«گرگیعان» سنتی به قدمت گرامیداشت میلاد کریم اهل بیت + فیلم

هانیه کمری؛ فرهیختگان آنلاین: گرگیعان هزارسالی قدمت دارد. از همان شبی شروع شد که اولین نوه‌ی پیامبر قدم به چشم‌های زمین گذاشت. حسن بن علی که به دنیا آمد کودکان مدینه جلوی خانه پیامبر چشم‌روشنی گفتند و از ایشان مژدگانی گرفتند. 

حالا هنوز که هنوزه گرگیعان یکی از سنت‌های گوناگون رمضانی است که تا امروز در کشورهای حوزه خلیج فارس رواج دارد و حتی در جنوب ایران هم فراگیر است. اما آخر آخرش این آدم‌ها در یک جهان زندگی می‌کنند. اول قصه یکی بوده، از یک پدر و مادر، یک زبان، آخرش هم می‌گویند یکی می‌شود. همین حالا هم که نمی‌دانم چقدر به آخرش مانده؛ واژه‌های مشترک بسیارند، سنت‌ها و باورهای مشترک، جهان رسم‌های موازی زیادی دارد. مثل نوروز ایران و شم‌ النسیم (جشن بهار) مصر؛ مثل ولنتاین و سپندارمذگان معروف، مثل هالووین و قاشق زنی و قرقیعان، یا همان گرگیعان.  

 گرگیعان یکی از سنت‌های گوناگون رمضانی است که تا امروز در کشورهای حوزه خلیج فارس رواج دارد و حتی در جنوب ایران هم فراگیر است. سنتی که  نیمه‌ی رمضان در عربستان، امارات، بحرین، عراق، عمان و کویت برگزار می شود. در این مراسم، کودکان با لباس‌های محلی به خیابان می آیند، درِ خانه همسایه ها را می‌کوبند و از آن‌ها شیرینی و شکلات و گاهی مقداری پول –معمولا سکه- می گیرند. 

اصلا گرگیعان از قَرقَعه می‌آید؛ یعنی صدای جیرینگ جیرینگ سکه‌ها در جیب، قرقعه به مرور به مصدر قرقیعان تبدیل شده و حرف ق معمولا در لهجه‌های خلیجی به گ یا ج تبدیل می‌شود –پدیده ای که جدید نیست و از همان هزاران سال پیش هم در یمن رایج بوده-.  هرچند در بین مردم مشهور است که گرگیعان تغییر شکل یافته‌ی واژه‌ی قره‌العین است اما این گزاره با منطق زبانی جور درنمی‌آید و درست به نظر نمی‌رسد. 

در کویت از گذشته تا همین حالا روزهای ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ ماه رمضان به رسم قرقیعان معروف بوده. کودکان هر کشور برای گرگیعان شعرهای خودشان را دارند. یکی از معروف‌ترین این شعرها «گرگیعان و گرگیعان الله یخلی رضعان(خدا کودکانتان را حفظ کند) است.

امروز اگر در خیابان جلوی مردم کشورهای خلیج فارس را بگیری و از پیشینه گرگیعان بپرسی خیلی‌هایشان جوابی ندارند. اما شادی هزارساله‌ی نیمه‌ی رمضان کودکان این کشورها با هر دین و مذهبی که باشند برکت میلاد حسن بن علی است.