علی جعفری هرستانی، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع):1) تحول به معنای حرکت جهشی و انقلابی رو به جلو بوده و طی کردن گام دوم انقلاب، واقعا به معنای یک گام دوم چهل‌ساله، ضرورتا نیازمند این رویکرد تحولگرایانه است.
اولین بیانات صریح رهبر انقلاب در مورد «امام تحول»، در یک نقطه‌عطف حساس یعنی در 14 خرداد 1399 یعنی در آستانه گام دوم انقلاب اسلامی و در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری روی کار آمدن دولت جدید ارائه شد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم؛ «انقلاب اسلامی همچون پدیده‌ای زنده و بااراده، همواره دارای انعطاف و آماده تصحیح خطاهای خویش است، اما تجدیدنظرپذیر و اهل انفعال نیست.»1 و به تعبیر ایشان در سخنرانی امام تحول؛ «زنده ماندن انقلاب به این است که پی‌درپی نوآوری داشته باشد، تحول داشته باشد، پیشرفت داشته باشد؛ تحول یعنی به حال برتری با شکل واضحی دست یافتن؛ یعنی یک جهش، یک حرکت بزرگ»2و «هر جامعه زنده و پویایی به تحول احتیاج دارد [و] ما امروز به تحول احتیاج داریم»3 لذا یکی از دغدغه‌های ایشان صورت‌بندی و طراحی «نظریه تحول» براساس «نظریه نظام انقلابی» است. چرا که «انقلاب اسلامی پس از نظام‌سازی [در گام اول انقلاب]، به رکود و خموشی دچار نشده و نمی‌شود و میان جوشش انقلابی و نظم سیاسی و اجتماعی تضاد و ناسازگاری نمی‌بیند، بلکه از نظریه نظام انقلابی تا ابد دفاع می‌کند.»4
2) تحولگرایی در گام دوم انقلاب اسلامی ملازم جوانگرایی و اعتماد به نسل دوم انقلاب اسلامی و الگوگیری این جوانان نسل دوم از گام اول انقلاب است.
اساسا معنای «گام دوم انقلاب» در نگاه ایشان، یک گام تحولی و نقط‌عطف در حرکت انقلاب اسلامی با شور و اشتیاق مضاعف و نیروی متراکم جوانی نسل دوم انقلاب است. جوانان دهه‌های 1350 و 1360 پیشران و نیروی محرکه گام اول انقلاب بودند. یعنی «نسلی که آغاز کرد و ادامه داد.»5 و جوانان نسل دوم انقلاب یعنی «نسلی که اینک وارد فرآیند بزرگ و جهانی 40 سال دوم می‌شود.»6 باید از ایشان درس گرفته و نیروی محرکه گام دوم انقلاب باشند. «برای برداشتن گام‌های استوار در آینده باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت؛ اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغ‌ها به جای حقیقت خواهند نشست و آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت.»7 «بی‌شک فاصله میان بایدها و واقعیت‌ها همواره وجدان‌های آرمان‌خواه را عذاب داده و می‌دهد، اما این، فاصله‌ای طی‌شدنی است و در چهل سال گذشته در مواردی بارها طی شده است و بی‌شک در آینده، با حضور نسل جوان مومن، دانا و پرانگیزه، با قدرت بیشتر طی خواهد شد.» 8
3) تحولگرایی به عنوان یک راهبرد مهم و مستمر در گام دوم انقلاب باید مورد توجه بیشتر قرار گیرد و الگوی تحوّل انقلابی امام(ره) برای این گام استخراج و بازطراحی شود.
بازخوانی الگوی تحولی امام خمینی(ره) یکی از لوازم درس‌آموزی از گام اول انقلاب برای گام دوم آن است. رهبر معظم انقلاب در سال 1399 با محوریت بحث «امام تحول» به ابعادی از تحولی که امام خمینی(ره) بر مبنای قیام للّه در ملت ایران ایجاد کردند، مانند؛ «تحول در روحیه خمودگی و تسلیم ملت، تحول در نگاه مردم به خود و جامعه، تحول در مطالبات اساسی مردم، تحول در نگاه به دین، تحول در نگاه به آینده، تحول در مبانی معرفتی کاربردی، تحول در نگاه به نسل جوان، تحول در نگاه به قدرت‌های جهانی و ابرقدرت‌ها»9 اشاره کردند.
در بیانات 14 خرداد 1402 مجددا به تحولگرایی امام بر مبنای قیام للّه پرداخته و به توسعه سطح تحلیل از سطح تحول در ملت ایران به تحول «در سطح کشور ایران، سطح امت اسلامی و در سطح جهان»10 پرداختند. این مساله نشان‌دهنده آن است که بحث تحولگرایی برای گام دوم انقلاب یک بحث راهبردی و ادامه‌دار بوده و لازم است برای تحقق این تحول طراحی ویژه و توجه ویژه شود. چرا که تحولی که لازمه گام دوم است، «لزوما یک حادثه دفعی نیست، [بلکه] گاهی تحول تدریجا انجام می‌گیرد.»11 اینکه ایشان پس از سه سال، در بیانات 14 خرداد سال جاری سطوح تحول‌آفرینی امام(ره) را از سطح ملت ایران به سطح امت اسلامی و سطح جهان بشری توسعه دادند، نشان‌دهنده ظرفیت بحث از ساحات مختلف الگوی تحول‌آفرینی امام خمینی(ره) و لزوم زنده ماندن بحث تحول‌آفرینی امام(ره) برای گام دوم انقلاب است.
4) سه سطح تحولی که امام(ره) ایجاد کرد، لازمه گام اول انقلاب بوده و برای گام دوم انقلاب نیز در این سه سطح باید برنامه‌ریزی کرد.
رهبر معظم انقلاب در بیانات 14 خرداد 1402 به این نکته اشاره می‌کنند که «ما باید همان سه تحولی را که امام در داخل کشور، در سطح امت و در سطح جهان ایجاد کرد، تعقیب کنیم، دنبال کنیم، حفظ کنیم.»12 و این مسیر باید با الگوگیری از تحول آفرینی امام(ره) در گام اول، برای گام دوم انقلاب طراحی شود.
ایشان سه سطح تحول‌آفرینی امام را اینگونه بیان کردند:
1. تحول در سطح کشور و ملت ایران از تبعیت از یک حکومت طاغوتی وابسته، به حکومت اسلامی و تبدیل ساخت سیاسی سلطنتی به مردم‌سالاری
تحول در سطح امت اسلامی که عبارت است از بیداری اسلامی و خروج از انفعال و ضعف در مقابل کشورهای استعماری
3. تحول در سطح جهان بشریت از غلبه نگاه مادی به زنده شدن فضای معنویت و دین 13
لازمه گام دوم انقلاب، ایجاد تحول در همین سه سطح است که بر اساس فرمایشات ایشان عبارت است از:
1. تحول در سطح کشور و ملت ایران که بر اساس نظر صریح ایشان عبارت است از «دولت‌سازی و جامعه‌پردازی» در سطح کشور و ملت ایران 14
«حفظ مقاومت و رشد دادن مقاومت، مجهز کردن مقاومت، احیای مادی و معنوی مقاومت»15
«نقش‌آفرینی جدی در ایجاد نظم نوین جهانی»16 با نقش‌آفرینی فعال ایران قوی و حرکت به سوی تحقق تمدن نوین اسلامی در مقابل تمدن مادی غربی.
5) بحث از دو لایه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تحول و تاکید به نیروی نرم‌افزاری پشتیبان امام خمینی(ره) لازمه طراحی برای گام دوم انقلاب است.
رهبر معظم انقلاب ضمن تبیین دو لایه سخت‌افزاری یا ابزاری و نرم‌افزاری یا معنوی امام خمینی(ره) برای ایجاد تحول، امکانات سخت‌افزاری امام(ره) برای انقلاب و تحول را حداقلی و نزدیک به صفر (در حد کاغذ بیانیه و نوار صوتی سخنرانی‌های امام) دانسته و نیروی نرم‌افزاری ایشان را ایمان و امید ایشان معرفی کردند.17 در گام دوم انقلاب، امکانات سخت‌افزاری زیادی در اختیار جریان انقلابی است که قابل مقایسه با شرایط اول انقلاب نیست؛ آنچه باید این سخت‌افزار را به کار گیرد و موتور محرک آن باشد، ایمان و امید فزاینده‌ای است که در نسل دوم انقلاب باید بیش از پیش به وجود آید؛ نکته مهم اینجاست که «سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعال‌ترین برنامه‌های آن، مأیوس‌سازی مردم و حتی مسئولان و مدیران ما از آینده است.»18
6) تحلیل تمدنی در دولایه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به‌عنوان دستگاه تحلیلی برای توجه به مقتضیات زمان در گام دوم انقلاب ارائه شده است.
رهبر معظم انقلاب در تحلیل تمدن نوین اسلامی از دو سطح «سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تمدن» 19سخن گفته‌اند. به نظرمی‌رسد آنچه براساس مقتضیات زمان متغیر است، بعد سخت‌افزاری تمدن یعنی تکنولوژی و ابزارها و... است و آنچه ثابت و درعین‌حال متکامل است، بعد نرم‌افزاری آن یعنی علم و فرهنگ و اخلاق و معنویت و... است.
در این سخنرانی نیز تاکید می‌کنند که بُعد سخت‌افزاری پشتیبان تحول‌آفرینی متغیر است و «در دوران هوش مصنوعی و کوانتوم و اینترنت و امثال این پیشرفت‌های علمی، نمی‌شود با همان شیوه‌های چهل‌سال قبل، دوران تلفن‌های کذایی و ضبط‌صوت‌های کذایی، با آن ابزارها امروز کار کرد. امروز برای پیشرفت این هدف، ابزارها بایستی متناسب با زمان انتخاب بشود.»20 اما آنچه ثابت است بعد نرم‌افزاری تحول است. همان ایمان و امیدی که نیروی نرم‌افزاری امام خمینی(ره) در تحول‌آفرینی در آغاز انقلاب بود، در گام دوم انقلاب نیز نیروی نرم‌افزاری تمدن سازی نوین اسلامی است و «باید برای ترویج ایمان و ترویج امید در ملت»21 تلاش کرد. نکته مهم آن است که «جبهه‌بندی‌ها عوض نشده است، تغییر پیدا نکرده است و تغییر پیدا نخواهد کرد»؛ چراکه «جبهه دشمن، جبهه استکبار، جبهه زورگویی، جبهه صهیونیسم و قدرتمندان زورگو و متجاوز عالم، امروز هم مثل دیروز در مقابل ملت ایران صف کشیده‌اند.»22
پس باید از آن نرم‌افزار ایمان و امید در قالب‌های نو و استفاده از سخت‌افزار و ابزار مناسب با زمانه برای ایجاد تحول در سه سطح ملی، امت اسلام و جهانی در افق گام دوم انقلاب بهره برد.
7) تحلیل ایمان و امید به‌عنوان نرم‌افزار تحول آفرینی امام(ره) به‌عنوان دستاورد ما از راه ایشان برای گام دوم انقلاب اسلامی مدنظر است.
تاکید بر ایمان و امیدآفرینی در نسل دوم انقلاب نیز از همان صدور بیانیه گام دوم مورد توجه ایشان بوده است. بنابراین ایمان و امید نسل دوم انقلاب مهم‌ترین رکن تحول آفرینی برای گام دوم انقلاب اسلامی است.
چهار ایمان مطرح‌شده برای امام(ره) لازمه حرکت انقلابی در گام دوم نیز هست:
1- «ایمان به هدف»23 یعنی ایمان به پیاده کردن و حاکمیت اسلام که باید به میزان داشته‌های گام اول انقلاب عمیق‌تر شود؛ چراکه حاکمیت اسلامی مدنظر امام(ره) با تشکیل جمهوری اسلامی باورپذیر شده است و اکنون باید حاکمیت جهانی اسلام به‌عنوان هدف مورد توجه قرار گیرد، یعنی باور به ضرورت تمدن‌سازی نوین اسلامی.
2- «ایمان به راه»24 مبارزه و قیام‌لله از سطح فردی تا اجتماعی و تمدنی. قیام‌لله و مبارزه باید پایه و رکن تمدن سازی نوین اسلامی باشد؛ چراکه به تعبیر رهبر انقلاب هر تمدنی بر پایه مجاهدت محقق می‌شود. و لازمه این امر دشمن‌شناسی و جبهه‌بندی با دشمن است.
3- «ایمان به مردم (جامعه‌ایمانی)»25 و استفاده از ظرفیت بی‌انتهای ملت. تاکید رهبر انقلاب بر اعتماد به مردم با ایمان برای جامعه‌سازی باز هم بر لزوم توجه به عنصر ایمان دلالت دارد. در جامعه ایران ایمان و جهاد مومنین، حقیقت و روح جامعه را شکل می‌دهد و مومنین انقلابی اگر مانند صدر اسلام، اقلیت هم باشند، جامعه‌ساز هستند. چه رسد به اینکه در جامعه‌ای مانند ایران جمعیت مومنان انقلابی اقلیت نبوده و از جهت کمی و کیفی رو به افزایش است.
4- «ایمان به خداوند متعال»26 و وعده نصرت الهی برای مومنین مجاهد لازمه مقابله با طاغوت و جبهه استکبار و محل ابتلای ایشان است.
8) دستگاه جامعه‌شناختی متفاوت رهبر انقلاب اسلامی از لوازم تحلیل درست مواضع ایشان و از لوازم امید به آینده انقلاب اسلامی است.
رهبر انقلاب اسلامی همانند امام خمینی(ره) ، علامه طباطبایی(رض) و شهید مطهری برای جامعه هویتی فراتر از افراد آن قائل هستند. بر این اساس جامعه دارای حیات و روح و آگاهی و اراده بوده و تحلیل جامعه غیر از تحلیل فردگرایانه (اتمیستی) جامعه‌شناسی متداول غربی است. در این رویکرد روح کلی جامعه معادل جمع جبری نظرات و آرای افراد جامعه نیست که براساس پیمایش و نظرسنجی‌های متداول قابل‌سنجش باشد، بلکه افراد به میزان ایمان و امید و مجاهدتی که دارند نقش و حضور موثرتری در شکل‌گیری هویت و روح جمعی یک جامعه ایفا می‌کنند. این افراد هستند که خواص تاریخ‌ساز بوده و سرنوشت جوامع را رقم می‌زنند. نیروهای مومن و انقلابی می‌توانند هویت‌ساز و تاریخ‌ساز بوده و حتی اگر اکثریت جامعه نباشند، اما فئه قلیله‌ای باشند که روح کلی جامعه و اراده عمومی را رنگ انقلابی و الهی داده و جامعه‌پردازی کنند. چه رسد به اینکه این جریان انقلابی روزبه‌روز رو به افزایش از جهت کیفی و کمی باشد.
ایشان در 19 دی 1400 در دیدار تصویری با مردم قم می‌فرمایند: «حالا گاهی اوقات انسان می‌بیند مثلا فرض کنید یک نظرسنجی‌هایی را درباره نظرات مردم ابراز می‌کنند، [اما] اینها حقیقت ملت ایران را نشان نمی‌دهد؛ حقیقت ملت ایران را جریان تشییع شهید سلیمانی نشان می‌دهد؛ اینها است که نشان می‌دهد ملت ایران چه حال‌وهوایی دارند، چه روز و روزگاری را می‌گذرانند، احساسات‌شان چیست، باطن‌شان چیست؛ یعنی یک عرصه‌ای به عظمت و پهنای کشور ایران و ملت ایران لازم است که بتواند حقیقت این ملت را و باطن این ملت را نشان بدهد. این نظرسنجی‌هایی که حالا بعضی باغرض یا بی‌غرض در گوشه‌وکنار انجام می‌دهند، نمی‌تواند ملاک باشد. خوشبختانه امروز فکر جوان‌های حزب‌اللهی مومن در کشور گسترده است. ما خوشبختانه امروز همراه هستیم با فکر انقلابی و مومن، فکر زاینده، فکر پیش‌رونده از سوی جمع کثیری از جوان‌ها.»27
با همین مبنای تحلیلی در تحلیل اغتشاشات اخیر (پس از درگذشت مهسا امینی) در 5 آذر 1401 در دیدار با بسیجیان فرمودند: «می‌گویند صدای ملت را بشنوید! صدای رعدآسای ملت در سیزدهمِ آبانِ امسال بلند شد؛ شنیدید؟ شما صدای ملت را بشنوید. مگر از تشییع جنازه شهید سلیمانی چقدر گذشته؟ آن جمعیت عظیم صدای ملت ایران بود، آن تشییع جنازه 10 میلیونی یا شاید به یک معنا بیش از 10 میلیونی صدای ملت ایران بود. امروز تشییع جنازه شهدا صدای ملت ایران است. تا یک نفر در اصفهان، در شیراز، در مشهد، در کرج، در هر جای دیگر شهید می شود، خیلِ جمعیتِ مردم راه می‌افتند شعار می‌دهند علیه تروریست، علیه اغتشاشگر؛ صدای ملت این است؛ شما چرا صدای ملت را نمی‌شنوید؟»28
تغییر این دستگاه تحلیلی و محاسباتی به دستگاه متعارف موجود در الگوی نظرسنجی‌های اجتماعی منجر به ایجاد ناامیدی در جریان انقلابی و پیشران تحول می‌شود! و این یکی از معضلات امروز نخبگان جامعه‌شناس مومن و انقلابی است.
در سخنرانی 14 خرداد 1402 هم با همین مبنای تحلیلی شرایط اجتماعی و دینداری مردم را تحلیل می‌کنند و اشاره می‌کنند: «بعضی برای اینکه امید را در دل‌ها بکشند، اشاره می‌کنند به اینکه در لایه‌های اجتماعی، کسانی هستند که دغدغه دین و ایمان و انقلاب ندارند؛ خب بله، [اما] مخصوص امروز نیست؛ دهه ۶۰ هم که جبهه‌ها آن‌جور مملو و سرشار از جوان‌های مؤمن بود، یک عده‌ای در شهرهای بزرگ، در تهران، بی‌خیال و بی‌اعتنا راه می‌رفتند، نه فقط احساس مسئولیت نمی‌کردند، مسئولین را مسخره هم می‌کردند! شما نگاه کنید شرح‌حال شهدا و رزمنده‌ها را؛ اینها وقتی که می‌آمدند در شهرهای بزرگ ــ به‌خصوص شهرهای بزرگ ــ احساس دلتنگی می‌کردند که [این] به خاطر همین پدیده بود. دهه ۶۰، دهه اول انقلاب، از این حوادث وجود داشت؛ این جای تعجب ندارد. امروز هم البته هستند کسانی که نه به انقلاب، نه به اسلام و حتی نه به تعهد ایرانی پایبند نیستند؛ بله، اما ملت ایران اینها نیستند. در زمان خود رسول اکرم هم یک عده‌ای عاشق شهادت بودند، مشتاق جهاد بودند، اگر امکانِ رفتن به جبهه نداشتند گریه می‌کردند، یک عده‌ای هم در مدینه بودند که «مَرَدوا عَلَی النِّفاق» قرآن درباره آنها می‌گوید «مَرَدوا عَلَی النِّفاق»، یا یک جای دیگر [می‌گوید:] «لَئِن لَم یَنتَهِ المُنافِقونَ وَ الَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ وَ المُرجِفونَ فِی المَدینَة»؛ در خود مدینه پیغمبر، کسانی بودند که قرآن از آنها به «مُرجِفون» تعبیر می‌کند؛ شایعه‌پراکنان، ترس‌پراکنان، تردیدپراکنان، شبهه‌پراکنان؛ در زمان پیغمبر! تازه در زمان پیغمبر نه اینترنت بود، نه شبکه‌های اجتماعی بودند، نه این‌همه تلویزیون بود. امروز با وجود همه این دستگاه‌ها، شما نگاه کنید ببینید جوان ایرانی چه عظمتی از خود نشان می‌دهد!»29
9) تأکید رهبر انقلاب بر متراکم‌سازی جریان انقلابی در مسیر جامعه‌پردازی با راهبرد توسعه هسته‌های مقاومت مردمی به عنوان یک راهبرد در تحول‌آفرینی باید مدنظر قرار گیرد.
براساس دستگاه تحلیلی و جامعه‌شناختی رهبرمعظم‌انقلاب، برای نقش‌آفرینی جوانان مومن و انقلابی، راهبرد متراکم‌سازی آنها از طریق ایجاد هسته‌های مقاومت فراگیر در میدان‌های مختلف که همان ایده بسیج نیروهای مردمی در گام اول انقلاب است، مدنظر ایشان است. این متراکم‌سازی در قالب هزاران هسته مقاومت موجب تقویت ایمان جمعی و امید و تحول‌آفرینی این هسته‌ها می‌گردد:
«امروز در سرتاسر کشور، هزاران هسته مقاومت در مساجد و در هیات‌ها داریم؛ از این هسته‌های مقاومت، جوان‌هایی برمی‌خیزند به عنوان مدافع حرم، جوان‌هایی برمی‌خیزند به عنوان مدافع امنیت، جوان‌هایی برمی‌خیزند به عنوان بسیجی دانشجو. نقطه امیدآفرین این است که در این تلاش همه‌جانبه دشمن، شما می‌بینید در چنین شرایطی که دشمن شمشیر را از رو بسته، دانشجوی انقلابی در فلان دانشگاه فحش ناموسی می‌شنود، از میدان خارج نمی‌شود؛ طلبه بسیجی زیر شکنجه به شهادت می‌رسد، حاضر نیست حرفی را که دشمن می‌خواهد بر زبان جاری کند. مجاهدان فداکار، مدافعان حرم، فعالان سخت‌کوش جهاد تبیین، گروه‌های کمک مؤمنانه، اردوهای جهادی، اینها همه جوان‌های این کشورند. با وجود اینترنت، با وجود شبکه‌های اجتماعی، با وجود این همه لغزشگاه‌ها، جوان‌های ما در این راه دارند حرکت می‌کنند. گاهی اوقات شما می‌بینید از یک روستا یک شخصیت منور و نورانی برمی‌خیزد؛ از یک روستای اطراف شهریار یک جوان فداکار و نورانی مثل مصطفی صدرزاده به وجود می‌آید. ما از این مصطفی‌های صدرزاده در تمام سرتاسر کشور بسیار داریم، هزاران داریم؛ اینها همه امیدبخش است. ما همه وظیفه داریم؛ نخبگان وظیفه دارند؛ هسته‌های انقلابی وظیفه دارند؛ فعالان دانشگاهی، فعالان حوزوی، صاحبان جایگاه‌های اجتماعی به‌ویژه کسانی که حرف آنها به گوش مردم می‌رسد، مردم حرف آنها را می‌شنوند، اینها وظیفه دارند؛ وظیفه این است که ایمان‌ها را تقویت کنند، امیدها را تقویت کنند، شبهه‌ها را برطرف کنند، شیوه‌های دشمن در شبهه‌آفرینی و یأس‌آفرینی را خنثی کنند.»30
10 ) به انتخابات مجلس در سال جاری به عنوان یک رزمایش و آزمون پیشِ رویِ این کانون‌های متراکم جوان و مردمی نگریسته شود.
یکی از مهم‌ترین آزمون‌های پیشِ رویِ این هسته‌های مردمی در سال جاری، آزمون بزرگ انتخابات انتهای سال است که پس از ماجرای اغتشاشات سال گذشته و جنگ ترکیبی و شناختی دشمن علیه ملت ایران با هدف ایجاد بی‌اعتمادی و ایجاد شکاف میان اقشار مختلف مردم و نیز میان مردم و مسئولان از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا یکی از تکالیف این کانون‌های مردمی آغاز فعالیت جدی و برنامه‌ریزی‌شده در مدت‌زمان باقی‌مانده تا انتخابات است تا با گسترش جهاد تبیین در این عرصه، زمینه مشارکت حداکثری و پرشور عموم مردم را برخلاف خواست و برنامه دشمنان فراهم آورند. رهبر انقلاب در این خصوص می‌فرمایند: «این انتخابات، انتخابات بسیار مهمی است و دشمن از همین حالا توپخانه‌های خودش را به طرف این انتخابات روشن کرده، مشغول بمبارانِ انتخاباتی است که هنوز حداقل نُه ماه فاصله داریم تا آن انتخابات. باید ان‌شاءالله ملت ایران، جوانان عزیز این بیداری را، این هشیاری را، این انگیزه را، این ایمان و امید را روزبه‌روز افزایش بدهند و دشمن را ناکام کنند.»31
پی‌نوشت
1. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 97/11/22.
2. سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله) – 99/03/14.
3. سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله) – 99/03/14.
4. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 97/11/22.
5. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 97/11/22.
6 . بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 97/11/22.
7. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 97/11/22.
8. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 97/11/22.
9. سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله) – 99/03/14.
10. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
11. سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله) – 99/03/14.
12 . بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
13 . بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
14. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 97/11/22.
15. بیانات در دیدار خانواده و اعضای ستاد بزرگداشت شهید حاج قاسم سلیمانی – 1401/10/11.
16. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان – 1401/02/06.
17. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
18. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران – 1397/11/22
19. بیانات در دیدار جوانان خراسان شمالی 1391/07/23.
20. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
21. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
22. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
23 . بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
24. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
25. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
26 .بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
27 .بیانات در ارتباط تصویری با مردم قم – 1400/10/19.
28 .بیانات در دیدار بسیجیان – 1401/09/05.
29. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
30. بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
31 . بیانات در مراسم سی‌وچهارمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1402/03/14.
