سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: رسیدگی به درخواست متقاضیان ارتقا به مرتبه‌های استادیاری، دانشیاری و استادی در دانشگاه آزاد به مرکز امور هیات‌های ممیزه دانشگاه سپرده شده است؛ مرکزی که علاوه‌بر رسیدگی به درخواست متقاضیان جذب، ارزیابی کیفیت انجام وظایف آموزشی و پژوهشی اعضای هیات‌علمی و البته تصمیم‌گیری درخصوص رکود علمی اعضای هیات‌علمی را نیز برعهده دارد. دانشگاه آزاد درحال‌حاضر سه هیات‌ممیزه غیرپزشکی و یک هیات‌ممیزه پزشکی دارد. این درحالی است که تا پیش از شهریور سال 99 دانشگاه آزاد تنها دو هیات‌ممیزه پزشکی و غیرپزشکی داشت. آنطور که محمدصادق ضیایی، رئیس مرکز امور هیات‌های ممیزه دانشگاه آزاد به «فرهیختگان» گفته قرار است تعداد هیات‌ممیزه‌های دانشگاه به چهار هیات‌ممیزه غیرپزشکی افزایش پیدا کند تا رسیدگی به پرونده‌های اعضای هیات‌علمی سرعت بگیرد.
به گفته او قرار است سامانه‌ای برای حذف کاغذبازی اداری در پروسه ترفیع اعضای هیات‌علمی راه‌اندازی شود که با سامانه آموزشیار، پژوهشیار و ساجد همگام باشد. رئیس مرکز امور هیات‌های ممیزه دانشگاه آزاد می‌گوید مقایسه روند رسیدگی به پرونده اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد در سال‌های اخیر نشان از رشد 9 برابری ارتقای اساتید در مقایسه با 40 سال نخست فعالیت دانشگاه آزاد دارد. مشروح گفت‌وگوی او با «فرهیختگان» را در ادامه می‌خوانید.
رویکرد مرکز امور هیات‌های ممیزه دانشگاه آزاد در چند سال گذشته تغییر کرده و در هیات‌ممیزه‌ها تغییراتی داشته‌ایم. امروز وضعیت ارتقای اعضای هیات‌علمی دانشگاه به چه صورت است؟ آماری از تعداد پرونده‌های ارتقا ارائه دهید. اضافه شدن هیئات ممیزه چه تاثیری بر روند رسیدگی به پرونده‌ها داشته است؟
بنده در مصاحبه قبلی با «فرهیختگان» فضایی کلی از ممیزه ارائه داده بودم. با توجه به مباحث شورای دانشگاه لازم بود به قضایا به‌صورت جزئی‌تر بپردازم، به همین دلیل مواردی را خدمت شما عرض می‌کنم. ما سه ممیزه داشتیم که برای ما رهاوردهایی داشته که در آمار مقایسه‌ای می‌توانم آنها را اعلام کنم. در دانشگاه، 335 استادتمام داریم که از این تعداد 120 نفر ماحصل دو سال و چند ماه گذشته است. به این معنا که در 40 سال گذشته تعداد اعضای هیات‌علمی با مرتبه علمی استادتمام 220 نفر بوده و در حدود دوسال گذشته 120 نفر که به‌طور متوسط سالیانه حدود 55 استادتمام خواهد بود. در 40 سال گذشته متوسط حدود 6 نفر در سال بوده است. یعنی در بیش از دو سال گذشته در متوسط سال 55 نفر استادتمام داشتیم، درصورتی که این عدد در 40 سال گذشته در متوسط سال 6 نفر بوده است. عددی که نشان‌دهنده رشد 9 برابری است.
تبدیل وضعیت 1800 عضو هیات‌علمی تغییرات وضعیت در حوزه دانشیارها به چه صورت است؟
تعداد اساتید دانشیار 1609 نفر است که ارتقای دو سال گذشته ما 620 نفر و متوسط سال 248 نفر با رشد سالانه 10 برابری بوده است. در 40 سال گذشته 989 نفر و متوسط سال حدود 25 نفر بوده است. در حوزه تبدیل وضعیت با توجه به وظایف محول‌شده به مرکز امور هیات‌های ممیزه به‌شدت به‌دنبال این موضوع بوده و فضای بسته شده را در دانشگاه باز کردیم. باید از دکتر ملکی‌تبار، رئیس مرکز نظارت، ارزیابی، بازرسی و رسیدگی به شکایات تشکر کنم، چون همکاری مشترکی داشتیم تا بتوانیم سوابق صلاحیت‌های موردتایید را دریافت کنیم. در دو سال گذشته 1800 نفر از اعضای هیات‌علمی خود را از پیمانی به رسمی آزمایشی و از رسمی آزمایشی به رسمی قطعی تبدیل کرده‌ایم که از این تعداد حدود 250 نفر از ایثارگران بودند. یکی دیگر از وظایف‌مان آمار پایه‌های تشویقی است. در دو سال و نیم گذشته حدود 1350 نفر پایه تشویقی با توجه به مستندات آموزشی و پژوهشی و شرکت عزیزان در جشنواره‌هایی مانند فرهیختگان و فارابی و سایر جشنواره‌های پذیرفته‌شده کشوری صاحب‌امتیاز شده و براساس آیین‌نامه تشویق استحقاق دریافت پایه تشویقی را داشته‌اند.
فرآیند دریافت پایه تشویقی به چه صورتی است؟
فرآیند به این صورت است که در کمیته منتخب واحدها تایید و در کمیسیون تخصصی با آیین‌نامه تطبیق داده شده و براساس آیین‌نامه مصوب دانشگاه پایه تشویقی به افراد تعلق می‌گیرد.
حدود 2600 مربی به استادیار ارتقا پیدا کردند چه تعداد از افراد از مربی به استادیار ارتقا پیدا کردند؟
حدود 2600 مربی به استادیار ارتقا پیدا کردند. این مسیر قبلا از طریق سامانه ساهم در واحدها بارگذاری می‌شد که خوشبختانه با مساعدت همتی، رئیس مرکز فناوری و شبکه علمی دانشگاه این اطلاعات را به سامانه ساجد انتقال داده‌ایم و این 2600 نفر نیز از مسیر کمیسیون‌های تخصصی و ممیزه عبور داده و ارتقا پیدا کرده‌اند. به‌دنبال ارتقا و شناسنامه علمی، تبدیل وضعیت‌های آنها پس از بررسی در سامانه مربوطه به هیات مرکزی جذب رفته و در آنجا این اتفاق افتاده است. تصدیق می‌کنید این حجم کار گسترده یک فضای برنامه‌ریزی و مدیریتی خاصی را می‌طلبد که باید بهره‌ورانه اتفاق می‌افتاد. به‌همین خاطر از همکاران مرکز ممیزه و از دکتر رنجبر، قائم‌مقام ریاست محترم دانشگاه تشکر می‌کنم.
حضور 15 نماینده وزارت علوم در سه ممیزه دانشگاه آزاد آمار که رشد می‌کند این تصور به وجود می‌آید که بعضا شاخص‌های کیفی مدنظر قرار نگرفته و کیفیت در نظارت کاهش پیدا کند. در این خصوص توضیح دهید.
لازم است نکته‌ای را عرض کنم. ما در هر ممیزه 22 نفر داریم که پنج نفر از آنها نمایندگان محترم وزیر علوم هستند. مستحضر هستید که وزیر علوم، تحقیقات و فناوری عزیزانی را به مجموعه دانشگاه گسیل کرده که این افراد به‌عنوان ناظران کیفی بر فرآیند ارتقا نظارت دارند. این افراد از اساتید دولتی هستند که وزیر محترم علوم این اعضا را با هماهنگی ریاست دانشگاه تعیین و ابلاغ لازم را صادر کرد. در سه ممیزه الف، ب و ج پنج نماینده وزیر در هر ممیزه حضور دارند، یعنی وزیر علوم به این سه ممیزه 15 نماینده معرفی کرد که این نمایندگان اذعان دارند ممیزه‌های دانشگاه آزاد یکی از کیفی‌ترین ممیزه‌های سطح کشور است، زیرا برخی از این نمایندگان در سایر ممیزه‌های دانشگاه نیز از طرف وزیر حکم دارند. این نشان‌دهنده وضعیت کیفی دانشگاه آزاد است. نکته دیگر اینکه ظرف دو سال گذشته موفق شدیم یک هیات‌ممیزه را با تایید وزارت علوم به دو هیات‌ممیزه و سپس به سه هیات‌ممیزه تبدیل کنیم و این موضوع نشان‌دهنده تایید آن مجموعه در کیفیت فرآیند کار در هیات‌ممیزه است. نکته دیگر اینکه ارتقاهای انجام‌شده در صحن ممیزه مورد تعمق و دقت کافی قرار گرفته و مباحث تخصصی مفصلی در هر پرونده صورت می‌پذیرید.
رد 260 پرونده در هیات‌ممیزه‌ها آیا رشد اساتید آسان‌تر گرفته شده است؟
خیر، اعضای هیات‌ممیزه به‌نوعی مجتهدان امور هستند. مرتبه نمایندگان محترم وزیر نیز استادتمام بوده و این افراد ناظرند تا پرونده از نظر کیفیت و شاخص دچار خدشه نباشد. الان حدود 260 پرونده در ممیزه‌های ما رد و براساس آیین‌نامه عودت داده شده است. نمایندگان وزیر علوم در جلسات ممیزه به اقرار اعلام کرده‌اند که ما نمایندگان وزیر در چند ممیزه دیگر هستیم و هیات‌ممیزه دانشگاه آزاد یکی از کیفی‌ترین ممیزه‌های موجود در سراسر کشور است.
بنابراین ما با این پشتوانه امیدواریم بتوانیم تعداد ممیزه‌ها را بیشتر و پرونده‌های خود را از این تراکم خارج کنیم. درحال‌حاضر حدود 21 هزار هیات‌علمی در دانشگاه آزاد مشغول به فعالیت هستند که حجم قابل‌توجهی از اعضای هیات کلی کشور است که این موید تراکم پرونده‌هاست. اگر تعداد ممیزه‌های خود را بیشتر کنیم، این موضوع را به‌سامان خواهیم رساند. الان حدود 550 پرونده پشت کمیسیون‌های تخصصی و حدود 250 پرونده نیز پشت صحن ممیزه الف، ب و ج داریم. امیدوارم با برگزاری مستمر جلسات هیات‌ممیزه تحت مدیریت داهیانه دکتر رنجبر و تاکید ریاست محترم دانشگاه در جلسه شورای دانشگاه- مبنی‌بر اتخاذ تدابیری برای سفر به استان‌های ذی‌مدخل در ممیزه الف، ب و ج و کاهش تراکم پرونده‌ها در دو تا سه روز کاری- بتوانیم این کار را انجام دهیم. این اقدام مستلزم هماهنگی‌های لازم و ایجاد امکانات مناسب خواهد بود که امیدوارم با عنایت به شرایط موجود میسر شود.
پیش‌تر اعلام کردید که ممکن است ممیزه چهارم نیز تشکیل شود. توضیحی در این خصوص ارائه دهید.
پیشنهاد ما از ابتدا ممیزه استانی بوده است اما با توجه مقدورات وزارت علوم و احتمال اینکه به این جمع‌بندی نرسیده بودند، الان دانشگاه آزاد چهار هیات‌ممیزه دارد. الف، ب و ج غیرپزشکی و هیات‌ممیزه پزشکی نیز زیرنظر دکتر نفر، معاون علوم پزشکی دانشگاه است. ما با توجه به این تراکم تقاضا داریم حداقل یک ممیزه را اضافه کنیم. با این روند فکر می‌کنم وزارتخانه مجاب شود، زیرا با بازخوردهایی که از نمایندگان محترم وزیر دارم، متوجه شده‌ام که از روند جلسات هیات‌ممیزه رضایت دارند. کارشناسان دفترهای هیات‌های ممیزه و هیات امنای وزارتخانه می‌گویند نمایندگان محترم وزیر از عملکرد به‌شدت رضایت دارند و این بازخورد به وزیر علوم داده شده و بنده امیدوارم براساس این بازخوردها بتوانیم در یک دوره یک‌ساله دیگر ممیزه چهارم را نیز اضافه کنیم.
روند ارتقای اساتید در سال تحصیلی جدید الکترونیکی می‌شود در جلسه شورای دانشگاه چند ایده مطرح شد، بحث اول این بود که پروسه ترفیع و درخواست‌ها الکترونیکی شده و کاغذ حذف شود. این تغییر چگونه ممکن خواهد شد؟
ما از یک سال پیش بحث اقدامات لازم ترفیع و ارتقا بدون کاغذ و در فضای الکترونیکی را در دستور‌کار داشتیم. با مرکز محترم فناوری دانشگاه نیز در این خصوص جلسات متعددی برگزار و از دکتر قائدی، رئیس دانشگاه آزاد شیراز خواهش کردیم که در شیراز نیز این بحث را پیگیری کنند که درنهایت به یک جمع‌بندی در این خصوص رسیدیم. این جمع‌بندی را خدمت متخصصان حوزه فناوری و پرسنل محترم هیات مرکز امور هیات‌های ممیزه ارائه دادم. در این جلسه چکش‌کاری‌ها انجام شد و از ریاست محترم دانشگاه وقت گرفتیم و یک جلسه 4 تا 5 ساعته نیز خدمت‌شان بودیم. او نقطه‌نظرات خود را اعلام و باگ‌های سیستم از دیدگاه‌شان مطرح شد. با توجه به اینکه این مجموعه با کمک دکتر نعیمی، رئیس محترم واحد نجف‌آباد به‌روزتر شده، امیدوارم قبل از آغاز سال تحصیلی جدید بتوانیم این سیستم را بالا آورده و دوستان از طریق همین سیستم بتوانند اطلاعات خود را بارگذاری کنند.
سامانه جداگانه‌ای قرار است راه‌اندازی شود یا از طریق سامانه ساجد یا سامانه‌های فعلی این اتفاق می‌افتد؟
یک سامانه دیگری طراحی خواهد شد اما این سامانه ابعاد پژوهشی و آموزشی دارد بنابراین حتما باید با سامانه آموزشیار، پژوهشیار لینک باشد. از سوی دیگر باید به سامانه ساجد نیز متصل باشد چون اطلاعات اعضای هیات‌علمی در ساجد است. همکاران محترم در مرکز اطلاعات و فناوری به‌جد روی این سامانه کار می‌کنند و اگر این اتفاق بیفتد بحث کاغذ جمع شده و کار تسریع می‌شود. تمام تلاش‌مان این است که این اتفاق تا قبل از آغاز سال تحصیلی جدید بیفتد.
اصلاح و ویرایش آیین‌نامه‌ها یکی از مشغله‌های مهم مرکز امور هیات‌های ممیزه دانشگاه در ایام اخیر بوده است. چه تغییراتی در این حوزه مدنظر شماست؟
ما یک آیین‌نامه کمیته منتخب در واحدها داریم، این آیین‌نامه هدایتگر انجام امور در واحدهاست. براساس ابلاغ نظام‌نامه دانشی دانشگاه، توسط ریاست محترم دانشگاه آیین‌نامه مربوطه که قبلا براساس کمیته منتخب استانی تهیه و تقدیم ریاست دانشگاه شده بود هم‌اکنون براساس آیین‌نامه نظام‌نامه دانشی ابلاغی، بازنگری شده و حداکثر تا قبل از 18شهریورماه تقدیم ریاست دانشگاه جهت دریافت رهنمودهای لازم خواهیم کرد.
اصلی‌ترین ماموریت کمیته‌های استانی چه خواهد بود؟
اصلی‌ترین ماموریت آنها بررسی پرونده‌هاست. ماموریت دیگر‌شان تطبیق با آیین‌نامه‌هاست و اینکه حائز شرایط امتیاز هستند یا خیر. بعد از بررسی به سازمان ارائه شده و سازمان در کمیسیون‌های تخصصی بررسی می‌کند و پس از گذر از کمیسیون‌های تخصصی به صحن ممیزه می‌آید. دکتر طهرانچی در شورای دانشگاه تکلیف کرد که در آیین‌نامه ارتقا از ابعاد فرهنگی، ماده 2 آموزشی، ماده 3 پژوهشی و ماده 4 اجرایی ورود کنیم. قرار شد ماده یک را با دکتر جهان‌بین معاون فرهنگی دانشگاه، ماده 2 را با دکتر علی‌اکبری معاون علوم، مهندسی و کشاورزی، ماده 3 را دکتر مشکینی معاون تحقیقات و فناوری و ماده 4 را با دکتر سروی‌مجد هماهنگ شویم. درخصوص آیین‌نامه خاص معاونت معاونت علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد نیز که جلسات مفصلی با دکتر بطحایی و مدیران تحت امرشان داشتیم به جمع‌بندی رسیده و به توجه به حضور اینجانب در دو جلسه هیات‌رئیسه و مبادرت به ارائه گزارش لازم از جلسات متعدد برگزار شده با مدیران حوزه پژوهش و فناوری، نهاد مقام‌معظم‌رهبری و معاونت تربیتی ریاست محترم دانشگاه تکلیف کرده تا نسبت به نهایی کردن اقدامات تسریع شود و آیین‌نامه تهیه شده مرتبط با حوزه معاونت تربیتی و مهارتی دانشگاه خدمت دکتر نادی ارسال تا وی بررسی‌های لازم را انجام و نهایی کرده و خدمت ریاست دانشگاه تقدیم کند. درخصوص ماده یک فرهنگی، دو آموزشی و سه پژوهشی مکاتبات و جلسات متعددی صورت گرفته و هم‌اکنون پس از حضور دکتر جهان‌بین نسبت به نهایی کردن مفاد ماده یک فرهنگی اقدام شد و درخصوص ماده دو آموزشی منتظر پاسخ دو مکاتبه انجام شده جهت پیگیری از دکتر علی‌اکبری هستیم. درخصوص ماده 3، پس از برگزاری جلسات مستمر با مدیران حوزه دکتر همایون و دکتر مشکینی به جمع‌بندی نهایی رسیدیم و منتظر انجام اقدامات عزیزان و اعلام زمان انعقاد جلسه نهایی با هماهنگی هستیم که امیدوارم قبل از دهه سوم شهریور ماده 3 نیز با مدیران دو حوزه فوق‌الذکر نهایی شود. درخصوص ماده 4 با هماهنگی دکتر سروری‌مجد، مکاتبه لازم را با تمام اعضای محترم هیات‌رئیسه و روسای محترم استان‌ها انجام داده‌ایم و تاکنون حدود نیمی از عزیزان پاسخ‌های لازم را ارائه و در پیگیری به‌عمل آمده امیدوارم تا 20 شهریور نقطه‌نظرات را درخصوص ماده 4 دریافت و با توجه به تاکید رئیس دانشگاه مورد بازنگری عمیق قرار گیرد. از این رهگذر ان‌شاءالله آیین‌نامه ارتقای دانشگاه توسط ریاست محترم دانشگاه پس از تایید مراحل نهایی تصویب خود را طی کند که البته مقرر شد می‌شود به‌صورت تجمیعی با آیین‌نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصویب و ابلاغ شود.
یعنی هم حوزه‌های دانشی و هم بحث مهارتی در آیین‌نامه جدید ارتقا ممکن است درقالب جداگانه باشد؟ در‌واقع این آیین‌نامه مبتنی‌بر شرایط جدید دانشگاه است؟
بله، الان در آیین‌نامه پیشنهادی که خدمت ریاست محترم دانشگاه ارسال کردم نظرات دکتر مشکینی گنجانده شده است.
مسائل مربوط به ترفیع و رکود نیز در این آیین‌نامه است؟
ما یک آیین‌نامه ترفیع و یک آیین‌نامه تشویق داریم. روی آیین‌نامه رکود کار کردیم و سه جلسه کمیسیون ارتقای علمی را خدمت دکتر علی‌اکبری بودیم و به شکل مجازی با تمام استان‌ها لینک شده و در سه جلسه اصلاح و در جلسه سوم نهایی شد. این آیین‌نامه در نشست اخیر شورای دانشگاه بدون هیچ نقطه‌نظر منفی و اصلاحی مورد پذیرش قرار گرفت.
بنابراین آیین‌نامه رکود مصوب و آماده اجراست؟
بله، منتظر ابلاغ از طرف ریاست محترم دانشگاه هستیم.
درخصوص آیین‌نامه تشویقی هم توضیح دهید.
در حوزه مرکز امور هیات‌های ممیزه و در مرکز جذب، آیین‌نامه تشویقی را بازنگری کرده و خدمت ریاست محترم دانشگاه جهت دریافت رهنمودهای لازم ارسال کرده‌ایم. در آیین‌نامه تشویق یک پایه تشویقی است و هم موارد آموزشی و پژوهشی برجسته و هم با شرکت در جشنواره‌های رسمی کشور، تشویق می‌شوند. تشویق خاصی نیز در حوزه‌های فناوری ممکن است اتفاق بیفتد.
بخش فناوری حوزه جدید این دوره به‌شمار می‌رود؟
دقیقا، ما حتی برخی از جشنواره‌ها را هم تغییر دادیم. به‌طور مثال سوال کردیم جشنواره مریم میرزاخانی، جشنواره معتبری است و آن را آورده‌ایم. نوع الف انجمن‌های علمی مورد تایید کشور و وزارت علوم و کسانی که در آنجا صاحب‌امتیاز شوند را می‌آوریم و در‌حقیقت این بخش‌ها را اصلاح کرده‌ایم.
بحث فناورانه و جشنواره‌ها را هم اشاره کردید، تغییر دیگری که در آیین‌نامه تشویق صورت گرفته چیست؟
مکانیسم‌های آموزشی و پژوهشی برجسته را هم داشتیم. در این بخش قبلا می‌گفتیم اگر فردی یک کتاب به چاپ رسانده باشد، شامل چه نوع پایه تشویقی‌ای خواهد شد. حالا این کتاب را تعریف کرده‌ایم یا چاپ مقالاتی در مجله نیچر و الان این حوزه را به‌حدی پررنگ کردیم که بتوان دو پایه تشویقی از این مسیر به فرد داد.
سطح‌بندی مشخصی در این زمینه صورت گرفته است؟
بله، براساس سایت‌های معتبر جهانی این حوزه را سطح‌بندی کرده‌ایم.
این آیین‌نامه از چه زمانی به‌روز نشده بود؟
آیین‌نامه تشویقی از سال 95 به‌روز نشده بود.
آیین‌نامه ترفیع تا پایان شهریورماه نهایی می‌شود پس می‌توان عنوان کرد بعد از 7 سال به‌روز شده است؟
بله، البته کنار آن یک آیین‌نامه ترفیع هم داریم که پایه ارتقا محسوب شده و به رکود ما متصل است. یعنی اگر کسی سه سال پیاپی ترفیع نگیرد وارد رکود می‌شود و وقتی این‌طور شود، او از ارتقا فاصله می‌گیرد. در آیین‌نامه رکود دیدیم و ترفیع را هم شروع کرده‌ایم و امیدوارم آیین‌نامه ترفیع را هم بتوانیم تا پایان همین ماه نهایی و خدمت ریاست دانشگاه ارسال کنیم.
اولویت اول شما در ماه‌های آتی، بحث آیین‌نامه ارتقا و بعد رسیدگی کامل‌تر به پرونده‌های ارتقا خواهد بود؟
بله، البته رکود، تشویق و ترفیع را هم یک بسته کامل می‌بینیم که همه شرایط هیات‌علمی را در آن مدنظر قرار داده باشیم.
ارتقای اعضای هیات‌علمیدر مرجعیت علمی اثرگذار است اگر بخواهید از نگاه خودتان جمع‌بندی برای اتفاقاتی که درخصوص اعضای هیات‌علمی صورت می‌گیرد داشته باشید، این اتفاق را چقدر کمک‌کننده می‌بینید؟
صد‌درصد در مرجعیت علمی اثرگذار خواهد بود؛ چراکه وقتی شرایط ارتقای هیات‌علمی رخ داده و شرایط دریافت پایه آن و تبدیل وضعیت آن فراهم شود، برای او انگیزه خواهد بود. یعنی وقتی وضعیت رسمی آزمایشی به رسمی قطعی برای عضو هیات‌علمی تبدیل شود، برای فرد امنیت شغلی ایجاد می‌کند و زمانی که این اتفاق رخ دهد، بهره‌وری هم افزایش می‌یابد و بالطبع در مرجعیت علمی و خروجی فعالیت آنها صاحب نگاه تحولی خواهیم بود.
