میلاد جلیل‌زاده، خبرنگار گروه فرهنگ: تا چند سال پیش این مساله ساده که اساسا پادکست چیست یا چطور می‌توان آن را مصرف کرد، برای اکثر مخاطبان احتیاج به توضیح داشت، اما حالا کم و بیش همه در این خصوص لااقل می‌دانند که با چه چیزی طرف هستند. در خود ایالات‌متحده که خاستگاه و محل تولد پادکست بود هم کم و بیش چنین وضعی وجود داشت. اصطلاح پادکست در سال ۲۰۰۴ توسط یک روزنامه‌نگار بریتانیایی به نام بن همرسلی ابداع شد و تا ۲۰۰۹ میلادی تنها ۹ درصد از بزرگسالان ۱۸ تا ۴۹ساله آمریکایی مخاطب این نوع آثار شده بودند، در‌حالی‌که وقتی سال ۲۰۱۶ رسید این رقم به بالای ۲۰ درصد رسیده بود و روند آن همچنان رو به رشد بود. در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، مقدار مخاطبان پادکست بسیار بالاتر رفت و حالا که ما در نیمه‌های سال ۲۰۲۳ هستیم، تعداد شنوندگان جهانی پادکست به عدد ۴۶۵ میلیون نفر رسیده و پیش‌بینی می‌شود که در پایان ۲۰۲۴ میلادی این رقم به حدود ۵۰۵ میلیون نفر برسد.
در ایران هم با اینکه آمار رسمی و دقیقی راجع‌به تعداد شنوندگان پادکست‌های فارسی در سال‌های قبل وجود نداشت و همین قضیه امکان مقایسه و به‌دست آوردن نمودار رشد را مشکل می‌کند، اما به‌هر‌حال به شکل محسوسی رشد مخاطبان پادکست‌های فارسی قابل مشاهده است. یک نکته مهم درباره پادکست به‌رغم اینترنتی بودن بستر انتشارش، تفاوت محتوای آن با سایر محتواهای موجود در شبکه‌های اجتماعی است. پادکست، مخاطب عمیق می‌طلبد که گاهی تا ساعت‌ها روی یک موضوع آن تمرکز داشته باشد و این با آنچه به‌عنوان محتوای خرد و فراوان توییتر و اینستاگرام می‌شناسیم و از هر دری سخنی در آن هست، کاملا تفاوت دارد. در دنیایی که همه چیز به‌سمت سطحی شدن و وفور پیش می‌رود، پادکست چیزی است که افراد را به تعمق بیشتر دعوت می‌کند. محتوای پادکست برخلاف محتوای توییتر و اینستاگرام و تیک‌تاک و امثال آنها عموما واکنش‌برانگیز و جنجالی نیست، اما در‌عوض زود فراموش نمی‌شود و تاثیر ماندگارتر و عمیق‌تری دارد. در جهانی هستیم که با ورود شبکه‌های اجتماعی، خیلی‌ها مرعوب قدرت تاثیرگذاری آنها شده‌اند و تصور می‌کنند از این به بعد باید با همه ابزار و قالب‌های دیگر ارتباطی و رسانه‌ای ازجمله کتاب و سینما و تلویزیون و رادیو و روزنامه و مجله و خلاصه همه چیز وداع کرد، اما این تصور به‌طور کامل با واقعیت همخوانی ندارد و معمولا در ابتدای هر جهش تکنولوژیکی، یک عده پیدا می‌شوند که این‌طور تحت تاثیر جو ایجاد شده توسط عنصر تازه‌وارد باشند. رشد هر روزه کاربرانی که مخاطب پادکست‌ها می‌شوند، این قضیه را به‌خوبی نشان می‌دهد. می‌شود برای جا افتادن موضوع تحلیل دو نفر از کارشناسان حوزه دیجیتال مارکتینگ را بررسی کرد که اولی تحت تاثیر جو بود و فکر می‌کرد دوره هر چیز عمیقی تمام شده، اما حالا به اشتباهش اعتراف می‌کند و دومی از ابتدا تبیین دقیق‌تر و درست‌تری راجع‌به جایگاه پادکست در دنیای امروز داشت و هنوز همان موضع را حفظ کرده است.
«آکریتی گالاو» که یک استراتژیست محتواست و در تولید محتوا برای صنعت آموزش الکترونیکی، صنعت میهمان‌داری و کپی رایتینگ فعالیت دارد و از نزدیک با تیم‌های بازاریابی دیجیتال برای تولید محتوا کار می‌کند، در آذرماه سال ۱۴۰۱ نوشت: «چند سال پیش اگر در مورد پادکست‌ها می‌پرسیدید، به شما می‌گفتم که دیگر به این روند قدیمی توجه نکنید. با این حال اکنون همه چیز تغییر کرده است. بسیاری از افراد مشهور و اینفلوئنسرها این روزها پادکست‌های خود را با موضوعات مختلف راه‌اندازی کرده‌اند. بسیاری از مردم در‌حال گوش دادن به پادکست هستند و این فرصتی مهم برای برندهاست که پادکست‌ها را در استراتژی بازاریابی دیجیتال خود در‌نظر بگیرند.» در نقطه مقابل اما «شان اری» که یک بازاریاب رشد است، از ابتدا نوع دیگری به ماجرا نگاه می‌کرد و می‌گوید: «در دنیایی از بازدیدهای یوتیوب و دنبال‌کنندگان توییتر/X، ما به ارقام صدها هزار نفری و حتی میلیونی عادت کرده‌ایم. مهم است که متوجه شوید هرچند این اعداد کاملا به پادکست بی‌ربط هستند، زمان و تلاشی که برای کلیک کردن روی عبارت «دنبال کردن» در شبکه‌های اجتماعی یا تماشای چند ثانیه از یک ویدئوی یوتیوب نیاز است را هرگز نباید با گوش دادن به قسمت‌های پادکست مقایسه کرد. گوش دادن به پادکست یک تعهد و سرمایه‌گذاری مضمونی است. پادکست یک محتوای طولانی است که مثل محتوای شبکه‌های اجتماعی، بلافاصله قابل دسترسی و مصرف نیست. بنابراین مقایسه میانگین دانلودهای پادکست شما با فالوورهای اینستاگرام یک شخص دیگر، مانند مقایسه تعداد اتاق‌های خانه شما با تعداد درختان جنگل آمازون است. یک مقایسه کاملا بی‌ربط و کاملا بی‌معنی.» شان اری که مقاله‌اش را به همراه متیو مک لین، یکی از تولیدکنندگان محبوب پادکست نوشته، می‌گوید: «اگر یک پادکست را در مورد موضوعی اجرا کنید که فقط برای 10 نفر در جهان جالب بود و از نظر آماری هفت‌بار دانلود شد، محبوب‌ترین برنامه تاریخ را اجرا کرده‌اید.» او در توضیح این تعریف به‌خصوص از موفقیت در کسب مخاطبان پادکستی، مثال قابل توجهی می‌زند: «اگر پادکستی در مورد فناوری مورد نیاز برای پرواز مردم به مریخ اجرا می‌کردید و تنها شنونده شما ایلان ماسک بود، آیا این برنامه را موفقیت‌آمیز نمی‌دانستید؟» یک تبیین جالب هم با توجه به آمارها در همین مقاله ذکر شده که تفاوت بنیادین کار پادکستی، با جهان لایک‌های میلیونی اینستاگرام و تیک‌تاک و توییتر را به‌خوبی نشان می‌دهد؛ اگر شما قسمت جدید پادکست‌تان را منتشر کرده‌اید، ظرف هفت روز پس از انتشار:
با بیش از ۳۱ بارگیری، شما جزء ۵۰ درصد برتر پادکست‌ها هستید.
با بیش از ۱۱۴ بارگیری، شما جزء ۲۵ درصد برتر پادکست‌ها هستید.
با بیش از ۴۶۸ بارگیری، شما جزء ۱۰ درصد برتر پادکست‌ها هستید.
با بیش از ۱۱۲۹ بارگیری، شما جزء ۵ درصد برتر پادکست‌ها هستید.
با بیش از ۵۱۰۲ بارگیری، شما جزء یک درصد برتر پادکست‌ها هستید.
باید توجه داشت این آمار مربوط به ایالات‌متحده با مخاطبان میلیونی پادکست است و اگر در چنین بازاری، هر منتشرکننده با ۳۱ بار دانلود جزء ۵۰ درصد بالای جدول فروشندگان قرار می‌گیرد، این عدد در ایران می‌تواند ۱۰ بار یا حتی پنج‌بار دانلود برای هر قسمت باشد.
در ادامه راجع‌به دنیای کم‌حاشیه اما عمیق و تاثیرگذار پادکست با سه نفر از فعالان این حوزه گفت‌وگو کرده‌ایم؛ منصور ضابطیان، سیاوش صفاریان و محمد‌حسین بنکدار‌تهرانی. در پیوست این گفت‌وگوها چند آمار قابل توجه راجع‌به گستره نفوذ پادکست‌ها در ایران و جهان هم آمده است که توجه به آنها هم اهمیت این قالب عرضه محتوا را مشخص می‌کند و هم کمکی است برای ایجاد درکی واقع‌گرایانه نسبت به علایق و سلایق جامعه امروز، طوری که از شتاب‌زدگی و اسیر شدن در هیجان جو فضای مجازی به دور باشد.
۶۸ درصد از مردم هنگام پخش تلویزیون، و ۵۶ درصد در هنگام پخش موسیقی حواس‌شان جمع است اما این آمار هنگام گوش دادن به پادکست تا بالای ۷۲ درصد می‌رسد.
پادکست‌ها به بیش از 150 زبان در دسترس هستند.
کشورهای اسکاندیناوی بالاترین نرخ نفوذ پادکست را دارند.
اندازه بازار صنعت پادکست 23.56 میلیارد دلار است.
تولید پادکست ویدئویی که به آن وودکست هم گفته می‌شود، اکنون بیشتر از همیشه است.
در حال حاضر فقط ۱۷درصد از میزبانان پادکست قسمت‌های خود را به صورت ویدئویی هم ضبط می‌کنند.
پادکست‌های اسپاتیفای و اپل دارنده عنوان بزرگترین سرویس‌های پخش پادکست در جهان هستند.
فقط 10 درصد پادکست‌ها به صورت زنده پخش می‌شوند.
