل دشمن بیشتر است از هزینه مقاومت». «بی‌تردید، مبارزه، خسارت‌های تأسف‌باری را نیز به همراه دارد. مردم کشته می‌شوند؛ خانه‌ها ویران می‌گردد؛ فشار اقتصادی بر دوش مردم سنگینی می‌کند و ده‌ها مصیبت دیگر که ملال و تأثر آن هرگز دل‌های ما را رها نخواهد کرد؛ ولی باید ببینیم نتیجه این ایثار و فداکاری چیست؟ پیروزی آن‌قدر باارزش است که ناگزیر باید بهای آن نیز پرداخته شود».10
۲- وحدت جهان اسلام؛ عنصر بنیادین نقش‌آفرینی قدرتمندانه در نظم نوین جهانی
تأکید مکرر رهبر معظم انقلاب اسلامی بر وحدت کشورهای اسلامی در مقابل دشمنان با وارد شدن به آغاز تحول در نظم کنونی دنیا رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است؛ چراکه از منظر ایشان «شرط لازم برای این اثرگذاری جهانی آن است که مسلمانان در گام نخست، خطاب زندگی‌بخش حج را خود به درستی بشنوند و همه همت خود را برای عملی کردن آن به کار گیرند». از نگاه ایشان «دو پایه اصلی این خطاب، «وحدت» و «معنویت» است. وحدت و معنویت، ضامن ارتقای مادی و معنوی جهان اسلام و نورافشانی آن به همه گیتی است».11معنای وحدت جهان اسلام در مقطع کنونی آن است که «پیشروان سیاسی و فرهنگی در کشورهای اسلامی، به گونه‌ای هماهنگ، خود را آماده شرایط نظم جهانی پیش رو کنند؛ جایگاه شایسته امت اسلامی را در تجربه جدید جهان که سرشار از فرصت‌ها و تهدیدها است، به دست خود و به اراده خود تعیین کنند؛ نگذارند تجربه تلخ مهندسی سیاسی و سرزمینی غرب آسیا به دست دولت‌های غربی پس از جنگ جهانی اول تکرار شود«.12
۳- بیداری ملت‌ها؛ عنصر بنیادین عدم انحراف تحولات جهانی به نفع جبهه استکبار
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای عنصر مهم «بیداری ملت‌ها» را عنصری تعیین کننده در چینش نظم جدید در عالم می‌دانند و تأکید می‌کنند «وقتی در دنیا تحولات بزرگ به وجود می‌آید یا آغاز می‌شود، ملت‌ها و مسئولان کشورها... باید هوشیار باشند که این تحول به ضرر آنها تمام نشود... اگر این مراقبت انجام گرفت، سر ملت‌ها کلاه نخواهد رفت... اگر این مراقبت انجام نگرفت و غفلت شد، ضربه‌های بلندمدتی به ملت‌ها وارد خواهد شد».13 ایشان با یادآوری چند تجربه در سده اخیر، توجه مردم و به خصوص جوانان را بر این نکته جلب می‌کنند که غفلت در لحظات حساس و تعیین کننده، ملت‌ها را چند دهه عقب خواهد انداخت؛ چراکه دشمن در دوره ضعف هم «مشغول نقشه‌کشی» است و تمام تلاش خود را خواهد کرد تا با استفاده از غفلت ملت‌ها و مسئولان ورق را به سود خود برگرداند.
۴- مساله فلسطین؛ عنصر بنیادین تثبیت راهبرد «وحدت» و «مقاومت» در جهان اسلام
رهبر انقلاب همچنان معتقدند «مساله اول جهان اسلام، مساله فلسطین است» و به نوعی آن را محور وحدت و همدلی جهان اسلام در مقابل جبهه استعمارگر غربی می‌دانند. ایشان با تأکید بر اشتباه بودن «قمار عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی»، این کار را با توجه به «رفتنی بودن» این رژیم اقدامی نادرست می‌دانند و تأکید می‌کنند که در حال حاضر «رژیم‌صهیونیستی در وضعی نیست که مشوق نزدیکی به او باشد».14 به نظر می‌رسد ایشان به دنبال تبیین این نکته هستند که اگر تا پیش از این به مساله فلسطین به عنوان مساله‌ای ایدئولوژیک نگاه می‌شد، امروز حتی با نگاه غیرایدئولوژیک و با هدف تأمین منافع مادی هم عادی‌سازی روابط با این رژیم غیرمعقول و «شرط‌بندی بر روی اسب بازنده» است که منفعتی برای کشورهای اسلامی نخواهد داشت.
قضایای اخیر فلسطین را باید گام بلندی به سوی وحدت هرچه بیشتر جهان اسلام و امت اسلامی در جبهه حق، در مقابل جهان باطل غرب تلقی کرد که آثار تعیین کننده‌ای در سرنوشت عالم اسلام و البته آینده جهان به دنبال خواهد داشت. به راه افتادن «طوفان الاقصی» از سوی جوانان غیور و ملت بزرگ فلسطین تثبیت کننده دو «راهبرد» مؤثر در جهان اسلام خواهد بود؛ اولا راهبرد «مقاومت» به عنوان تنها راه رهایی از فشار دشمن، بیش از پیش راه خود را در میان امت اسلامی باز کرده و با شدت و سرعت بالایی فراگیر خواهد شد و ثانیا راهبرد «وحدت» را از داخل فلسطین به جهان اسلام پمپاژ خواهد کرد. ملت فلسطین که در دهه‌های پیشین به واسطه تفرقه و تشتت سران خود آسیب‌های فراوانی دیده است، اکنون راهبرد «وحدت» را در پیش گرفته و با چشیدن ثمرات شیرین آن، تلاش خود را هرچه بیشتر در این خصوص به کار خواهد گرفت. این وحدت اکنون به راهبردی بنیادین در محور مقاومت تبدیل شده و حس همبستگی و هم‌صدایی میان مقاومت فلسطین، حزب‌الله لبنان، انصارالله یمن، حشدالشعبی عراق، نیروهای دفاع وطنی سوریه و... به خوبی خود را نمایان ساخته و در آینده نزدیک به نوعی اتحاد استراتژیک و عینی تبدیل خواهد شد و البته غالب امت اسلامی و بسیاری از دولت‌های حاکم بر جهان اسلام را فارغ از مذهب و مرز در بر خواهد گرفت.
از سوی دیگر، اگر تا پیش از این، برخی از کشورهای اسلامی تمایلاتی در خصوص عادی‌سازی روابط با رژیم جنایتکار صهیونیستی از خود نشان می‌دادند و گام‌هایی به این سمت برداشته بودند، اکنون با عیان شدن هرچه بیشتر شدت قساوت و توحش این رژیم، راهی جز همسو شدن با امت اسلام حول دو راهبر «وحدت» و «مقاومت» در مخالفت با صهیونیست‌ها و حامیان آنها نخواهند داشت. تداوم این تقابل می‌تواند جبهه حق را هرچه بیشتر منسجم کند و امت اسلامی را با محوریت مساله فلسطین به عنوان عنصری هویت‌بخش و وحدت‌بخش گرد هم آورد و با غلبه بر دشمن در این نبرد استراتژیک، جایگاه جهان اسلام را در نظم آینده جهان، به عنوان رکنی محوری و اثرگذار تثبت کند.
رهبر معظم انقلاب اتفاقات اخیر غزه را با وجود دردناک بودن، «یکی از مظاهر قدرت اسلام» در دوران کنونی می‌دانند و معتقدند «قضایای روزهای اخیر فلسطین به‌ویژه بمباران‌ها و شهادت زنان و کودکان و مردان، دل انسان را مجروح می‌کند اما بخش دیگری از این قضایا نشان دهنده قدرت باور نکردنی اسلام در فلسطین است و با لطف و عنایت خداوند متعال این حرکتی که در فلسطین آغاز شده است، به پیش خواهد رفت و منجر به پیروزی کامل فلسطینی‌ها خواهد شد».
پی‌نوشت
1- بیانات در دیدار مبلغان و طلاب حوزه‌های علمیه سراسر کشور – 21/04/1402
2- بیانات در دیدار اعضای ستاد مرکزی کنگره ملی شهدای سبزوار و نیشابور – 09/03/1402 و بیانات در دیدار خانواده‌های شهدا – 04/04/1402 و بیانات در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری دومین کنگره ملی بزرگداشت شهدای استان همدان – 05/07/1402
۳- بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران – 26/05/1402
۴- بیانات در دیدار دانشمندان، متخصصان، کارشناسان و مسئولان صنعت هسته‌ای کشور – 21/03/1402
۵- بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران – 26/05/1402
۶- بیانات در دیدار هزاران نفر از مردم «سیستان‌وبلوچستان» و «خراسان جنوبی» - 20/06/1402
۷- سخنرانی تلویزیونی به مناسبت روز جهانی قدس – 09/02/1401
۸- بیانات در دیدار خانواده و اعضای ستاد بزرگداشت شهید حاج قاسم سلیمانی - 11/10/1401
۹- بیانات در دیدار دانش‌آموزان – 11/08/1401
۱۰- بیانات در مراسم گشایش کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین - 04/02/1380
۱۱- پیام به حجاج بیت‌الله الحرام – 06/04/1402
۱۲- پیام به حجاج بیت‌الله الحرام – 06/04/1402
۱۳- بیانات در دیدار مسئولان نظام، سفرای کشورهای اسلامی و میهمانان کنفرانس وحدت – 11/07/1402
۱۴- بیانات در دیدار مسئولان نظام، سفرای کشورهای اسلامی و میهمانان کنفرانس وحدت – 11/07/1402
