زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: یک روز قبل از سفر امیر عبداللهیان به عمان، کنسولگری ایران در دمشق هدف حمله صهیونیست‌ها قرار گرفت. اتفاقی که باعث شد سفر امیرعبداللهیان به مسقط لغو شود. محور گفت‌وگوها با میزبانی عمان درباره مسائل منطقه بعد از شروع طوفان الاقصی در جریان است. برخی کارشناسان حمله اسرائیل در این بازه زمانی را بی‌ارتباط به سفر امیرعبداللهیان به مسقط نمی‌دانند و معتقدند این حمله برای ایجاد اختلال در روند مذاکرات برای رسیدن به یک صلح در غزه صورت گرفته و از آنجا که ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان پیام‌هایی رد و بدل کردند، این اتفاق بر روند آن تاثیر منفی خواهد گذاشت. بااین‌حال روز گذشته امیرعبداللهیان برای پیگیری ادامه مذاکرات راهی عمان شد. برای بررسی محورهای مهمی که در این سفر مطرح خواهد شد با جواد میرگلوی بیات، کارشناس مسائل عمان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

عمان پس از طوفان الاقصی محل مذاکرات مخفی بین ایران و آمریکا
میرگلوی بیات، درباره محورها مهمی که در سفر عمان مورد توجه قرار خواهد گرفت، گفت: «مستحضرید سفر آقای امیر عبداللهیان قرار بود در روز 14 فروردین انجام شود، اما به سبب حمله رژیم‌صهیونیستی به کنسولگری ایران در سوریه این سفر به‌تعویق افتاد. طبعا عمان در میزبانی از مقامات ایران، همان‌طور که در چندسال اخیر مرسوم بوده است، چند سطح را نمایندگی می‌کند؛ سطح اول مربوط به روابط دوجانبه بین ایران و عمان است. به‌هرحال سفرهایی در حد سران دوکشور انجام شده است. رئیس‌جمهورهای ایران به عمان سفر کرده‌اند، سلاطین عمان به ایران سفر کرده‌اند و سفرهایی در سطح وزرا و مسئولان دو کشور انجام شده است، پیگیری این توافقات و پیشبرد امور، می‌تواند یکی از اهداف اصلی این سفر باشد.»
وی اشاره کرد سطح بعدی که در مذاکرات مسقط مورد توجه قرار خواهد گرفت، مذاکرات منطقه‌ای خواهد بود و توضیح داد: «سطح بعدی مربوط به مذاکرات منطقه‌ای است. عمان در سال‌های اخیر در پرونده‌های مهم منطقه میانجی‌گری کرده، برای مثال ارتباط با مصر را پیش برده است، گفت‌وگوهای مقدماتی با عربستان را در مسقط انجام داده‌ایم، مسائل مربوط به جنگ یمن در مسقط انجام می‌شود و برخی اتفاقات منطقه از طریق عمان حل‌وفصل می‌شود. این سفر در سطح منطقه‌ای، با توجه به عادی‌سازی رابطه ایران با عربستان، می‌تواند با هدف عادی‌سازی و ایجاد روابط با کشور بحرین نیز انجام شود و بعید نیست در این سفر مساله عادی‌سازی با کشور بحرین با توجه به وضعیت منطقه و رابطه رو به بهبودی با عربستان با بحرین نیز همکاری‌هایی انجام شود. در سطح جهانی و گفت‌وگو با قدرت‌های جهانی عمان میزبانی این مذاکرات را داشته است، از دهه گذشته تا امروز از مذاکرات بین آمریکا و ایران میزبانی کرده است. با توجه به اخباری که به‌صورت جسته‌وگریخته و تاییدنشده منتشر شده، عمان در چند ماه اخیر پس از طوفان الاقصی، محل مذاکرات مخفی بین آمریکا و ایران بوده که البته نمی‌دانیم مذاکرات مستقیم بوده یا خیر، ولی به‌هرحال اخباری در این رابطه منتشر شده که ایران و آمریکا درباره مسائل منطقه‌ای و حتی مساله هسته‌ای گفت‌وگوهایی با یکدیگر داشتند، ولی مهم‌ترین گفت‌وگوها مربوط به جنگ منطقه‌ای است که جنگ، از وضعیت کنترل‌شده بین ایران و آمریکا خارج نشود. هماهنگی‌های که در مسقط انجام می‌شوند، مهم هستند تا طوفان الاقصی به کل منطقه سرایت نکند و به یک نقطه برگشت‌‌ناپذیری نرسیم.»
میرگلوی بیات درباره حمله به کنسولگری ایران در دمشق همزمان با روزی که امیرعبداللهیان قصد سفر به عمان را داشت نیز گفت: «نمی‌خواهم بگویم اسرائیل می‌دانست که این مذاکرات درحال انجام است و آن روزی که امیرعبداللهیان می‌توانست به آنجا برود به کنسولگری حمله کرد اما یکی از اهداف اسرائیل می‌تواند اختلال در مذاکرات مسقط بین ایران و آمریکا با توجه به اخباری که در این رابطه منتشر شده باشد.»
عادی‌سازی روابط ایران و بحرین در دستور سفر وزیر امور خارجه به عمان
میرگلوی بیات درباره اینکه آیا مذاکرات برای عادی‌سازی روابط با بحرین به تنش‌های اخیر در منطقه و تثبیت جایگاه ایران در معادلات منطقه مرتبط است، گفت: «معادلات منطقه درهم‌تنیده و مرتبط هستند، باید تحلیل کنیم‌ که یک متغیر چقدر روی مساله و متغیر دیگر تاثیر می‌گذارد. مساله عادی‌سازی با کشورهای منطقه را مستقل از اقدامات امروز اسرائیل در منطقه می‌دانم، به‌هرحال بهارعربی تمام‌ و پرونده آنها بسته شده، همچنین تعادل‌های قدرت در منطقه ایجاد شده‌اند و نیروهای نزدیک به قدرت‌های منطقه‌ای خود را تثبیت کرده‌اند. موج عادی‌سازی هم انجام خواهد شد. از طرفی با روی کار آمدن بایدن در آمریکا، مساله پیگیری ایجاد ارتباط در منطقه در دستور کار قدرتی جهانی مثل آمریکا قرار گرفته است.
ما دیدیم که بسیاری از کشورها روابط خود را برقرار کردند، مصر با ترکیه رابطه ایجاد کرد، قطر و عربستان به هم نزدیک شدند، حتی قطر و امارات هم به هم نزدیک شدند، ایران و عربستان به هم نزدیک شدند، سوریه با چند کشور ارتباط برقرار کرد. بشار اسد، دوباره به جامعه جهانی عرب برگشت. این در یک تصویر بزرگ و کلی از منطقه قابل ارزیابی است که ایران نمی‌خواست از این قافله عقب بیفتد، ساختارهای منطقه بعد از بهارعربی، ایران را به این سمت سوق دادند. دلیل اصلی می‌تواند این باشد، دلیل فرعی هم این است که به هرحال اسرائیل با بحرین هم رابطه خوبی دارد و ایران هم باید سیاست‌ورزی کرده و رابطه خود را با بحرین بهتر کند و اجازه ندهد که اسرائیل در بحرین علیه ایران اقداماتی انجام دهد که به نظر من از طریق دیپلماسی، میسر است و بحرین هم احتمالا از این مساله استقبال می‌کند و ترجیح می‌دهد با قدرت نرم ایران مواجه شود تا قدرت سخت ایران. از طرف دیگر، جمعیت بحرین جمعیت شیعه است که بحرینی‌های زیادی برای موضوعاتی مثل زیارت و درمان به ایران می‌آیند و برای صدور ویزا دشواری‌هایی دارند، این اقدامات باعث می‌شود شیعیان بحرین بتوانند راحت به ایران رفت‌وآمد کنند تا هم به لحاظ لجستیک و هم امنیتی مشکلی برای آنها ایجاد نشود، به هرحال بعد از رفت‌وآمد آنها به ایران، دولت بحرین به آنها حساس می‌شود، اما اگر رابطه حسنه باشد این حساسیت‌ها کم می‌شود.»

ایران و آمریکا تلاش می‌کنند از آستانه تحمل یکدیگر در منطقه خارج نشوند
ایران اخیرا با حمله اسرائیل به کنسولگری‌‌اش در دمشق مواجه شد، برخی این اقدام را در راستای چراغ سبز آمریکا به اسرائیل برای بالابردن تنش‌ها با ایران می‌دانند. میرگلوی بیات درباره اینکه آیا این موضوعات در مذاکرات مسقط مطرح خواهد شد یا اختلالی در این حوزه ایجاد خواهد کرد یا خیر، گفت: «به هرحال ایران و آمریکا در ماه‌های اخیر به فراخور شرایط با یکدیگر هماهنگ بودند. برای مثال آمریکا در ابتدای جنگ می‌گوید که متحدین ایران وارد درگیری نشوند ولی اینها وارد می‌شوند، تهدید می‌کند. اما وارد نزاع نمی‌شوند. ایران و آمریکا آستانه تحملی یکدیگر را در شرایط منطقه به‌خوبی درک می‌کنند، نه ایران از آستانه تحمل آمریکا خارج می‌شود نه آمریکا از آستانه تحمل ایران خارج می‌شود. به هرحال شرایط جنگی شرایط سختی است، خساراتی به هردوطرف وارد می‌شود و هر دو طرف این را پذیرفتند که در شرایط موجود منطقه متحمل خسارت بشوند اما از آستانه تحمل هم بالا نمی‌روند، حالا یک عاملی به اسم اسرائیل وارد درگیری و نزاع می‌شود، شرایط را تغییر می‌دهد. وقتی شرایط تغییر می‌کند آستانه تحمل ایران کمتر ‌می‌شود، چون ضربه خورده، ایران برای اینکه بخواهد جبران کند و بازدارندگی‌اش را حفظ کند ممکن است اقداماتی انجام دهد که خارج از آستانه پیشین آمریکاست و این تعیین آستانه‌ها و پیام‌ها به یکدیگر باید از یک کانال مطمئن انجام شود، مسقط با توجه به شرایط و تجاربی که دارد با توجه اینکه گفت‌وگوها می‌تواند محیط امنی ایجاد کند و بدون اینکه حساسیت خبرنگارها را جلب کند، ادامه پیدا کند و با توجه به شرایط ایران در منطقه، پیام‌های مهمی بین ایران و آمریکا رد و بدل خواهد شد. به هر حال مذاکرات در مسقط کنترل‌شده‌تر است. رسانه‌های خارجی آنجا زیاد نیستند، فعالان سیاسی بین‌الملل آن‌طور که در دوحه هستند، در مسقط حضور ندارند و خود دولت عمان هم کاراکتر و شخصیتی دارد که دوست دارد همیشه به‌عنوان یک کشور امن و مفید و ایزوله برای مذاکرات باقی بماند. حدس می‌زنم مذاکرات ایران و آمریکا با توجه به مواردی که برشمردم در مسقط در حال پیشروی است و در جهت ایجاد صلح و پایان منازعات منطقه، خواهد بود و اسرائیل این را نمی‌خواهد. هرچند آمریکا ممکن است برای پایان صلح، به اسرائیل موشک بدهد و بگوید غزه را بزن که مساله تمام شود، اما به هرحال آنها نمی‌خواهند منازعه بیشتر از این ادامه پیدا کند و تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا طول بکشد و کشورهای دیگر را درگیر کند. همین الان یمن خسارات بزرگی را علیه منافع غرب ایجاد می‌کند، اگر کمی این منازعات گسترش پیدا کند و کشورهای دیگر مقاومت هم وارد درگیری شوند، آمریکا قطعا متضرر خواهد شد. با توجه به حملات اسرائیل به ایران شرایط منطقه «لول‌آپ» شده و سطح تنش‌ها مقداری بالاتر رفته است. این بالارفتن تنش‌ها ممکن است در مذاکرات مسقط اخلال ایجاد کنند و یکی از اهداف اسرائیل اخلال در مذاکرات و پالس‌ها بین آمریکا و ایران است و در این زمینه تا حدودی موفق شده است.»