سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: فرهاد ادهمی‌مقدم، مدیرکل آموزش و امور دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص اینکه چرا ظرفیت دستیاری پزشکی نه‌تنها در دانشگاه آزاد بلکه در دانشگاه‌های دولتی کشور، خالی می‌ماند، گفت: «علل بسیار مختلفی دارد. انگیزه‌ها کم شده؛ مسائل مادی نیز موثر است که داوطلبان رغبت نمی‌کنند به این رشته تخصصی ورود کنند.» او با اشاره به دلایل افزایش مهاجرت تحصیلی تصریح کرد: «به هر حال این پدیده وجود دارد و انگیزه‌های مادی به علاوه علل دیگر در مهاجرت موثر است. انگیزه‌ها «Multifactorial» (چندعلتی) است. پدیده‌ای نیست که فقط یک علت را ذکر کنم و بگویم فقط همین است و تمام.» مدیرکل آموزش و امور دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد با تاکید بر انگیزه مالی به‌عنوان یکی از دلایل مهاجرت عنوان کرد: «بله، بالاخره آن هم یکی از علت‌هاست و طبعا تاثیر دارد. فرد دو دو تا چهار تا می‌کند و با خود می‌گوید چهار سال باید دستیاری بخوانم و بعد معلوم نیست چه خواهد شد. نسل جدید تفاوت زیادی با نسل قدیم دارد. انگیزه‌های مادی آنها خیلی بیشتر از گذشته است. شاید مسائل مادی برای رشته‌های پزشکی و افرادی که سابقا وارد دانشگاه می‌شدند، چندان مطرح نبود اما ظاهرا حالا انگیزه جدی‌تری برای نسل جدید است.» ادهمی‌مقدم درباره اینکه برخی رشته‌ها راحت‌تر محسوب شده و نسبت به آنها تمایل بیشتری وجود دارد ولی ظرفیت جراحی که رشته سخت‌تری است، بیشتر خالی می‌ماند، تاکید کرد: «هر سری ممکن است تفاوت کند. بسته به زمان فرق دارد. گاهی اوقات برخی از رشته‌ها شرایط متفاوتی را تجربه می‌کنند. مثلا زمانی رشته رادیولوژی اصلا متقاضی نداشت اما اکنون جزء رشته‌های «Top» محسوب می‌شود، بستگی به رغبت دارد؛ رشته‌ای زمانی بالا می‌رود و خیلی برجسته می‌شود و زمانی دیگر پایین می‌آید. این‌گونه نیست که بازه‌ای کلی و صددرصدی داشته باشد تا همیشه بگوییم: «فلان رشته، داوطلب زیادی داشته و رشته‌ای دیگر متقاضی ندارد.» با توجه به مشکلات موجود، آینده رشته دستیاری پزشکی را در کشور چگونه می‌بینید؟ او در پاسخ به این سوال گفت: «ان‌شاءالله خدا کمک کند و همه چیز به‌خوبی پیش برود. بستگی به اوضاع و احوال دارد. شرایط اقتصادی به اضافه مسائل متعدد دیگر، بسیار تاثیرگذار خواهد بود.» مدیرکل آموزش و امور دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد در پاسخ به این سوال که آیا دانشگاه آزاد با وجود در اختیار داشتن بیمارستان‌های کم می‌تواند کمکی به توسعه رشته دستیاری پزشکی در کشور کند یا خیر، گفت: «بالاخره می‌تواند همان‌طور که حالا مجوز دو رشته دستیاری را گرفته، می‌تواند دستیاری را آموزش دهد؛ بدون اینکه هزینه‌ای هم به دولت تحمیل کند. ما هزینه‌ای برای دولت نداریم؛ چه در آموزش پزشکی، چه آموزش دستیاری، چه آموزش فوق‌تخصص یا هر آموزش دیگر. از آنجایی که بودجه دولتی نمی‌گیریم، هزینه‌ای هم به دولت تحمیل نمی‌کنیم.»
ادهمی یادآور شد: «چنانکه گفتم کمبود دستیار به دلایل مختلفی بستگی دارد. بعضی از دستیارها گله‌مند هستند و می‌گویند حقوقی که در دوره دستیاری می‌گیریم، کفاف زندگی‌مان را نمی‌دهد. این رشته به شکلی است که هر فردی وارد می‌شود باید عاشق دستیاری پزشکی باشد. اگر بخواهد فقط جنبه مادی را حساب کند شاید خیلی از کارهای دیگر، درآمدی به‌مراتب بیشتر داشته باشند و نیاز به زحمت آنچنانی نیز نباشد.»
او خاطرنشان کرد: «هر فردی می‌آید باید عاشق این رشته و کار باشد. نمی‌خواهم ایده‌آل حرف بزنم و بگویم پولی در کار نیست. بالاخره پزشک هم زندگی دارد و باید زندگی‌اش بچرخد. دولت نیز باید کاری کند که پزشک هم رفاه نسبی داشته باشد تا به فعالیت خود ادامه دهد. در واقع رابطه‌ای دوطرفه است؛ نه اینکه بگوییم زشک باید عاشق باشد و پول هم نگیرد؛ چنین چیزی ممکن نیست. پزشک هم یک انسان است. اگر همه کارهایش به‌خوبی پیش برود؛ 18 سالگی دیپلم می‌گیرد، هفت سال هم در دانشگاه درس می‌خواهد، سه تا چهار سال نیز به گذراندن دوره تخصص می‌گذرد.»
مدیرکل آموزش و امور دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد گفت: «با احتساب تعهدات، در 30 و اندی‌سالگی به‌تازگی وارد بازار کار می‌شود. او نیز زندگی دارد؛ می‌خواهد ازدواج کند و بچه‌دار شود. همه این موارد نیازمند صرف هزینه است. او برای چرخاندن زندگی به پول احتیاج دارد تا بتواند بدیهیات زندگی را تامین کند. نمی‌توانیم به او بگوییم: «شما پزشک هستید و نباید اصلا به پول فکر کنید. چنین چیزی غیرممکن است و در هیچ شغلی وجود ندارد. نمی‌توانید هیچ شغلی را مثال بزنید که فرد در این کار عابد و زاهد بوده و هیچ پولی نیز نمی‌خواهد. در واقع فقط برای کمک و خدمت به مردم کار کند.»
درخواست رشته جراحی، زنان و بیهوشی را ارائه دادیم
او درخصوص ظرفیت دستیاری در دانشگاه آزاد توضیح داد: «درخصوص دستیاری پزشکی، مجوز دستیاری داخلی در واحد علوم پزشکی تهران داشتیم. امسال نیز مجوز دستیاری اطفال را به ما دادند. دیگر جایی نداریم که بخواهیم ظرفیت را بالا ببریم. درخواست چند رشته مانند جراحی، زنان و بیهوشی را هم داده‌ایم. پروسه‌اش در جریان است و منتظر هستیم تا ببینیم چه می‌شود.» او در پاسخ به این سوال که توزیع ظرفیت‌ها تا چه حد متناسب با نیاز کشور است، تصریح کرد: «این‌گونه نیست که متقاضیان پشت خط مانده باشند. ظرفیت دستیاری در خیلی جاها خالی می‌ماند. در دانشگاه دولتی، خیلی از ظرفیت‌های رشته دستیاری پزشکی خالی می‌ماند، کسی نمی‌رود و در واقع داوطلب ندارد. اگر کسی نمره حد نصاب را کسب نکند، صحبتی باقی نمی‌ماند ولی از میان افرادی که نمره لازم را گرفته‌اند هم بسیاری به دانشگاه نمی‌روند.»
مدیرکل آموزش و امور دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد گفت: «امکان دارد یک رشته در تهران، داوطلب زیادی داشته باشد ولی همان رشته در شهرستان، متقاضی ندارد. هرکدام ظرفیت مشخصی دارند. موارد زیادی برای دستیاری لازم است. براساس تخت بیمارستانی، هیات‌علمی و تنوع بیمار، ظرفیتی تعلق می‌گیرد و مشخص می‌شود چه تعداد دستیار قابل پذیرش هستند.» ادهمی‌مقدم خاطرنشان کرد: «ممکن است بگویند تهران برای فلان رشته، 10 دستیار می‌گیرد. همین رشته در تهران، داوطلب بیشتری دارد ولی ظرفیت همان رشته در شهرستان، خالی می‌ماند. چنانکه گفتم مجوز دو رشته را به ما داده‌اند. در زمینه دستیاری داخلی، چند سال است مجوز داریم و مجوز اطفال را نیز امسال گرفته‌ایم. برای رشته‌های دیگر مثل جراحی، زنان و بیهوشی هم درخواست داده‌ایم که پروسه آنها در جریان است. بازدیدی صورت گرفته و قرار شده معاونت آموزشی با معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد جلسه‌ای برگزار کند، بحث کنیم و معلوم شود اصلا چه کاری باید برای پذیرش دستیار انجام دهیم.»
او بیان کرد: «امسال، ظرفیت‌ها را نه‌تنها کم نکرده‌اند بلکه افزایش داده‌اند. ظرفیت بعضی رشته‌ها مثل بیهوشی و طب اورژانس به دلیل نیاز شدید، بالا رفته است. مثلا رشته طب اورژانس را در جمع رشته‌هایی قرار داده‌اند که افراد بدون گذراندن طرح می‌توانند وارد دوره تخصص شوند. پیشتر فرد باید طرح را می‌گذراند و بعد تخصص می‌گرفت اما به علت نیاز و البته نبود داوطلب، اجازه داده‌اند بدون طرح و بلافاصله در آزمون تخصص شرکت کند.» ادهمی‌مقدم یادآور شد: «در دو رشته از ظرفیت دانشگاه آزاد استفاده شده و بقیه نیز در جریان است. ممکن است در بعضی شهرستان‌ها مانند مشهد که واحدهای بهتری داریم نیز بعدا بتوانیم رزیدنتی و دستیاری بگیرند.»
او با اشاره به ملزومات برای افزایش رشته تخصص و هزینه‌ای که روی دست دانشگاه آزاد می‌گذارد، گفت: «مهم‌ترین موارد لازم، هیات‌علمی و فیلد آموزشی یعنی بیمارستان است؛ بیمارستانی که کِیس‌های متنوعی برای رزیدنتی دارد. تجهیزات نیز موضوع بسیار مهم است. البته رشته به رشته فرق می‌کند. مثلا رشته خودم چشم‌پزشکی است و یک‌سری تجهیزات عریض و طویل و دستگاه از جمله میکروسکوپ نیاز دارد. تهیه این موارد نیازمند صرف هزینه است. با توجه به تورم ایجادشده، تعرفه‌ها چندان رشدی نداشته‌اند. بیمارستان‌های دولتی نیز از نظر درآمد و هزینه مشکل دارند ولی آنها وابسته به بودجه دولت هستند و به قول معروف به شیر نفت وصل هستند! بالاخره هرجا کم بیاورند، از دولت به هر طریقی می‌گیرند. متاسفانه بیمارستان ما بودجه دولتی ندارد. با بودجه‌ای که از دوقران شهریه دانشجو تامین می‌شود، باید بیمارستان را بچرخانیم که کار بسیار سختی است. اکنون به تعرفه‌ها 25 درصد اضافه شده ولی به‌طور مثال قیمت غذایی که به بیمار می‌دهند، سه برابر شده است؛ این موارد با یکدیگر همخوانی ندارد. قرار است تعرفه‌ای با 25 درصد افزایش دریافت کنید ولی قیمت غذا و موارد دیگر رشد سه برابری داشته است. باید فکری در این باره کرد.»
