زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: با هر موج تجاوز رژیم‌صهیونیستی به نوار غزه و دیگر بخش‌های سرزمین اشغالی ارتش رژیم‌صهیونیستی خیل عظیمی از غیرنظامیان و خصوصا کودکان را مورد هدف خود قرار می‌دهد به‌گونه‌ای که سالانه ده‌ها کودک فلسطینی قربانی تجاوزهای این رژیم می‌شوند. براساس گزارش‌های موجود، تعداد کودکان شهید در فلسطین از سال ۲۰۰۰ تا پایان دو سال گذشته دو هزار و ۲۳۰ نفر بوده است که ۳۱۵ نفر از آنها در جریان تجاوزهای رژیم‌صهیونیستی به نوار غزه در سال ۲۰۰۹ به شهادت رسیدند. ۵۴۶ کودک نیز در جریان تجاوزگری سال ۲۰۱۴ میلادی رژیم‌صهیونیستی جان خود را از دست دادند. در تجاوز ۱۱ روزه نیروهای اشغالگر به نوار غزه در ماه می۲۰۲۱، کودکان فلسطینی در صدر اهداف رژیم‌صهیونیستی قرار داشتند و هواپیماهای جنگنده با بمباران وحشیانه خانه‌های فلسطینیان، جان صدها تن را گرفتند. آمارها می‌گوید که از ۲۳۲ فلسطینی قربانی حملات ماه می، تعداد ۶۵ نفر کودک بودند. «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل تیرماه سال گذشته در یک گزارش سالانه با موضوع «کودکان و درگیری‌های مسلحانه» به کودک‌کشی رژیم‌صهیونیستی پرداخت و در بخشی از این گزارش سالیانه ۴۵ صفحه‌ای خود آورد: « اسرائیل مسئول کشتار ۷۸ کودک فلسطینی و معلولیت ۹۸۲ کودک دیگر در اراضی اشغالی فلسطین در سال ۲۰۲۱ است.» بنا بر گزارش دبیرکل سازمان ملل، ۸۵ کودک فلسطینی حین بازداشت توسط نیروهای اسرائیلی مورد بدرفتاری قرار گرفتند و ۷۵ درصد گزارش کردند که خشونت فیزیکی را تجربه کرده‌اند. براساس گزارش گوترش، در مجموع ۱۱۲۸ کودک شامل ۱۱۲۱ فلسطینی، ۷ اسرائیلی معلول شدند که از این تعداد ۶۶۱ کودک در غزه، ۴۶۴ کودک در کرانه‌باختری اشغالی ازجمله قدس شرقی و سه کودک در اسرائیل بودند. براساس گزارشی از المیادین، از شروع درگیری‌های جدید میان حماس و اسرائیل، یعنی از 7 اکتبر تا به امروز 2360 کودک شهید، 5364 کودک مجروح و 835 کودک از غزه مفقود شده‌اند. آمارهای منتشرشده از سوی المیادین می‌گوید که با آغاز جنگ7 اکتبر؛ در هر پنج دقیقه یک بزرگسال از اهالی غزه و هر15 دقیقه یک کودک غزه‌ای به شهادت می‌رسد. آن‌گونه که پیداست، تعداد کودکان کشته‌شده در این19 روز تقریبا معادل تمام کودکان کشته‌شده از سال 2000 تا پیش از آغاز عملیات7 اکتبر است، یعنی تعداد کودکان کشته‌شده حملات اخیر رژیم‌صهیونیستی معادل تمام کودکان کشته‌شده فلسطینی در22 سال اخیر است. در دو روز گذشته و بمباران شدید نوار غزه 700 نفر به شهادت رسیدند که دست‌کم 300 کودک تنها در یک شب کشته شدند.
سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با حقوق کودک در برابر جنایت اخیر رژیم‌صهیونیستی چه موضعی گرفتند؟
یونیسف: صندوق کودکان ملل متحد یا همان یونیسف در روزهای اخیر و با شروع جنایت رژیم‌صهیونیستی علیه ساکنان غزه نسبت به کشتار کودکان اعلام موضع کرد و در بیانیه‌ای خواستار آتش‌بس فوری این جنگ شد. در این بیانیه یونیسف نسبت به کشتار بیشتر کودکان، آوارگی، کمبود آب و غذا و از بین رفتن زیرساخت‌های غزه ابراز نگرانی کرد. در این بیانیه آمده است: «نوار غزه و کرانه باختری؛ شاهد خونبارترین حملات خود از سال 2006 تا به امروز است. تقریبا هر کودک در نوار غزه در معرض حوادث و آسیب‌های دیگر قرار دارد. درصورت تدوام تخریب گسترده و حملات مداوم با آوارگی و کمبود شدید نیازهای اولیه مانند غذا، آب و دارو در غزه مواجه خواهیم شد.»
ادل خادر، مدیر منطقه‌ای یونیسف برای خاورمیانه و شمال آفریقا می‌گوید: «کشتن و معلول کردن کودکان، ربودن کودکان، حمله به بیمارستان‌ها و مدارس، و محرومیت از دسترسی بشردوستانه نقض شدید حقوق کودکان است. یونیسف خواستار «آتش‌بس فوری و دسترسی نامحدود به کمک‌های بشردوستانه برای دسترسی به کودکان و خانواده‌های نیازمند، نجات جان‌ها و جلوگیری از رنج بیشتر» شد.
کمیته حمایت از حقوق کودک: کمیته حقوق کودک یا( Committee on the Rights of the Child) (CRC) از سوی دولت‌هایی که این کنوانسیون را تصویب کرده‌اند تشکیل می‌شود. این کمیته نظارت و گزارش مربوط به اجرای کنوانسیون حقوق کودک را به سازمان ملل متحد ارائه می‌دهد. کمیته حمایت از حقوق کودک در تاریخ ۲۷ فوریه ۱۹۹۱ ایجاد شد. رژیم‌صهیونیستی نیز عضو کنوانسیون حقوق کودک است. این کمیته در جریان حملات اخیر رژیم‌صهیونیستی هیچ‌گونه موضع‌گیری‌ای نداشته است؛ درحالی‌که بار دیگر این رژیم غیرنظامیان و خصوصا کودکان را مورد هدف حمله خود قرار داده است اما مدعیان حقوق بشر و حقوق کودک غربی، بار دیگر تنها نظاره‌گر این جنایت هستند و تمام آنچه که انجام داده‌اند تنها موضع‌گیری ساده و دعوت طرفین به آتش‌بس است.
نباید انتظار کار ویژه و بازدارنده داشت
امیر مقامی عضو هیات‌علمی دانشگاه اصفهان و پژوهشگر حوزه حقوق بین‌الملل معتقد است که از این سازمان‌ها تنها باید انتظار موضع‌گیری‌های همدلانه، محکومیت جنایت یا دعوت به آتش‌بس داشت و اغلب کاری بیش از این هم از دست‌شان برنمی‌آید. یعنی اختیارات آنچنانی چه از لحاظ حقوقی و چه کیفری، ندارند. مقامی می‌گوید: «آن چیزی که از لحاظ حقوقی باقی می‌ماند دیوان بین‌المللی کیفری است که باید منتظر بمانیم. دادستانی اعلام کرده است که وضعیت فلسطین را تحت نظر دارد و در ماه‌های آینده باید ببینیم که درباره حقوق غیرنظامیان و مشخصا کودکان چه تصمیماتی را قرار است اتخاذ کند. اکنون نمی‌توان انتظار داشت که دیوان فورا تصمیمی اتخاذ کند چراکه مراحل و پروتکل خاص خود را دارد و زمان‌بر است.» این استاد دانشگاه تاکید می‌کند که اتخاذ موضع برای کمیته حقوق کودک نیز چهارچوب خاص خودش را دارد. وی افزود: «براساس درخواست‌های دولت‌ها شکایت‌هایی که ارائه می‌شود و کشورهای عضو این کنوانسیون کمیته حقوق کودک موضع می‌گیرد. اسرائیل در کنوانسیون حقوق کودک عضو است. متاسفانه محدودیت‌ها بسیار است. یعنی این نهادها از لحاظ حقوقی و اختیارات محدودیت‌های بسیاری دارند. با وجود اینکه نام‌های بزرگی را به یدک می‌کشند اما حقوق بین‌الملل ثمره اراده و صلاحیت دولت‌هاست چراکه دولت‌ها تمایلی ندارند آنچنان نهادهای مستحکمی که مدنظر ما شهروندان است را تاسیس کنند. اما به هرحال با توجه به عضویت اسرائیل در کنوانسیون حقوق کودک و پروتکل راجع‌به کودکان در مخاصمات مسلحانه، همچنین کنوانسیون‌های ژنو تعهداتی دارد. ضمن اینکه از لحاظ حقوق بین‌الملل عرفی هم این تعهد را دارد. عمده تعهدات در این زمینه حفاظت از غیرنظامیان در مخاصمه مسلحانه است. طبیعتا این شامل کودکان نیز می‌شود. این پروتکل می‌گوید که کشورهای عضو باید تضمین کنند که افراد زیر18 سال مشارکت مستقیمی در مخاصمه نخواهند داشت. همچنین خود کنوانسیون حقوق کودک و پروتکل‌های ژنو، به‌طور کلی درباره رفتار با کودکان و زنان مقررات خاصی دارند. بنابراین هدف قرار دادن کودکان بدون شک جزء ممنوعیت‌های کنوانسیون ژنو است.» همچنین بند4 ماده38 کنوانسیون حقوق کودک می‌گوید که کشورهای عضو باید تمام اقدامات عملی را برای تضمین حمایت و مراقبت از کودکانی که تحت تاثیر جنگ قرار گرفته‌اند انجام دهند. این استاد دانشگاه در توضیح این بند نیز می‌گوید: «علاوه‌بر اینکه نباید این کودکان در مخاصمه به کار گرفته شوند، همچنین باید یک تضمین و حمایت ویژه‌ای نسبت به کودکان مدنظر قرار بگیرد. بسیار روشن است که وقتی کودکان مورد هدف واقع می‌شوند، تمام این اصول و موازین نقض می‌شود. کمیته حقوق کودک یک مرجع نظارتی است، یعنی گزارش هر کشوری را راجع‌به تعهداتش دریافت می‌کند و براساس آن گزارش بررسی می‌کند که تا چه اندازه آن کشور به تعهداتش ملتزم بود. طبیعتا باقی کشورها هم اظهارنظر می‌کنند. نهایتا کمیته حقوق کودک ممکن است که پس از بررسی تعهدات یک کشور توصیه‌هایی را به یک کشور داشته باشد. یعنی کمیته حقوق کودک صلاحیت قضایی و بازخواست حقوقی و کیفری ندارد. حداکثر کاری که کمیته حقوق کودک می‌تواند داشته باشد این است که بگوید در آینده این گزارشات را مورد بررسی قرار می‌دهد و از طرف‌های درگیر مثلا گزارش‌های مخاصمات‌شان را دریافت می‌کند.» مقامی در انتها تاکید می‌کند که اساسا کار بازدارنده برای کمیته حقوق کودک یا یونیسف تعریف نشده است و اختیارات زیادی ندارد. همچنین مهم‌ترین نهادی که می‌تواند در مساله حقوق کودکان فلسطین دخالت کند دیوان بین‌المللی کیفری است که تحت عنوان جنایت جنگی می‌تواند بعضی از اقدامات و افراد را تحت تعقیب قرار دهد. از نظر میدانی هم این کمیته بین‌المللی صلیب سرخ است که می‌تواند کمک‌هایی به غیرنظامیان و کودکان ارائه دهد که آن هم متاسفانه با موانعی از سوی طرف اسرائیلی مواجه شده است، به‌طوری‌که غزه را در موقعیت محاصره قرار داده و جرایم دیگری نظیر گرسنگی‌دادن به کودکان و غیرنظامیان نیز ممکن است مطرح شود.
چرا کودکان فلسطینی از سایر کودکان جهان متفاوت‌ترند؟
کودکان فلسطینی تجربه کاملا متفاوتی از سایر کودکان جهان دارند. آنها با مقاومت در برابر اشغالگران تاریخ کشورشان را می‌سازند. یاد می‌گیرند چگونه جزئیات ربوده‌شده وطن‌شان را زندگی کنند و آنچه را که هیچ‌کس ذهنیتی از آن ندارد را با خود در طول دوره کودکی‌شان حمل می‌کنند و در صورت لزوم با جان و زندگی‌شان هزینه لازم برای وطن‌شان را می‌پردازند. ممکن است ما با کودکان فلسطینی همدردی کنیم و جایی که آنها درد می‌کشند ما نیز درد بکشیم. اما واقعیت این است که برخلاف میل بسیاری از سیاستمداران جهان کودکان فلسطینی حتی به موقع مرگ هم زندگی‌ساز و سرنوشت‌ساز هستند. کودکان فلسطینی به‌خوبی می‌دانند که چگونه احساسات خود را به رسانه‌های مغرض جهان بیان کنند. کودکان فلسطینی پرسش‌هایی اساسی از رسانه‌های جهان دارند. اینکه چگونه و چرا جهان و رسانه به آنها خیانت می‌کنند و چرا تصاویر خانه‌هایشان از روی نقشه گوگل پاک شده است؟ لیلی علی، خبرنگار خبرگزاری الجزیره در سال2021 میلادی گزارشی با عنوان «چرا کودکان فلسطینی از کودکان سایر جهان متفاوت‌ترند؟» نوشته است. هر چند دو سال از عمر این نوشته می‌گذرد اما خطوط و کلمات این گزارش همچنان بیانگر وضعیت دردناک کودکان غزه است. یک روانشناس کودک و نوجوان در این گزارش معتقد است که کودکان جهان تاریخ را از روی کاغذ کتاب‌هایشان می‌آموزند اما کودکان فلسطینی لحظه‌به‌لحظه تاریخ کشورشان را زندگی می‌کنند و انواع تجاوزها به حریم کودکی و حریم شخصی زندگی‌شان را تجربه می‌کنند. «اشغال، محاصره و بحران‌های مکرر محل زندگی، کودکان فلسطینی را نسبت به یکدیگر مسئولیت‌پذیر می‌کند تا جایی که کودکان پناه همدیگر می‌شوند و همزمان علی‌رغم زخمی که بر قلب‌هایشان است اما در دل‌هایشان تنها یک هدف جمعی را دنبال می‌کنند. مساله فلسطین از زمان شیرخوارگی همراه با شیر مادر به نوزادان دیکته می‌شود و عموما کودکان دلیل آوارگی و زندگی در چادرها را می‌دانند.» «وفاء ابوموسی» همچنین در گفت‌وگو با خبرنگار الجزیره به این مساله تاکید می‌کند که زندگی در فلسطین امری را به کودکان می‌آموزد؛ اینکه چگونه مردم در کنار اشغال سرزمین‌شان، زندگی می‌گذرانند و درمقابل فشار روانی این موضوع همچنان مقاوم هستند. اهالی غزه می‌گویند که ما به مرگ عادت داریم. این سخن اما سخنی دردناک است چراکه وقتی اشغالگران صهیونیستی خانه‌ای را خراب می‌کنند، گل یاسمن خانه‌ای را می‌خشکانند و دیوارهایش را فرو می‌ریزند درواقع امید درون دل‌های فلسطینی‌ها را هدف حمله قرار داده‌اند. از این رو وقتی کسی در غزه کشته می‌شود تاریخ، امید و احساسات یک نسل را با خود زیر خاک می‌برد. به همین دلیل است که کودکان از دوره کودکی استقامت، مبارزه و حب به وطن را از مادران خود می‌آموزند تا حتی درصورت خشک شدن گل‌های یاسمن خانه یا فرو ریختن دیوارها هم با وجود مردن اما امید همچنان در دل‌هایشان زنده باقی بماند.
