فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: بعد از اعلام نتایج نهایی کنکور هرساله سیل اعتراضات به نتایج کنکور به سمت سازمان سنجش سرازیر میشود. امسال هم مثل سال‌های پیش، داوطلبان بسیاری به نتایج نهایی اعتراض داشتند و برای رساندن صدای خود به سازمان سنجش آمده بودند. روبه‌روی در سازمان سنجش، پر بود از دخترها و پسرهای جوانی که آمده بودند تا آخرین تلاش خود را برای رسیدن به نتیجه مطلوب ذهنی خود یا پدر و مادرهای‌شان انجام دهند. شاید تعدادشان به بالای 500 نفر می‌رسید. البته برخی از والدین تنها آمده بوده و ترجیح دادند به هر دلیلی فرزند خودشان را وارد این مسیر نکنند، برخی از آنها هم از راه‌های دوری مثل همدان، زنجان، مشهد، تبریز برای اعتراض به تهران آمدند. با کمی گپ و گفت با آنها می‌شد فهمید که معترضان به نتایج اعلام‌شده در چند دسته قرار می‌گیرند. برخی از آنها به مردودی خود و قبولی رتبه‌های بالاتر اعتراض داشتند. دسته دیگر به کارنامه خود و تغییر آن در سیستم‌های سازمان سنجش و برخی هم به دلیل قرار نداشتن اسم خود در لیست دانشگاه پذیرفته‌شده، جلوی سازمان سنجش جمع شده بودند. در این بین دسته دیگری از داوطلبان نیز به دلایل مختلف مانند سهلانگاری و اطلاع‌رسانی نادرست دیرتر از موعد فارغ‌التحصیل شده یا کدرشته‌ها را جابه‌جا وارد کرده بودند که حالا از کرده خود پشیمان به سنجشی‌ها پناه آورده‌اند.
بیراهه پیش پای معترضان مردود
در بین شلوغی‌های کوچه امانی، رتبه‌های بسیاری به گوش می‌رسد که مردود شدهاند. از رتبه 149 انسانی گرفته تا 89 ریاضی و 83 تجربی. بیشترشان نیز از این متعجب هستند که چرا رتبه‌های بسیار بالا و 4 و 5 رقمی توانسته‌اند قبول شوند اما رتبه‌های دو رقمی کشوری مردود اعلام شدهاند؟
پسری کنار درِ واحد ارتباط مردمی سازمان سنجش ایستاده، لباس طوسی پوشیده و کیف لباس بزرگی در دست دارد. کنارش که می‌ایستم بدون هیچ پیش‌زمینه‌ای با دلی‌پر شروع به حرف زدن می‌کند. از مشهد به تهران آمده و تراز کنکورش 13هزار شده بود. او درباره اعتراض به مردودی خود حرف می‌زند و می‌گوید که تراز من 13 هزار بود، باید تک‌رقمی می‌شدم اما به‌خاطر سوابق تحصیلی تراز من به 10 هزار رسید. بعد از آمدن جواب کنکور دیدم که رتبه من 1500 و خرده‌ای اعلام شده و می‌دانستم که پزشکی مشهد قبول می‌‌شوم. اما بعد از انتخاب رشته، دیدم که علوم پزشکی گناباد قبول شده‌ام! رسیدن به این رتبه در علوم تجربی اصلا کار آسانی نبود که در آخر این‌طور شد.»
برای پاسخ به سوال داوطلبان باجه‌هایی را در مرکز ارتباطات مردمی مشخص کرده‌اند تا به سوالات داوطلبان جواب دهند. حجم بالای معترضان، باعث شده که باجهها در روز اول سرسری و با عصبانیت جواب برخی از مراجعان را بدهند؛ البته اگر خوش‌شانس باشید شامل موارد استثنایی شده و پاسخ کامل هم می‌گرفتید. مثل راهکاری که یکی از همین باجهها در پاسخ به داوطلبان درباره قبولی ناعادلانه یا مردودی می‌گوید. او از افراد می‌خواهد ابتدا نام و نام‌خانوادگی و کد ملی خود را به مسئول مربوطه ارائه دهند و بعد از اینکه رتبه و کارنامه آنها بررسی شد، باید نام و کد ملی فردی که با رتبه بالا در دانشگاه قبول شده را ارائه دهند تا بعد از بررسی دلیل قبولی این فرد به داوطلب شاکی گفته شود. هرچند به نظر می‌رسد این مدل رسیدگی به اعتراض، که داوطلب کد ملی داوطلب دیگری را پیدا کند، تنها باعث درگیری بین مردم و خانواده‌هایی شود که از پروسه طولانی و استرس‌های سالانه کنکوری خسته شدهاند.
فتوشاپیست‌ها مشغول کارند؟
دسته دیگری از داوطلبان نیز به تغییر رتبه، تراز و درصد کارنامه‌های خود اعتراض دارند. این موضوع را زمانی فهمیدم که به داخل ساختمان رفتم و روی صندلی مراجعان در همان طبقه همکف نشستم. مادر یکی از داوطلبان که زنی حدودا 45 تا 50 ساله بود، با چشم‌های پف کرده و قرمز کنار من نشست. همین که سلام کردم و خواستم دلیل آمدنش را به سازمان بپرسم، انگار که دل پری از شرایط فرزندش داشته باشد، خودش شروع به حرف زدن کرد: «از 8 صبح به اینجا آمده‌ام تا دلیل مردودی دخترم را پیگیری کنم.» اما بعد از رفتن به سراغ مسئول مربوطه برای طرح شکایت، می‌فهمد تمامی درصدهای کارنامه و تراز سازمان سنجش با کارنامه‌ای که او در دست دارد متفاوت است! درصدهایی که 60 و 70 و 80 بودند به 15 و 20 درصد رسیده‌اند. او می‌گفت: «وقتی فهمیدم که رتبه 542 تجربی دخترم به 25 هزار رسیده است، هرچه ساخته بودم خراب شد.» پسر دیگری هم در سازمان بود که با رتبه 70 کنکور انسانی، مردود شده بود و بعد از رجوع به سازمان سنجش فهمیده بود رتبه‌اش 43 هزار شده است.
پاسخنامه‌ها را چک می‌کنیم
مدت زیادی از حضور من در ساختمان سازمان سنجش نگذشته بود که یکی از مدیرکل‌های سازمان که از ظاهرش به نظر می‌رسید مردی جاافتاده است و اولین بار نیست که در چنین جمع‌هایی حاضر میشود، بیشتر از یک ساعت پای صحبت‌های معترضان نشست. او در اولین لحظه حضور خود با همین سوژه آخری که حرفش بود مواجه شد و درباره مشکل تفاوت کارنامه برخی از داوطلبان با کارنامه سازمان سنجش گفت: «ببینید بعد از گرفتن پاسخنامه‌ها، آنها را وارد کیسه‌هایی می‌کنیم و به قرنطینه می‌بریم. اگر رئیس‌جمهور یا وزیری بخواهد به این پاسخنامه‌ها دسترسی پیدا کند موبایل و تمام امکاناتش را می‌گیرند و بعد از آن می‌گذارند که وارد قرنطینه شود. من و شما را به راحتی راه نمی‌دهند. ما 20 الی 25 نفر از کارمندان‌مان را به این اتاق می‌فرستیم و هیچ دستگاهی با خود همراه ندارند و اجازه خروج ندارند. کارشان این است که پاسخنامه‌ها را در دستگاه می‌گذارند. این دستگاه‌ها ابررایانه‌هایی هستند که مشابه آن را وزارت دفاع آمریکا دارد. وظیفه‌اش این است که پاسخنامه‌ها را می‌خواند.» او ادامه داد: «بحث من این است که اگر به فرزندت فشار بسیار بیاوری احتمال وجود دارد که دروغ بگوید. من فردا به شما زنگ می‌زنم و با فرزندان پیش من می‌آیید و پاسخنامه را چک می‌کنیم.»
امیدواری به کارنامه جعلی
اینکه ماجرای تفاوت کارنامه‌ها چه بود را به این سادگی نمی‌توان فهمید اما در این بین داوطلبانی بودند که به جعل روی آورده بودند تا بلکه بتوانند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. یکی از داوطلبان برای اعتراض پیش همان مسئول ریش‌سفید رفت؛ البته با کارنامه و درصدهای جعلی تا شاید چیزی از این آشفته‌بازار نصیبش شود اما از بخت بد سرعت عمل دقت کار را پایین آورده بود و با قالب قدیمی کارنامه‌های سنجش آمده بود؛ درصدهای خود را بالای 70 و رتبه خود را به 80 رسانده بود! در همان برخورد اول با این مدیرکل دستش رو شد و مسئول مربوطه خطاب به معترضان دیگر عنوان کرد: «این آقا به من کارنامه داد و تمام درصدها بالاست، اگر چنین درصدهایی را واقعا به دست آورده، باید برای او محافظ بگذارند؛ چراکه نخبه است!»
چک کردن پاسخنامه هر داوطلب عملی میشود؟
اگرچه پیش‌تر از این نیز شایعاتی درباره جعل کارنامه توسط داوطلبان وجود داشت؛ حتی چندروز پیش خبری از شکایت سازمان سنجش علیه داوطلبی که کارنامه خود را جعل کرده بود، منتشر شد. اگرچه هنوز مشخص نیست که اشتباه از سمت سازمان سنجش صورت گرفته یا اینکه جعلی این بین اتفاق افتاده است اما کریمیان، مشاور رئیس سازمان سنجش و مدیرکل روابط‌عمومی در مصاحبه با یکی از رسانه‌ها، با رد شایعات تغییر کارنامه داوطلبان بیان کرده بود در بین مراجعه‌کنندگان چند داوطلب مدعی تفاوت و تغییر کارنامه دریافتی بودند که دلایل جعلی و غیرواقعی‌بودن (دستکاری تصویر کارنامه با نرم‌افزار فتوشاپ) برای آنان توضیح داده شد؛ ضمن اینکه ملاک اصلی قضاوت در این زمینه «پاسخنامه» هر داوطلب در آزمون سراسری است که تطبیق تصویر داوطلب در جلسه آزمون از طرف کارشناس مربوطه انجام میشود و قسمت پایین تمام صفحات پاسخنامه از طریق داوطلب تکمیل و به امضا می‌رسد و اثر انگشت نیز در ذیل پاسخنامه درج شده است.
او با اشاره به اینکه درباره آزمون سراسری برای همه کسانی که درخواست رویت پاسخنامه و کلید سوالات را داشته‌اند نیز اقدام لازم صورت گرفته است، می‌گوید: «بنابراین ضمن رد ادعای تغییر در کارنامه آزمون اختصاصی برخی داوطلبان، به همه افراد پاسخ مقتضی داده شده است. همه درخواست‌های داوطلبان ابتدا در دبیرخانه سازمان سنجش آموزش کشور ثبت و کد رهگیری ارائه میشود؛ بنابراین چنانچه درخواست بدون پاسخی وجود دارد، کد رهگیری درخواست قابل ارائه است تا پیگیری لازم صورت گیرد.» در پایان تاکید میشود درخواست بررسی مجدد نتایج آزمون از حقوق داوطلبان است و سازمان سنجش آموزش کشور نیز وظیفه دارد به همه درخواست‌ها در چهارچوب مقررات رسیدگی کند و پاسخ لازم را ارائه دهد.»
علی‌رغم صحبت‌های کریمیان و مسئول سازمان سنجش، طبق گفت‌وگوهایی که در این سازمان انجام می‌گرفت، احتمالا چک کردن پاسخنامه داوطلبان تنها برای آنانی عملیاتی خواهد شد که صدای رساتری را برای بیان اعتراض خود انتخاب کرده‌اند.
بودن یا نبودن؟ مساله این است
دسته دیگری از داوطلبان بودند که اگرچه قبولی آنها از سمت سازمان سنجش پذیرفته شده بود اما ردی از آنها در لیست دانشگاه‌ها وجود نداشت. من این موضوع را زمانی فهمیدم که برای بار دوم به کوچه امانی زیر پل کریم‌خان رفته بودم. مستقیم وارد ساختمان شده و یک‌راست به سراغ باجه‌های رسیدگی به اعتراضات کنکور سراسری رفتم. کنار یکی از باجهها ایستادم که دختری با مانتوی نارنجی نزدیک من ایستاد و گویی که بلند‌بلند فکر می‌کند: «رتبه 290 کنکور شدم، ترازم 12 هزار شده، حتی قبولی من در رشته دندانپزشکی شهید‌بهشتی نیز آمده است، اما اسم من برای دانشگاه ارسال نشد و نتوانستم ثبت‌نام کنم. مسئول اینجا هم که فقط می‌خندد و می‌گوید درست میشود. مسئول دانشگاه هم می‌گوید من از کجا بدانم که تو راست می‌گویی یا دروغ؟ کد ملی من هم اصلا روی سایت بالا نمی‌آید. من نمی‌خواهم جای کسی را بگیرم که!»
اگرچه سایت سازمان سنجش گواه قبولی آنها در دانشگاه بود، اما اسمی از آنها در لیست دانشگاه نیامده است. کمی با او حرف می‌زنم که دوباره می‌گوید: «مشکل من این است که مسئول باجه در مواجهه با من فقط می‌خندد و با خنده می‌گوید چیزی نیست!»
البته این تنها داوطلبی نبود که با چنین مشکلی روبه‌رو شده بود. زمان زیادی نگذشت که دختر دیگری می‌آید و می‌گوید با وجود اینکه رتبه 12 تجربی را دارم اما اسمم در لیست دانشگاه نیست. موضوع زمانی جالب‌تر میشود که عنوان می‌کند در رشته دندانپزشکی شهید بهشتی قبول شده و حتی از سمت انجمن اسلامی دانشگاه هم پیامی به این دانشجو برای ثبت‌نام و تبریک ورود ارسال شده است اما بعد از مراجعه به دانشگاه می‌فهمد که اسم او در لیست دانشگاه نیست و تنها راهی که برای این داوطلبان وجود دارد این است که اعتراض کنند تا بعد از بررسی مشخص شود کم‌کاری از سمت چه کسی بوده است.
داوطلبانی که معجزه می‌خواهند!
داوطلبان دیگری در این بین حضور داشتند که از رشته خود ناراضی بودند و درخواست تغییر رشته خود را داشتند. یکی از داوطلبان درباره تغییر رشته خود می‌گوید: «من پزشکی آوردم و می‌خواهم پیراپزشکی بخوانم و به اصرار پدر و مادرم این رشته‌ها را زده‌ام.» بسیاری دیگر از داوطلبان بودند که این مشکل را داشتند یا به اصرار خانواده یا مشاور یا... و بدون هیچ‌علاقه‌ای رشته‌ای را انتخاب کرده بودند که دوست نداشتند و حالا بعد از اعلام نتایج می‌خواستند تا رشته خود را تغییر دهند. از قرار معلوم در این موضوع کاری از دست سازمان سنجش ساخته نیست.
مشاوری که ممکن است شما را از راه به‌در کند
بین تمام اعصاب‌های قورت‌داده شده در سازمان سنجش داوطلبانی بودند که به‌دلایل مختلف نتوانستند به رشته دلخواه خود برسند، اما این دلایل با دلایل جدی و چالش‌برانگیز کمی تفاوت دارد. مثلا یکی از داوطلبان کنکور 1402 می‌گوید که مشاوره کد رشته مورد نظرش را اشتباه وارد کرد و اولویتی که می‌خواسته جابه‌جا شده و حالا این رشته را نمی‌خواهد. یا دو دانشجوی دیگری بودند که رتبه‌های شبیه به هم در یک رشته آورده بودند. دو خواهر نیز آمده بودند و می‌خواستند که با هم در یک دانشگاه درس بخوانند. داوطلبان دیگری نیز در این بین هستند که صرفا برای انداختن تیری در تاریکی به سازمان آمده‌اند، در‌واقع این داوطلبان رتبه کمی ندارند و از 18هزار انسانی تا 20 هزار تجربی برای زدن اعتراض آمده‌اند. آنها حتی دلیل خاصی ندارند و صرفا معتقدند شاید با اعتراض بتوانند رتبه خود را کاهش دهند یا رشته بهتری قبول شوند. در این بین برخی از داوطلبان نیز حضور داشتند که به‌دلیل سهلانگاری، دیرتر از شهریورماه فارغ‌التحصیل شدند و این موضوع برای ورود به دانشگاه چالشی برایشان به‌وجود آورده است.
پاسخ به 4 سوال پر‌تکرار داوطلبان معترض کنکور
اگرچه تلاش‌های خبرنگار «فرهیختگان» برای گفت‌وگو با مسئولان اصلی سازمان نتیجه‌ای نداد، اما درنهایت توانستیم با یکی از کارشناسان سازمان سنجش گفت‌وگویی داشته باشیم تا پیگیر نحوه رسیدگی به اعتراض‌ها شویم.
1.کارنامه‌ها تا چه زمانی روی سایت قرار می‌گیرد؟
«مسئول مذکور درباره زمان قرارگیری کارنامه‌ها وعده می‌دهد که تا 25 مهرماه، کارنامه‌ها روی سایت قرار می‌گیرد و داوطلبان می‌فهمند که به چه دلیل در دانشگاه قبول نشدند و اینکه به‌صورت شفاف بیان میشود که دانشگاه چند ظرفیت داشته و رتبه آخرین قبولی دانشگاه چه رتبه‌ای بوده است تا دیگر شک و شبهه‌ای برای داوطلب نماند.» البته در سازمان سنجش نیز گفته می‌شد که بعد از اعلام کارنامه قبولی، اگر اشتباهی رخ داده باشد می‌توان با اعتراض آن را اصلاح کرد. اما باید دید که سازمان سنجش تعهدی درباره ثبت‌نام تاخیری‌ها می‌دهد یا خیر؟
2. آیا تراز داوطلبانی بعد از اعلام نتایج (اوایل) تغییری داشته است یا خیر؟
یکی از کارشناسان سازمان سنجش در گفت‌وگو با «فرهیختگان» تاکید می‌کند که در اوایل اعلام نتایج این امکان وجود داشت که به‌دلیل تغییر نمرات، تراز تغییر کند. در این صورت به داوطلب اطلاع داده می‌شد و انتخاب رشته براساس تراز اصلاح می‌شد. طبیعتا این تغییر تراز بر ورود داوطلب به دانشگاه تاثیر می‌گذارد.»
3. مدت فارغ‌التحصیلی مجاز برای داوطلبان چه زمانی است؟
بعد پرسش این سوال، او با اشاره به اینکه مقصر فارغ‌التحصیل شدن دانش‌آموز بعد از 31 شهریور خودش است، می‌گوید که داوطلب باید طبق دفترچه زودتر اقدام کند. برای نوبت اول تا پایان شهریورماه و نوبت دوم تا پایان بهمن‌ماه است.
4. اگر اسمی از سمت سازمان سنجش برای دانشگاه رد نشده باشد، تکلیف چیست؟
شاید یکی از مهم‌ترین سوال‌ها این باشد که اگر بر اثر اشتباهی از سمت سازمان سنجش، اسم داوطلب به‌دست دانشگاه نرسد باید چه کند؟ مسئول سازمان سنجش درباره این سوال پاسخ می‌دهد این فرد می‌تواند پیگیری کند و سازمان اگر اسم فرد را چک کرد و در پرتابل نبود، اضافه میشود و برایش نامه و ابلاغ رسمی می‌زنیم. اگر اسمش در لیست نباشد اما قبولی آن را زده باشیم قطعا به دانشگاه می‌رود.
