فاطمه طاری بخش خبرنگار گروه دانشگاه: دانشگاه‌های دولتی چند سالی است که خیز بلندی برای جذب دانشجوی شهریه‌پرداز از طریق پذیرش آنها در پردیس‌های خودگردان خود برداشته‌اند. پردیس‌هایی که نام دانشگاه‌های مطرح کشور را یدک می‌کشند و همین مساله، بستر خوبی برای حرکت به‌سوی جذب دانشجویانی است که برای فارغ‌التحصیل شدن‌شان از معروف‌ترین دانشگاه‌ها حاضر می‌شوند شهریه‌های بالایی را بپردازند. البته این موضوع دیگر به امری پذیرفته شده تبدیل شده است؛ به‌طوری‌که طبق گفته معاون مالی اداری، حدود 42 درصد بودجه از منابع درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌ از طریق شهریه دانشجویی تامین می‌شود. با وجود اینکه دانشگاه‌های دولتی سالانه بودجه قابل توجهی از بودجه عمومی کشور به خود اختصاص می‌دهند و در مقابل هزینه تحصیل این دانشجویان هم به نرخ واقعی محاسبه نمی‌شود و عملا بخش قابل توجهی از آن، از همان بودجه دولتی هزینه می‌شود؛ اما به‌دلیل آورده قابل توجهی که این دانشجویان در طول یک‌سال تحصیلی برای دانشگاه‌های دولتی دارند، عملا رقابت قابل توجهی در میان دولتی‌ها برای جذب هر‌چه بیشتر به راه افتاده است. به‌طوری‌که امسال دانشگاه‌هایی مانند امیرکبیر و صنعتی‌شریف بین 10 تا 30 درصد از کل ظرفیت خود را به دانشجویان شهریه‌پرداز اختصاص داده‌اند؛ سهم قابل‌ توجهی که نشان‌دهنده میل بالای این دانشگاه‌هاست تا از طریق جیب دانشجوی خود بتوانند بخشی از نیازهای مالی خود را تامین کنند. در این گزارش با بررسی ظرفیت و میزان شهریه پرداختی از سوی دانشجویان در 3 دانشگاه بزرگ کشور، به درآمدهای قابل توجه این دانشگا‌ه‌ها در یک سال تحصیلی پیش‌رو پرداخته‌ایم. 

  صندلی شریف سالی 103 میلیون تومان!

در کنکور ریاضی و فنی 1402، 136هزار و 851 نفر شرکت کردند. داوطلبان این کنکور نسبت به سال 1401، 6.04 درصد کاهش داشته است. اما علی‌رغم کاهش داوطلبان کنکور ریاضی، ظرفیت رشته‌های این گروه همچنان در حال رشد است و 10 داوطلب به آن اضافه شدند. اولین دانشگاهی که در این گروه به بررسی آن می‌پردازیم دانشگاه شریف است. این دانشگاه در کنکور امسال، ظرفیت خود را برای پذیرش 995 نفر اعلام کرده که از این میزان 138 ظرفیت برای پردیس خودگردان این دانشگاه است. به عبارت دیگر می‌توان گفت، 14 درصد از ظرفیت پذیرش دانشگاه شریف به پردیس خودگردان آن اختصاص یافته است. پردیس خودگردان این دانشگاه در دفترچه انتخاب رشته کنکور پارسال 110 نفر پذیرش داشت که امسال با افزایش 25 درصدی مواجه شده است. 

طبق مطلب درج شده در سایت پردیس خودگردان دانشگاه شریف، شهریه‌ ثابت کارشناسی ورودی 1402، 23 میلیون و 400 هزار تومان است. شهریه دروس نظری این دانشگاه 1 میلیون و 500 هزار تومان و شهریه دروس عملی آن 2 میلیون و 300 هزار تومان است. همچنین هزینه دوره کارآموزی 700 هزار تومان برای فرد محاسبه می‌شود. با توجه به اینکه رشته کامپیوتر شریف یکی از پرمتقاضی‌ترین رشته‌های این دانشگاه است نگاهی به قیمت تمام شده، مدرک کارشناسی رشته مهندسی کامپیوتر این دانشگاه می‌اندازیم. هزینه شهریه ثابت در 8 ترم برای دانشجو 187 میلیون و 200 هزار تومان تمام می‌شود. دروس عملی این رشته طبق سیلابس منتشر شده در سایت دانشگاه، 21 واحد و دروس نظری آن 119 واحد است. به عبارت دقیق‌تر باید گفت هزینه دروس عملی؛ 48 میلیون و 300 هزار تومان و هزینه دروس نظری 178 میلیون و 500 هزار تومان و کارآموزی 1میلیون و 400 هزار تومان است. جمع تمام هزینه‌های گفته شده به 415 میلیون و 400 هزار تومان می‌رسد، علاوه بر اینکه تورم بر شهریه متغییر تاثیر می‌گذارد و شاید این قیمت مدرک را تا 450 و یا 500 میلیون تومان بالا ببرد. همچنین اگر بخواهیم نگاهی به هزینه حدودی ترم اول دانشجویان این رشته بیندازیم؛ اگر 14 واحد نظری در ترم اول به دانشجو ارائه شود هزینه‌ای معادل 21 میلیون تومان در بر خواهد داشت. 4 واحد دروس عملی نیز حدودا برای دانشجو 9 میلیون و 200 هزار تومان آب می‌خورد. هزینه حدودی تحصیل در یک ترم 18 واحده پردیس خودگردان دانشگاه شریف، 30 میلیون و 200 هزار تومان می‌شود.

همانطور که اشاره کردیم، ظرفیت امسال پردیس دانشگاه شریف، 138 نفر است. به صورت میانگین می‌توان گفت پردیس این دانشگاه در سال 1406، در کمترین حالت می‌تواند، 55 میلیارد تومان از دانشجویانی که امسال دانشجوی آن می‌شوند، درآمد داشته باشد. بررسی دفترچه کنکور امسال نشان می‌دهد بیش از نیمی از ظرفیت پذیرش رشته علوم کامپیوتر شریف به دانشجویان پردیسی اختصاص دارد.

  هزینه علوم کامپیوتر امیرکبیر: 54 میلیون سالانه

دانشگاه امیرکبیر یکی دیگر از دانشگاه‌های گروه ریاضی و فنی است که ظرفیتی برای پردیس خود در دفترچه انتخاب رشته در نظر گرفته است. این دانشگاه 23 درصد از کل پذیرش خود را به پردیس اختصاص داده است. ظرفیت کل پذیرش دانشگاه امیرکبیر هزار و 245 نفر است که در سال 1402، 290 نفر از این میزان به پردیس دانشگاه می‌روند. ظرفیت پذیرش پردیس این دانشگاه با رشد 3 درصدی نسبت به سال پیش همراه بوده است. 

پردیس دانشگاه امیرکبیر؛ برای دروس عمومی 985 هزار تومان، برای دروس عملی 2میلیون و 85 هزار تومان و برای دروس پایه 995 هزار تومان هزینه دریافت می‌کند. شهریه ثابت این پردیس، 12 میلیون و 500 هزار تومان و شهریه متغیر آن به ازای هر واحد دروس اصلی یا نظری 1میلیون و 250 هزار تومان است. بیشترین ظرفیت پذیرش این دانشگاه در رشته علوم کامپیوتر اتفاق می‌افتد به همین دلیل به محاسبه هزینه مدرک کارشناسی ارشد این رشته در دانشگاه امیرکبیر می‌پردازیم.  علوم کامپیوتر، 20 واحد عمومی، 21 واحد پایه، 42 واحد اصلی و 21 واحد تخصصی دارد. به عبارت دیگر در 8 ترم تحصیلی، دروس عمومی برای دانشجو، 19 میلیون و 700 هزار تومان، دروس پایه 20 میلیون و 895 هزار تومان، دروس اصلی 52 میلیون و 500 و دروس تخصصی 26 میلیون تومان آب می‌خورد. هزینه شهریه ثابت این دانشگاه در طول 8 ترم نیز به 100 میلیون تومان می‌رسد. به صورت واضح‌تر باید گفت که مدرک کارشناسی علوم کامپیوتر پردیس دانشگاه امیرکبیر 219 میلیون و 345 هزار تومان برای دانشجو هزینه در بردارد. البته باز هم باید اشاره کرد که این مبالغ بدون محاسبه تورم به دست آمده است. هزینه تحصیل یک ترم دانشجوی علوم کامپیوتر این دانشگاه چقدر می‌شود؟ اگر یک ترم 19 واحده را طبق سیلابس دانشگاه برای دانشجو در نظر بگیریم؛ هزینه دروس پایه این دانشجو در ترم اول 6 میلیون و 960 هزار تومان، هزینه دروس اصلی 3میلیون و 750 تومان و هزینه دروس عمومی، 3 میلیون و 940 هزار تومان است. جمع این مبالغ با هزینه 12 میلیونی شهریه ثابت، به 27 میلیون و 155 هزار تومان می‌رسد. با نگاه به اینکه ظرفیت پذیرش دانشگاه امیرکبیر 290 نفر است؛ میزان دریافتی این دانشگاه در ترم اول و از شهریه متغیر دانشجویان ورودی 402، 3 میلیارد و 625 میلیون تومان است. در کمترین حالت ممکن و با شهریه‌ ترمی 25 میلیون تومان برای تمامی دانشجویان، این دانشگاه در زمان فارغ‌التحصیلی آنها، صاحب 58 میلیارد تومان می‌شود. 

  ارزان‌فروشی به سبک دانشگاه تهران 

دانشگاه تهران امسال برای پردیس کیش خود 200 ظرفیت در نظر گرفته است که در چهار رشته مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر، مهندسی معماری و مهندسی طراحی صنعتی پذیرش می‌شوند. این جمعیت 27 درصد کل پذیرش فنی مهندسی دانشگاه تهران را شامل می‌شود. 

آخرین شهریه‌ای که روی سایت دانشگاه قرار دارد مربوط به نیمسال دوم سال تحصیلی گذشته این دانشگاه می‌شود. طبق این جدول شهریه ثابت دانشگاه تهران، برای گروه فنی مهندسی هشت میلیون و 500 هزار تومان، شهریه واحدهای نظری354 هزار تومان و شهریه واحدهای عملی 531 هزار تومان است. طبق این شهریه‌ها، هزینه شهریه ثابت کارشناسی 68میلیون و 256 هزار تومان می‌شود. هزینه شهریه متغیر کارشناسی‌ارشد رشته مهندسی معماری برای واحدهای نظری21 میلیون و 900 هزار تومان و برای واحدهای عملی 38 میلیون و 763 هزار تومان می‌شود. به عبارت دیگر هزینه کارشناسی مهندسی معماری برای دانشجویان ورودی 1401 به 127 میلیون تومان درنهایت می‌رسد. اما شهریه دانشگاه‌ها هم با تورم دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هر سال افزایش دارند. شهریه ثابت نیمسال دوم سال تحصیلی 1402-1401 در گروه فنی و مهندسی و علوم پایه هشت میلیون و 537 هزار تومان بوده است؛ درحالی‌که این میزان در نیمسال اول سال تحصیلی مدنظر هفت میلیون و 927 هزار تومان بوده است که نشان‌دهنده رشد هشت درصدی در کمتر  از یک سال است. درحالی‌که این رقم در سال تحصیلی 1401-1400 برای همین گروه آزمایشی شش میلیون 98 هزار تومان بوده است، یعنی عملا شهریه ثابت این مقطع در پردیس دانشگاه تهران ظرف یک سال تحصیلی 39.39 درصد رشد داشته و این میزان نسبت به ترم اول سال تحصیلی 1402-1401 رشد 29.55 درصدی را تجربه کرده است. با توجه اینکه میزان شهریه ثابت پردیس در سال تحصیلی 1400-1399 براساس اعلام خود سایت این دانشگاه، چهار میلیون و 690 بوده؛ نشان می‌دهد شهریه این دانشگاه در چند سال اخیر حداقل حدود 30 درصد رشد داشته است.

 اگر این میزان رشد امسال هم تداوم داشته باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که احتمالا شهریه ثابت این پردیس در ترم جاری حداقل به 10 میلیون تومان، شهریه واحدهای نظری به 427 هزار تومان و شهریه دروس عملی به 641 هزار تومان برسد؛ حالا اگر قرار باشد باید بار دیگر هزینه مدرک کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه تهران را بررسی کنیم، باید عنوان کرد شهریه ثابت برای این دانشجویان 82 میلیون و 440 هزار تومان، شهریه دروس عملی 46 میلیون و 792 هزار تومان و هزینه دروس نظری آن به 26 میلیون و 474 هزار تومان خواهد رسید. 

به‌صورت کلی احتمالا مدرک کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه تهران نزدیک به 156 میلیون تومان برای دانشجو در بیاید. صندلی دانشگاه تهران سالانه 39 میلیون تومان می‌ارزد. به عبارت دیگر احتمالا پردیس کیش دانشگاه تهران از ورودی‌های 1402 در زمان فارغ‌التحصیلی آنها 31 میلیارد تومان درآمد داشته باشد.