سارا طاهری، خبرنگار:سرا‌های نوآوری در دانشگاه آزاد تلاش دارند تا بازار ارتباط تنگاتنگ داشته باشند و نقش موثری در اقتصاد محلی ایجاد کنند به همین علت تمام سرا‌ها دارای موضوعات مناسب و کار محوری هستند. در ویژه‌نامه‌ای با عنوان «عبور از بحران با دانشگاه» به داستان 10 سرای نوآوری مطرح در دانشگاه آزاد پرداخته‌ایم. یکی از این داستان ها در‌خصوص سرای نوآوری گیاهان دارویی است که در دانشگاه آزاد واحد خوراسگان مستقر است. در این گزارش به بخش‌هایی از این داستان پرداخته ایم که در زیر می‌خوانید. داستان کامل این سرای نوآوری را می‌توانید در ویژه‌نامه عبور از بحران در دانشگاه بخوانید‌.

دشت‌های پرگل و کانتینرهای خالی

اگرچه مصرف گیاهان دارویی با توسعه صنایع شیمیایی محدود شده، اما اخیرا در تمام دنیا توجه خاصی به این منابع برای درمان بیماری‌ها به‌وجود آمده است. رویکرد استفاده روزافزون از گیاهان دارویی و فرآورده‌های حاصل از آن نقش این گیاهان را در چرخه اقتصاد جهانی پررنگ‌تر کرده است. درحال‌حاضر حدود 27 درصد از مردم جمعیت جهان برای اهداف مختلف درمانی از گیاهان دارویی و اسانس‌ها استفاده می‌کنند تا جایی که تولید و تجارت این گیاهان نیز رقم قابل‌ملاحظه‌ای را به‌خود اختصاص داده است.  میزان تولید و مصرف گیاهان دارویی در جهان از 14 میلیارد دلار در سال 2002 به 107 میلیارد دلار در سال 2017 رسیده است و طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی در سال 2050 به پنج هزار میلیارد دلار خواهد رسید.  کشور‌های اروپایی به بزرگ‌ترین کشور‌های تولیدکننده و مصرف‌کننده گیاهان دارویی تبدیل شده‌اند و در این زمینه درحال پیشی‌گرفتن از یکدیگر هستند. به‌طور نمونه براساس اعلام رسمی سازمان بهداشت جهانی اکنون میزان تجویز دارو‌های گیاهی در آلمان 77 درصد، در بلژیک و فرانسه 75 درصد و در انگلستان 74 درصد است. در میان کشور‌های نامبرده، آلمان وضعیت جالبی دارد. این کشور نه‌تنها سابقه‌ای در تولید و مصرف گیاهان دارویی نداشته، بلکه حتی به‌دلیل آب‌وهوای سردسیری‌اش مزیتی در تولید این نوع گیاه‌ها ندارد، اما این کشور با برنامه‌ریزی دقیق و منسجم توانسته خود را به‌عنوان یک قطب در تولید گیاهان دارویی در سطح جهانی معرفی کند. درحال‌حاضر درآمد ارزی آلمان صرفا از طریق فرآوری و تولید گیاهان دارویی بیش از دوبرابر درآمد ارزی ایران از طریق فروش نفت خام و حدود 60 میلیارد یورو است.  امروزه اغلب تولیدکنندگان گیاهان دارویی ازجمله چین، آمریکا، ژاپن و آلمان به عمده واردکنندگان این گیاهان نیز تبدیل شده‌اند. درواقع اینها گیاهان را از سایر کشور‌ها خریداری و پس از فرآوری آنها را مجددا صادر و از این طریق ارزش‌افزوده بسیاری کسب می‌کنند، به‌عنوان مثال آمریکا سالانه 51 هزارتن واردات گیاهان دارویی دارد و 13 هزار تن صادرات انجام می‌دهد، اما اعتبار واردات و صادرات این تولیدات با یکدیگر برابر است، یعنی قیمت محصول فرآوری شده حدود چهاربرابر ماده خام است و از این طریق می‌توان به‌سود 300 درصدی دست یافت.  بنابراین حوزه گیاهان دارویی از حوزه‌های مهم اقتصادی و پردرآمد در دنیاست و بسیاری از کشورها را بر آن داشته که به‌سمت تولید این گیاهان و البته فرآورده‌های حاصل از آن حرکت کنند، زیرا نمی‌توان مشتریان فراوان این حوزه و درآمد حاصل از آن را نادیده گرفت.
 
 گیاهان دارویی در ایران
در این میان کشورمان بین سایر کشورهای جهان پتانسیل بالایی در حوزه تولید گیاهان دارویی دارد. بسیاری از گیاهان دارویی ایران از لحاظ کیفیت شهرت جهانی دارد. همچنین کشورمان به‌دلیل قرار گرفتن در پهنه‌ای از جهان که دربرگیرنده پنج ناحیه رویشی ارسباران، ایران تورانی، هیرکانی، زاگرسی، خلیج فارس- عمانی، تنوع ژنتیکی قابل‌توجهی دارد و دارای 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته‌‌شده جهانی است. به‌طوری‌که طبق بررسی علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع گونه‌های شناخته‌شده در آن هشت‌هزار و 423 گونه گیاهی است. 

 سهم ایران از تجارت جهانی گیاهان دارویی کمتر از یک درصد
با نگاهی به آمارهای جهانی در تولید و صادرات گیاهان ایرانی و مقایسه آن با کشورمان متوجه سهم اندک کشور در تولید و تجارت گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن می‌شویم. 
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم براساس پیش‌بینی بانک جهانی در سال 2050 گردش مالی و تجارت جهانی متمرکز و مبتنی‌بر گیاهان دارویی و داروهای گیاهی به‌حدود پنج هزار میلیارد دلار خواهد رسید که متاسفانه سهم ایران از تجارت جهانی گیاهان دارویی با وجود ظرفیت عظیم کشورمان در این حوزه، چیزی نزدیک به صفر است. ایران درآمد 440 میلیون دلاری یعنی 0.4 درصد (کمتر از یک درصد) از کل سهم تجارت جهانی در حوزه گیاهان دارویی را به‌خود اختصاص داده است. درواقع بسیاری از گیاهان دارویی تولیدی به‌صورت خام صادر می‌شود و تکنولوژی فرآوری آنها در داخل کشور محدودند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که پتانسیل این صنعت در ایران می‌تواند بین یک تا 10 میلیارد دلار باشد.  درحال‌حاضر بیشترین حجم صادرات گیاهان دارویی ایران مربوط به کشور‌های پاکستان و امارات و پس از آن آلمان، ژاپن و چین است. زعفران، شیرین‌بیان، صمغ‌های طبیعی و عرقیات‌وگلاب بیشترین اقلام صادراتی ایران به سایر کشور‌ها محسوب می‌شوند.  نکته دیگر اینکه از دوهزار و 300 گونه گیاهی که در کشور وجود دارند فقط نام 103 نوع از آنها در فهرست صادرات و واردات کشور قرار گرفته است. این درحالی است که ایران با 15 کشور همسایه است و با نگاهی دقیق‌تر به مرزهای ایران باید گفت که ایران با داشتن حدود شش‌هزار کیلومتر مرز زمینی با کشورهای پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق و همچنین با دارا بودن حدود دوهزار و 700 کیلومتر مرز آبی با کشورهای آذربایجان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، امارات، بحرین، عربستان، عمان، قطر و کویت، موقعیت مطلوبی برای صادرات محصولات و بستر مناسبی برای مبادلات تجاری خصوصا صادرات غیرنفتی ازجمله صادرات گیاهان دارویی دارد. اما ایران نه‌تنها در صادرات این محصولات توفیقی نداشته، بلکه سال گذشته حدود 42 هزار و 400 تن گیاه دارویی به ارزش 87 میلیون دلار به کشور وارد شده که با احتساب ارز 30 تومانی به‌معنای خروج دوهزار و 600 میلیارد تومان سرمایه از کشور است.

 نصف جهان؛ قطب تولید گیاهان دارویی
اما در میان تمام استان‌های کشور شاید بتوان گفت استان اصفهان همان‌طور که در صنایع مختلف کشاورزی ازجمله پیشتازان کشور به‌شمار می‌رود، در زمینه گیاهان دارویی نیز حرفی برای گفتن دارد. استان اصفهان 10 میلیون و 700 هزار هکتار مساحت دارد که شش‌میلیون و 300 هزار هکتار از آن را مراتع تشکیل می‌دهد. دوهزار گونه ‌گیاهی در رویشگاه‌های استان اصفهان می‌رویند که 400 گونه (برخی آمارها 300 گونه) آن ارزش دارویی و صنعتی دارند و از لحاظ تنوع اقلیمی، بیشترین و متنوع‌ترین تولید گیاهان دارویی در کشور را در برمی‌گیرند. به‌طوری‌که براساس آمارهای سال 1396، افزون بر 300 هزار نفر در 800 هزار هکتار از طرح‌های عملیاتی مرتبط با این بخش به‌طور مستقیم در زمینه گیاهان دارویی حاصل از مراتع، مانند کتیرا، آنغوزه، کرفس کوهی، موسیر و باریجه اشتغال دارند و حدود 2700 تن گیاه دارویی از مراتع استان اصفهان برداشت می‌کنند.  استان اصفهان از استان‌های وسیع کشور و با داشتن 6.6 درصد از مساحت کشور، رتبه 6 در وسعت پس از استان‌های سیستان‌وبلوچستان، کرمان، خراسان‌جنوبی، فارس و خراسان‌رضوی را دارد. براساس آخرین آمارهای مرکز آمار ایران این استان با جمعیت بیش از پنج‌میلیون نفر و با سهم 16.6 درصدی بیشترین جمعیت کشور را در خود جای داده است. به‌گفته رئیس امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی اصفهان حدود 10 هزار نفر به‌صورت مستقیم در صنعت گیاهان دارویی استان اصفهان فعالیت دارند. با این اوصاف به‌نظر می‌رسد استان اصفهان می‌تواند یکی از استان‌هایی باشد که می‌تواند با سرمایه‌گذاری در این حوزه نه‌تنها میزان اشتغال را افزایش داده، بلکه کشور را یک گام دیگر به خودکفایی در تولید گیاهان دارویی و صنایع وابسته به آن نزدیک‌تر کند. این درحالی است که تاکنون از این ظرفیت به‌درستی استفاده نشده است.

صنعت گیاهان دارویی رنگ دانش‌بنیان گرفت

هیچ ایرانی‌‌‌‌ای نیست که نام شهر اصفهان را بشنود و یاد سی‌وسه پل نیفتد. در پس‌زمینه ذهنی همه ما یک‌تصویر از این پل در شب‌روی زنده‌رودی که دیگر نیست، جا خوش کرده است؛ شهری که قدمتش بسیار بیشتر از حکمرانی صفویه در آن است و براساس برخی منابع به دوره پیشدادیان می‌رسد. یکی از جلوه‌های علمی این روزگار در این منطقه کهن، دانشگاه آزاد اسلامی است که از آبان 1366 یکی از بزرگ‌ترین و بهترین واحدهای خود را در مرکز ایران ساخته است. حالا 35 سال از عمر دانشگاه آزاد واحد اصفهان می‌گذرد؛ واحدی که در بخش شرقی شهر اصفهان و در منطقه تاریخی خوراسگان واقع شده است. روز سوم آبان سال 66 بود که تاسیس واحد اصفهان به تصویب هیات‌امنای دانشگاه رسید و از دوم بهمن‌ همان سال با پذیرش 510 دانشجو در چهار رشته تحصیلی کار خود را آغاز کرد و اکنون با حدود 400 عضو هیات‌علمی و سه‌هزار و 700 استاد مدعو و 32 هزار دانشجو از واحدهای پیشرو در حوزه فناوری است.  اما از تعداد دانشجویان و اعضای هیات‌علمی این واحد دانشگاهی که گذر کنیم با نگاهی به پتانسیل‌ها و مزیت‌های این واحد دانشگاهی متوجه زیرساخت‌های آن برای توسعه کشاورزی و به‌خصوص گیاهان دارویی می‌شویم.
 
 دانشکده کشاورزی با 3 هزار دانشجو 
دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان) در سال ۱۳۶۶با دو رشته زراعت و اصلاح نباتات و علوم دامی در مقطع کارشناسی شروع به فعالیت کرد و هم‌اکنون داری 9 رشته در مقطع کارشناسی (مهندسی آب، علوم باغبانی، علوم دامی، علوم خاک، فضای سبز، گیاه پزشکی، صنایع غذایی، محیط‌زیست، زراعت و اصلاح نباتات) و هشت رشته در مقطع کارشناسی‌ارشد شامل علوم باغبانی (شش گرایش بیوتکنولوژی –فیزیولوژی و اصلاح درختان میوه، گل و گیاهان زینتی، گیاه دارویی و ادویه‌ای و عطری، فیزیولوژی پس از برداشت محصولات باغی، فیزیولوژی و اصلاح سبزی) حشره‌شناسی، خاک‌شناسی (دو گرایش پیدایش و رده‌بندی خاک، شیمی و حاصلخیزی) زراعت، اصلاح نباتات، علوم دامی (سه‌گرایش تغذیه، اصلاح‌ نژاد، فیزیولوژی) صنایع غذایی، محیط‌زیست (آموزش محیط‌زیست، شیمی محیط‌زیست) و در مقطع دکتری خاک‌شناسی (چهار گرایش) حشره‌شناسی، زراعت، اصلاح نباتات و علوم دامی است. در این دانشکده با احتساب دانشجویان بین‌الملل حدود سه‌هزار دانشجو درحال تحصیلند و حدود 40 عضو هیات‌علمی حضور دارند. در تمام این سال‌ها نیز حدود هفت‌هزار دانشجو از این دانشکده فارغ‌التحصیل شده‌اند.  این دانشکده برای مقابله با روش تئوریزه آموزش در حوزه کشاورزی، فعالیت خود را بر فضاسازی و ایجاد محیط عملیاتی متمرکز کرده است؛ دانشکده‌ای که حتی از دانشکده‌های کشاورزی دانشگاه‌های دولتی هم یک سروگردن بالاتر است.  

 29 رشته مرتبط با حوزه گیاهان دارویی
گیاهان دارویی از گرایش‌های کارشناسی‌ارشد رشته باغبانی در این دانشگاه است؛ حوزه‌ای که مزیت دیگر این واحد دانشگاهی برای ورود به حوزه گیاهان دارویی محسوب می‌شود. 29 رشته در مقاطع دکتری‌تخصصی، کارشناسی‌ارشد و کارشناسی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با گیاهان دارویی مرتبطند که از آنها می‌توان به آگرو تکنولوژی - فیزیولوژی گیاهان زراعی، تغذیه دام، ژنتیک و به‌نژادی گیاهی، علوم باغبانی- فیزیولوژی و اصلاح گل و گیاهان داروی، علوم دامی- تغذیه دام، علوم و مهندسی باغبانی- اصلاح و بیوتکنولوژی، علوم و مهندسی باغبانی- فیزیولوژی تولید و پس از فناوری و... اشاره کرد. 

 41 دستگاه مجهز برای نوآوری در صنعت گیاهان دارویی
ازجمله دیگر توانمندی‌های واحد اصفهان در تاسیس سرای نوآوری گیاهان دارویی، می‌توان به دستگاه‌ها و تجهیزات موجود در دانشگاه اشاره کرد که با استفاده از این تجهیزات به نوآوری در صنعت گیاهان دارویی پرداخته‌اند. در این واحد 41 دستگاه آزمایشگاهی مرتبط با گیاهان دارویی وجود دارد، به‌طور مثال دستگاه GC-MSS کمک می‌کند که تک‌تک اجزای جداشده براساس خاصیت جرمی با دقت بالایی شناسایی شوند یا کاربرد دستگاه PCR در آزمایشگاه این واحد تکثیر هدفمند قطعه‌ای از ژن است.

 وجود گلخانه‌های تحقیقاتی، مرکز تحقیقات و مرکز رشد 
واحد اصفهان دارای مجموعه گلخانه است که با برنامه‌ریزی انجام‌شده در مدت زمان مشخص که در طرح کسب‌وکار آمده به سرای نوآوری گیاهان دارویی اختصاص می‌یابد.  مرکز تحقیقات گیاهان دارویی در واحد اصفهان وابسته به معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی هم ازجمله مراکز مهم این واحد در جهت توسعه صنعت گیاهان دارویی است و می‌تواند به‌عنوان یک پشتیبان قوی از اهداف سرای نوآوری حمایت کند، همچنین ایجاد مرکز رشد گیاهان دارویی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه از اهداف بلندمدت دانشگاه در زمینه سرای نوآوری گیاهان دارویی حکایت دارد.
 
 قلب سرای نوآوری گیاهان دارویی در واحد اصفهان تشکیل شد
این ظرفیت‌ها، تجهیزات و امکانات باعث شده مسئولان دانشگاه آزاد حوزه گیاهان دارویی را به واحد اصفهان (خوراسگان) بسپارند و یکی از سراها از میان 50 سرای نوآوری خود را به این زمینه اختصاص دهند. حالا مسئولان این دانشگاه با آگاه بودن از پتانسیل کشورمان در حوزه گیاهان دارویی می‌خواهند یک بازار طلای سبز در کشور ایجاد کنند و قلب این سرا را هم در استان اصفهان و واحد خوراسگان تشکیل دادند. مسئولان واحد اصفهان هم برای توسعه صنعت گیاهان دارویی و ایجاد یک بازار فناوری از این حوزه، شرکت‌های دانش‌بنیان خود را فراخوانده تا پازل بازار فناوری را کامل و حرکت در ریل دانش‌بنیانی و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان کشور را تسهیل کنند. 

رئیس سرای نوآوری گیاهان دارویی دانشگاه آزاد واحد اصفهان (خوراسگان):
تاکنون 285 محصول تولید کرده‌ایم

«بذر بسیاری از گیاهان دارویی ایران درحال انقراض است.» این جمله‌ای است که کامران صفوی، رئیس سرای نوآوری گیاهان دارویی دانشگاه آزاد واحد اصفهان (خوراسگان) به «فرهیختگان» می‌گوید. خبری که اهمیت راه‌اندازی سرای نوآوری گیاهان دارویی در دانشگاه را پررنگ‌تر می‌کند. به‌گفته او 285 محصول در این سرای نوآوری تولید شده که 175 مورد از این تعداد از سازمان غذا و دارو یا دامپزشکی یا صنعت، معدن و تجارت مجوز دارن و به‌فروش می‌رسند. ادامه این گفت‌وگو را بخوانید.

به‌عنوان سوال نخست توضیحی درباره سرای نوآوری ارائه کنید. 
سال 1398 بود که طبق دستور دکتر طهرانچی، بنا شد یک‌سری سرای نوآوری در دانشگاه آزاد با محوریت راه‌اندازی بازار فناوری تاسیس شود. نظر ایشان این بود که بازار فناوری در کشور شکل بگیرد. محوریت بازار فناوری نیز ایجاد سراهای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی بود که در اولویت قرار گرفت. موضوع مهم درخصوص این سراها، این بود که بتوانند به‌عنوان بازوهای تخصصی عمل کنند. تفاوت سراهای نوآوری با اکثر حوزه‌هایی که تاکنون در دانشگاه آزاد اسلامی داشته‌ایم، عملکرد تخصصی آنها در حوزه فناوری و تجاری‌سازی به‌شمار می‌رفت. درواقع بنا شد سراها در حوزه‌ای تخصصی ورود کنند؛ این اصل جریان تاسیس سراهای نوآوری بود. 
در ادامه گفتند برای راه‌اندازی سرای نوآوری باید چه بخش‌هایی داشته باشیم؟ حوزه‌هایی به هم مرتبط می‌شود تا بتوانیم یک سرای تخصصی ایجاد کنیم و چند سرا کنار یکدیگر بتوانند یک بازار فناوری را شکل بدهند. درنهایت تجمیعی از چند سرای تخصصی ایجاد می‌شود که به تاسیس بازار فناوری منجر خواهد شد. در این زمینه دیدند یک‌سری از استان‌ها پتانسیل‌ها و زمینه‌های خاصی دارند که بتوانند سراهای تخصصی را راه‌اندازی کنند تا بازار فناوری تشکیل شود.  بازار فناوری درحقیقت «کشوری» است. سراهای نوآوری می‌توانند واحدی و استانی باشند. شکل‌گیری مجموعه سراهای نوآوری تخصصی در واحدها و استان‌ها، بازار فناوری دانشگاه آزاد اسلامی را شکل می‌دهد؛ این نظر کلی و اصلی دکتر طهرانچی است که سال 1398 در قالب بخشنامه ابلاغ کرد.
 
آیا اولین مرکز رشد دانشگاه آزاد مرکز رشد واحد اصفهان بود؟
بله، دانشگاه آزاد از سال 1383 در حوزه تجاری‌سازی ورود کرد و اولین مرکز رشد در کل دانشگاه آزاد، مرکز رشد دانشگاه آزاد واحد اصفهان بود. مراکز رشد، مسیر خود را طی کرده و این مراکز در دانشگاه آزاد و کشور توسعه پیدا کردند. می‌توان گفت تا سال 1398 به بلوغی در حوزه مراکز رشد در کشور رسیدیم. درواقع از سال‌های 1383 تا 1398 ادبیات فناوری در دانشگاه آزاد شکل گرفت، البته جای یک‌سری از آیتم‌ها و موارد در دانشگاه آزاد خالی بود.

جای چه مواردی خالی است؟
به‌طورمثال شتاب‌دهنده‌ها و مدارس عالی مهارتی در دانشگاه آزاد شکل نگرفته بودند. حوزه‌های پارک‌های فناوری را بسیار کم در دانشگاه آزاد داشتیم و حوزه تجاری‌سازی ما نیز کمرنگ بود، به همین دلیل دکتر طهرانچی در سال 1398 سرای نوآوری و بازار فناوری را شکل دادند و ادبیاتش را وارد سیستم دانشگاه آزاد کردند. جای آیتم‌هایی که خالی بود در سراها پر و تکمیل می‌شود، مثلا مرکز رشد تخصصی گیاهان دارویی در دانشگاه آزاد واحد اصفهان داشتیم. ما مجوز راه‌اندازی این مرکز تخصصی را سال 1388 از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گرفتیم و سال 1397 موفق شدیم مجوز قطعی مرکز رشد گیاهان دارویی را از وزارت بهداشت بگیریم، پس ما مرکز رشد تخصصی گیاهان دارویی داشتیم.
 
 سراغ سرای نوآوری گیاهان دارویی برویم. دلیل انتخاب سرای نوآوری گیاهان دارویی برای واحد خوراسگان چه بود؟ 
اینجا بحث خاص خودش را دارد. از سال 1388 مرکز رشد تخصصی گیاهان دارویی را با مجوز وزارت بهداشت در واحد اصفهان راه‌اندازی کردیم. درطول این سال‌ها ابتدا موافقت راه‌اندازی و بعد موافقت اصولی گرفته شد و سال 1397 نیز وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد مجوز قطعی مرکز رشد گیاهان دارویی را صادر کردند. مجوز مذکور با امضای وزیر وقت بهداشت به دکتر طهرانچی ابلاغ و اعلام شد مرکز رشد گیاهان دارویی، مجوز قطعی گرفته است. این اولین مجوز قطعی مراکز رشد در حوزه وزارت بهداشت بود که به دانشگاه آزاد اعطا شد.  ما زمینه مرکز رشد تخصصی را داشته‌ایم، چون هم زیرساخت‌هایش تا حدودی وجود داشت و هم اصفهان از استان‌های پیشرو در حوزه فرآورده‌های گیاهان دارویی است. شرکت‌های بسیار معتبری در این زمینه مشغول به فعالیت در استان بودند. کشت گیاهان دارویی در استان اصفهان خودش و عملکرد خوبی دارد، این موارد باعث شد ما درخواست راه‌اندازی سرای نوآوری گیاهان دارویی را خدمت دکتر طهرانچی ارائه کنیم. اتفاقا با حضور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در اصفهان، پرزنت راه‌اندازی این سرا انجام شد که موافقت آقای دکتر را هم درپی داشت، بعد هم مراحل لازم را در معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد گذراندیم. 
زیرساخت‌های خوبی در اصفهان وجود داشت و همچنین سابقه استان کمک کرد مجوز این سرا را به اصفهان بدهند.
 
به محصولات برسیم؛ درخصوص بلوغ آنها صحبت کنید. چه تعداد محصول دارید، چند مورد نمونه اولیه هستند و چه میزان به تولید صنعتی رسیده‌اند؟ TRL آنها چقدر است؟
تاکنون توانسته‌ایم 285 محصول در سرای نوآوری تولید کنیم. درحال‌حاضر 175 مورد از این تعداد مجوز دارد. 110 مورد هم محصولاتی هستند که نیاز به مجوز ندارند یا هنوز مجوز برای تولیدشان اخذ نشده است؛ تمام 175 مورد محصولاتی هستند که از سازمان غذا و دارو یا دامپزشکی یا صنعت، معدن و تجارت مجوز دارند.

درآمد شرکت‌های شما از سال 1398 چقدر بوده است؟ دانشگاه آزاد از این درآمد منتفع می‌شود یا سهمی به دانشگاه اختصاص نمی‌دهید؟
در تفاهمنامه و قراردادهای پذیرش، اجاره داریم. سازمان بخشنامه‌ای برای بحث همکاری با شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان دارد. در این بخشنامه 10 مدل همکاری تعریف شده است. از این 10 مدل حدود چهار، پنج مدل را اجرا کرده‌ایم؛ اجاره یا رویالتی یا مجموعه اجاره و رویالتی است. بیشتر روی این مدل کار کرده‌ایم. فکر می‌کنم آنچه از مجموعه درآمدی تاکنون به سازمان اعلام کرده‌ایم، 10 میلیارد و 500 هزار تومان بوده است.
 
سال گذشته در حوزه گیاهان دارویی، 42 هزار و 400 تن واردات به ارزش 87 میلیون دلار داشتیم. اگر نرخ ارز را به قیمت 30 هزار تومان در سال گذشته حساب کنیم، این اتفاق باعث خروج حدود دوهزار و 600 میلیارد تومان سرمایه از کشور شده است. در سراهای نوآوری گیاهان دارویی، چه کاری می‌توانید انجام دهید تا از ارزبری در این سطح جلوگیری کند؟
بسیاری از تیم‌های ما روی بحث تولید بذر گیاهان دارویی متمرکز شده‌اند. متاسفانه بذر بسیاری از گیاهان دارویی ایران درحال انقراض است، به همین دلیل مجبور شده‌ایم بسیاری از گیاهان دارویی را وارد کنیم، همچنین یک‌سری از گیاهان دارویی‌مان جزء بخش‌هایی هستند که در حوزه منابع طبیعی قرار می‌گیرند. آنها هم نیاز به تکثیر اصولی دارند، بر همین اساس با استفاده از تکنیک‌های کشت بافت در این حوزه نیز ورود کرده‌ایم. همچنین حوزه‌هایی را مدنظر قرار داده‌ایم تا بتوانیم بخش‌هایی را به‌صورت حفاظت‌شده؛ هم در تولید بذر گیاهان دارویی و هم از طریق کشت بافت برای تولید پایه‌های تکثیری گیاهان دارویی داشته باشیم. ان‌شاءالله خیلی از گیاهان دارویی که دسترسی به آنها سخت بوده یا متاسفانه درحال انقراض هستند، توسط این روش‌ها دوباره به تکثیر انبوه خواهند رسید و در تولید وارد می‌شوند تا دیگر نیاز به واردات بسیاری از گیاهان دارویی نداشته باشیم.