زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: آرمان فلسطین، مبارزه، مقاومت، خون، بمباران و صلح، هرکدام از این واژهها برای جوانان فلسطینی با خاطرات خاص و ویژهای تداعی میشود. اتفاقاتی که یا یکی از عزیزانشان را در آن درگیری از دست دادهاند یا خودشان مجروح شدند یا خانههایشان روی سرشان آوار شده است. اما شاید رنج واژه «صلح» برای آنها بیش از همه این اتفاقها باشد. صلحی که نهتنها برای آنها آوردهای نداشت بلکه در قبال سازشکاریهایی که در گذشته اتفاق افتاد؛ امروز هزینههای بیشتری نیز متحمل شدند. شاید همین تجربههای تلخ باعث شده جوانان فلسطینی با صورتهای خونآلود اطراف بیمارستانی که عزیزانشان در آن بستری هستند، بایستند و آرمان فلسطین را فریاد بزنند.
تصور این بود که با گذشت نزدیک به 70 سال از موجودیت پیدا کردن چیزی به نام اسرائیل، کمکم و بهمرور آرمانی به نام فلسطین از خاطرهها پاک خواهد شد، این امر بعد از عادیسازی روابط مصر با اسرائیل بعد از جنگهای چهارگانه با صهیونیستها خیلی جدیتر مطرح شد. اسرائیل هر طور که شده بود خودش را در خاورمیانه جای داده بود، اما اعراب حاضر نبودند به عادیسازی روابط با صهیونیستها بپردازند. نقطه شروع عقبنشینی دولتهای عربی برای عادیسازی روابط با صهیونیستها کشور مصر بود. صهیونیستها با کمک حامی آمریکاییشان، روی این موضوع تمرکز کردند که دولتهای عربی را به سمت عادیسازی روابط با خود سوق دهند و دومینوی عادیسازی به همه کشورهای جهان اسلام برسد. توافق ابراهیم در 2020 به عادیسازی روابط امارات، بحرین، مراکش و سودان با اسرائیل منجر شد. همچنین مذاکرات عادیسازی با عربستان نیز از جمله همین موارد بودند. با این محاسبه قرار بود آرمان فلسطین به تاریخ بپیوندد و اسرائیل بالاخره جای خود را در خاورمیانه پیدا کند. اما مساله این بود که آیا افکار عمومی دنیا، عربزبانها و مسلمانان جهان نیز اسرائیل را پذیرفته بودند؟ جواب این سوال را نظرسنجی موسسه گالوپ به خوبی پاسخ داده است.
اسرائیل جنگ افکار عمومی را به جوانان فلسطینی باخت
هنوز زمان زیادی از برگزاری جامجهانی 2022 قطر نگذشته، افکار عمومی جهان بهخوبی بهخاطر دارند که صعود مراکش به نیمهنهایی، یک پرچم دیگر را نیز کنار پرچمش بلند کرد. مراکشیها پرچم فلسطین را با افتخار دست میگرفتند و تبدیل به نماینده کشور فلسطین در بازیهای جامجهانی شده بودند بهگونهای که انگار دو پرچم داشتند. نکته جالب ماجرا اما این بود که دولت مراکش در پیمان صلح ابراهیم در 2020 به سمت عادیسازی روابط با صهیونیستها رفته بود. مراکشیها اما تنها مردمی نبودند که پرچم فلسطین را در خیابانها و میدانهای دوحه، الوکره و الخور قطر در دست میگرفتند.
این موضوع حتی تنها اختصاص به کشورهای جهان اسلام نداشت بلکه اروپاییهای حاضر در قطر نیز پرچم فلسطین را دست گرفته بودند و از مقابل دوربینهای رسانههای رژیمصهیونیستی با پرچم فلسطین عبور میکردند. اولین جام جهانی پرشور بعد از عبور از بحران کرونا، تبدیل به واکنش رسانهای برای فلسطینیها شد و فلسطین را تبدیل به تیم سیوسوم جامجهانی کرد. امری که نشان میداد علیرغم عادیسازیها و تلاشهای رژیمصهیونیستی برای پذیرش موجودیت اسرائیل میان کشورهای جهاناسلام اما قرار نبود، افکار عمومی جهان و اتفاقا کشورهایی که روابط خود با صهیونیستها را عادی کرده بودند، موجودیتی به نام اسرائیل برایشان عادی شود. آغاز عملیات طوفان الاقصی نیز برهه دیگری بود که آبی بر آتش عادیسازی روابط با صهیونیستها ریخت. صهیونیستها نیز اگرچه تلاش کردند در ابتدای ماجرا از سیاست مظلومنمایی استفاده کنند و حماس را بهعنوان یک گروه تروریستی معرفی کنند، اما همزمان با آغاز بمباران مناطق مسکونی و بیمارستانها در نوار غزه، در میدان جنگ افکارعمومی، بازی را به بلاگرها و خبرنگاران میدان حاضر در فلسطین باختند. صهیونیستها البته همواره نگاهی جدی به نظر افکار عمومی جهان درباره خود داشتند.
آنها برای پیگیری و مدیریت افکار عمومی وزارتخانهای به نام «اطلاعرسانی» تاسیس کردند که کارویژه اصلی این وزارتخانه مبارزه با صهیونیسمستیزی، ترمیم چهره صهیونیستها در جهان و اقدامات اینچنینی بوده است، اما بهنظر میرسید اقدامات این وزارتخانه در چند وقت اخیر چندان مورد رضایت صهیونیستها قرار نداشت. همزمان با آغاز عملیات طوفان الاقصی نیز این موضوع خود را خیلی جدیتر نشان داد و تا آنجا ادامه پیدا کرد که منجر به استعفای این وزیر صهیونیستی شد. اسرائیلیها تلویحا پذیرفته بودند که در جنگ 7 اکتبر 2023 تا اینجا جنگ افکار عمومی را باختهاند. حالا در واقعیت ماجرا هرچه رخ میداد این مهم بود که بار دیگر نفرتی نسبت به صهیونیستها در جهان خودش را نشان میداد.
70 درصد آمریکاییها اخبار جنگ غزه را دنبال میکنند
برای بررسی نگاه افکار عمومی دنیا نسبت به موضوع فلسطین، بهتر است نگاهی به افکار عمومی بزرگترین و مهمترین حامی صهیونیستها یعنی آمریکاییها بیندازیم. در همین راستا CNN نظرسنجیای درباره میزان همدردی آمریکاییها با صهیونیستها منتشر کردهاند. این نظرسنجی که در 12 و 13 اکتبر 2023 با جامعه آماری 1003 نفر برگزار شده است. برمبنای این نظرسنجی 25 درصد مردم آمریکا به میزان بسیار زیاد و 45 درصد نسبتا زیاد، اخبار جنگ غزه را دنبال میکنند. این نظرسنجی همچنین اعلام میکند 41 درصد آمریکاییها همدردی زیادی با مردم فلسطین دارند و 46 درصد تا حدی و 13 درصد اصلا همدردی با مردم فلسطین ندارند. این امر نشان میدهد افکار عمومی مردم آمریکا در وهله اول نسبت به اتفاقات و وقایع رخ داده در غزه حساس هستند و آن را دنبال میکنند. برمبنای اتفاقات و نوع گرایش و سیاست رسانهای آمریکا نیز همدردی نسبی 87 درصدی آمریکا با مردم فلسطین را میتوان امری دانست که نشان میداد افکار عمومی آمریکا نسبت به موضوع غزه موضعی خنثی ندارند.
صلح در برابر زمین؟
«صلح در برابر زمین» شعاری بود که برمبنای آن توافقی امضا شد که قرار بود به جنگ میان اسرائیل و فلسطین در ازای بهرسمیت شناختن «دو دولتی» از جانب دوطرف محقق شود. توافقی که در پایتخت نروژ در 20 اوت 1993 به امضای اعضای سازمان آزادیبخش فلسطین و رژیمصهیونیستی رسید، قرار بود صلح را در این منطقه مستقر کند. بر این اساس دوطرف متعهد میشدند یک دیگر را بهرسمیت بشناسند، تشکیلات خودگردان تشکیل شود و در سالهای بعد درباره موضوعاتی مثل بیتالمقدس، آوارگان فلسطینی و شهرکهای اسرائیلی تصمیم گرفته شود. توافقی که البته اسرائیل به آن پایبند نماند اما از این طریق هم شهرکسازیهای خود را افزایش داد و هم سعی کرد تا از طریق این توافق اقدامات مسلحانه علیه اسرائیل را کنترل کند.
این روزها که صهیونیستها درگیر جنگی پیچیده با حماس و مقاومت هستند، این سوال همواره از جانب کارشناسان و تحلیلگران مطرح میشود که راهحل درست و دقیق در ماجرای فلسطین و درگیری با صهیونیستها چیست؟ آیا پذیرش دو دولتی به این اختلافات پایان میدهد؟ یا از میان بردن موجودیتی به نام اسرائیل، تنها راهی است که منطقه را به آرامش برمیگرداند؟ فلسطینیها اما سابقه یک توافق برای برقراری صلح و تاسیس دو دولتی را داشتهاند. اما آنچه در واقعیت ماجرا اتفاق افتاد، بدعهدی صهیونیستها و گسترش شهرکسازیها و نادیده گرفتن موارد مطرح شده در این توافق مثل مساله تعیین مرزها، تقسیم آب و ایجاد کشور مستقل فلسطینی بود. امری که باعث میشد، ایده دو دولتی دیگر از جانب فلسطینیها مورد اقبال قرار نگیرد.
نسل جدید جوانان فلسطینی مقاومت را ترجیح میدهند
عادیسازیها و شکستها در نبرد با اسرائیل کمکم منجر به این شد که کشورهای عربی حاضر به پرداخت هزینه جنگ با صهیونیستها نباشند. فلسطینیها اما مبارزه با اشغالگران را رها نکردند و نبردهای انتفاضه را آغاز کردند. نبردهای انتفاضه، شکلی از جنگ و مقاومت برای صهیونیستها بود که با وجود تلفات سنگین و تجهیزات تقریبا صفر ادامه پیدا میکرد.
این نبرد برای فلسطینیها و نسل جوان آن این روزها شکلی متفاوتتر پیدا کرده است و علیرغم درگیریهای مقاومت و عملیاتهای استشهادی با استفاده از ابزار رسانهای شکلی جدیتر به خود گرفته است. میشود گفت حالا مقاومت و مقابله با صهیونیستها به شکلی مهندسیشده و خیلی جدی از جانب فلسطینیها دنبال میشود. اینکه فلسطینیها چه راهحلی برای پایان این درگیری 75ساله درنظر دارند، امری است که با نگاهی به نظرسنجیها میتوان آن را مورد ارزیابی قرار داد. برمبنای نظرسنجیای که موسسه گالوپ از جوانان فلسطینی در تاریخ 12 ژوئیه تا 30 سپتامبر برگزار کرده است، نزدیک به 25 درصد از مردم فلسطین از راهحل دو دولتی حمایت کردهاند. این در حالی است که این رقم در سال 2012 نزدیک به 60 درصد بوده است. همچنین برمبنای این نظرسنجی تنها 13 درصد از فلسطینیان به تحقق صلح دائمی میان اسرائیل و فلسطین امیدوارند و 80 درصد از فلسطینیان از برقراری این صلح دائمی ناامید هستند.
افزایش این نارضایتی و ناامیدی میان فلسطینیان در برقراری صلح دائمی میان اسرائیل و فلسطین و همراستا با پیگیری ایده مقاومت مقابل اسرائیل نشان میداد، فلسطینیها حالا مدافع آزادسازی سرزمینهای اشغالی و مخالف پذیرش دولتی به نام اسرائیل هستند.
84 درصد نوجوانان فلسطینی مخالف ایده دو دولتی
در نظرسنجی منتشرشده موسسه گالوپ اما یک موضوع قابل توجه وجود دارد و آن مقایسه نظر نسلها و سنین مختلف فلسطینی درباره ایده دو دولتی است. برمبنای این نظرسنجی، 34 درصد از فلسطینیهای بالای 46 سال حامی ایده دو دولتی هستند. این رقم در میان سنین 36 تا 45 سال فلسطینی به 28 درصد میرسد و در میان جوانان 26 تا 35ساله فلسطینی به 23 درصد و در میان نوجوانان 15 تا 25 سال به 16 درصد. یعنی برمبنای این نظرسنجی 84 درصد از نوجوانان فلسطینی مخالف دو دولتی شدن هستند، درحالیکه این عدد در میان فلسطینیهای 46 سال به بالا به 54 درصد میرسد. میشود گفت جوانان و نسل جدید فلسطینی دیگر تمایلی به پیگیری تجربههای گذشتگان خود برای سازش در موضوع سرزمین خود یا صلح در برابر سرزمین ندارند و حالا با جدیت بیشتری مدافع ایده مقاومت برای بازپسگیری سرزمینهای اشغالی هستند. عملیات طوفان الاقصی نیز بهخوبی بیانگر همین موضوع از سوی جوانان فلسطینی بوده است.