زمان کم و فرصت‌سوزی برای واگذاری سرخابی‌ها

نیلوفر مژدهی، خبرنگار: حدود ۱۴ سال است که بحث مالکیت دولتی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس به معضل بزرگ دولت‌های وقت تبدیل شده است. با توجه به قوانین، امکان فعالیت دولت در ورزش حرفه‌ای وجود ندارد و همین موضوع باشگاه‌های فوتبال را که سال‌ها از دولت ارتزاق می‌کردند با مشکلاتی مواجه کرد. البته در ادامه هم تلاش‌ها چندان مثمر ثمر نبود و باشگاه‌ها یا به صورت خصولتی تحت پوشش قرار گرفتند یا همچنان دولتی باقی مانده و از دریافت پول عاجزند. در‌حالی‌که فوتبال در دنیا به یک صنعت تبدیل شده و سهام باشگاه‌های معتبر در بورس با کوچک‌ترین تغییری بالا و پایین می‌شود، مالکیت مشترک استقلال و پرسپولیس همچنان بزرگ‌ترین دغدغه دولت تبدیل باقی‌ مانده است. حتی اقداماتی که برای واگذاری مالکیت این دو باشگاه صورت گرفته تاکنون به نتیجه نرسیده و اغلب طرح‌هایی مطالعه نشده بودند که هر بار شکست خوردند. مثل مورد اخیر در واگذاری باشگاه پرسپولیس به سازمان تامین اجتماعی که تقریبا ۱۰ روزی علاقه‌مندان به فوتبال و سرگرم کرد اما درنهایت به نتیجه نرسید.

بانک‌های غیردولتی توان مالی دارند؟
در‌حالی‌که به نظر می‌رسید تکلیف مالکیت پرسپولیس مشخص شده و استقلال نیز به‌زودی صاحب مالک جدید می‌شود صبح دیروز و ساعاتی قبل از برگزاری بازی حساس دربی، سخنگوی دولت در اظهاراتی واگذاری پرسپولیس به سازمان تامین اجتماعی را منتفی اعلام کرد و مدعی شد اصلا این انتقال صورت نمی‌گیرد. وی در اظهاراتی مدعی شد هیات واگذاری به این جمع‌بندی نرسیدند که از مجوز اخیر هیات وزیران بهره‌برداری کنند؛ چراکه دو بانک غیردولتی به‌عنوان گزینه خرید پیدا شده و مذاکرات اولیه انجام شده و درصورتی‌که توافق نهایی داشته باشند واگذاری به بانک به‌عنوان شرکت‌های مردمی صورت می‌گیرد.
پس از اظهارات جهرمی، کیومرث هاشمی وزیر ورزش نیز روی خط یکی از برنامه‌های شبکه خبر آمد و مدعی شد باشگاهداری جزء وظایف وزارت ورزش نیست و آنها در سطح کلان ورزش فعالیت می‌کنند. وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش مدعی شد؛ مجموعه‌هایی که برای خرید سهام این دو باشگاه اعلام آمادگی کرده بودند ظرفیت پشتیبانی کامل از این دو تیم را نداشتند از این رو هیات واگذاری این موضوع را پذیرفت و ادعا کرد مالکیت دو باشگاه را به دو بانک غیردولتی واگذار کند.
درنهایت اما این سوال به وجود می‌آید که بانک‌های غیردولتی چگونه می‌خواهند به‌عنوان مالکین دو باشگاه زیانده استقلال و پرسپولیس فعالیت کنند. اغلب بانک‌های غیردولتی ورشکسته هستند و بیلان مالی مبهمی دارند. این خود معضل بزرگی برای دو باشگاه به وجود می‌آورد. اخیرا آمار برخی بانک‌ها بیرون آمده که با بدهی‌های سنگین به نوعی زیان‌های انباشته بسیاری دارند که می‌تواند برای مالکیت این دو باشگاه نیز مشکلاتی رو به وجود بیاورد.

مغایرت واگذاری پرسپولیس با قانون
از این صحبت‌ها این‌طور به نظر می‌رسد که در واقع سازمان تامین اجتماعی مالکیت را نپذیرفته است در حالی که گویا براساس قانون چنین انتقالی غیر ممکن است. در تصویب‌نامه هیات وزیران آمده بود ۸۰ درصد از سهام شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس به سازمان تامین اجتماعی و صندوق بیمه روستاییان عشایر واگذار می‌شود در حالی که طبق اصل ۴۴ قانون اساسی که در سال ۹۷ با اصلاحاتی روبه‌رو شد مجموع حق مالکیت مستقیم و غیرمستقیم سهام در هر بنگاه اقتصادی تا سقف ۴۰ درصد مجاز است. به این ترتیب این واگذاری براساس این بند ممکن نیست.
در کل صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای عمومی غیردولتی مجموعا با هم نمی‌توانند بیش از ۴۰ درصد از سهم را در اختیار بگیرند. از این رو مصوبه هیات دولت برای واگذاری، آن هم به میزان ۸۰ درصد قابلیت اجرایی نداشته و خود به خود باطل است. به نظر می‌رسد در جلسه صبح دیروز وزیران به همین موضوع اشاره شده که بلافاصله اغلب به این انتقال رضایت ندادند و واگذاری به تامین اجتماعی منتفی شد و حالا می‌خواهند این دو تیم را به دو بانک غیردولتی واگذار کنند. درواقع به نظر می‌رسد هیات واگذاری تصمیم خود را اصلاح کرده و مالکین احتمالی را تغییر دادند. این شرایط حتی شامل هلدینگ خلیج فارس هم می‌شود. گویا این شرکت پتروشیمی نیز از وابستگان تامین اجتماعی است. به این ترتیب استقلال نیز نمی‌تواند به شرکت‌های زیرمجموعه این هلدینگ واگذار شود.
از طرفی تامین اجتماعی در سال ۹۲ موفق شد ۵۶ درصد از سهام باشگاه ذوب‌آهن را خریداری کند. مدیر نظارت بر شرکت‌های تامین اجتماعی چندی پیش در یکی از برنامه‌های تلویزیونی ادعا کرد باشگاه ذوب‌آهن را نیز در اختیار دارند.
در آن زمان امکان انتقال بیش از ۴۰ درصد وجود داشت اما قانون در سال ۹۷ اصلاح شد و دیگر شرکت‌های غیر دولتی و صندوق‌ها، نمی‌توانند بیش از ۴۰ درصد سهام در اختیار داشته باشند. به این ترتیب اگر پرسپولیس واگذار شده و با انتقال مالکیت آن به تامین اجتماعی مخالفت نمی‌شد مالکیت دو باشگاه ذوب‌آهن و پرسپولیس به حالت مشترک در می‌آمد و احتمالا ارسال مدارک به AFC باز هم با مشکل روبه‌رو می‌شد. به این ترتیب می‌توان به این مالکیت مشترک نیز به‌عنوان یکی از دلایل لغو انتقال مالکیت به تامین اجتماعی اشاره کرد البته با توجه به اینکه احتمالا ذوب‌آهن در رقابت‌های آسیایی حضور نخواهد داشت ممکن بود فعلا مشکلی پیش نیاد.
فرصت محدود هیات واگذاری
به نظر می‌رسد هیات واگذاری باز هم در انتقال مالکیت این دو باشگاه با شکست روبه‌رو شده و به همین دلیل قرار است این انتقال با همکاری دو بانک غیر دولتی صورت بگیرد تا پیش از موعد مقرر تفکیک مالکیت این دو باشگاه صورت گرفته و مدارک لازم در اختیار کنفدراسیون فوتبال آسیا قرار بگیرند. کار ساده نیست. پیش از این به دلیل ارسال مدارک صوری به ترتیب ۱۲۰ و ۱۸۰ هزار دلار جریمه پرداخت کردیم که با توجه به شرایط اقتصادی مبلغ قابل توجهی است. از این رو نه توان تکرار چنین تخلفی وجود دارد و نه در شرایط فعلی کار درستی به نظر می‌رسد. از این رو دولت اصرار دارد تا هر طور شده این مالکیت را تا قبل از اتمام فروردین به سرانجام برساند.
پیش از این افراد مطلع درخصوص فرصت تیم‌های برای ارسال مدارک به AFC تذکر داده و مدعی شده بودند تا ۱۱ فروردین بیشتر فرصت نداریم اما به نظر می‌رسد این زمان ضرب‌الاجلی برای تسریع بخشیدن به کارها بوده است. البته دو باشگاه استقلال و پرسپولیس فقط کمتر از یک ماه دیگر برای ارسال مدارک فرصت دارند. پیش از این بارها در روزنامه «فرهیختگان» به حساسیت موضوع و از دست رفتن زمان اشاره کردیم تا بلکه مسئولان امر متوجه شرایط حاد تفکیک مالکیت دو باشگاه شوند‌. به نظر می‌رسد به جز چند روز باقی مانده از سال جاری در سال آینده نیز فرصتی برای این انتقال‌ها وجود دارد از این رو هرچند این اتفاق در زمان مشخص خود صورت نگرفت و به روزهای پایانی رسید اما با توجه به اینکه دولت مسئولیت کار را برعهده گرفته و برای این انتقال تلاش می‌کند، امکان تسریع بخشیدن در هماهنگی‌های لازم وجود دارد و احتمالا تیم‌ها می‌توانند در این فرصت باقیمانده واگذار شوند. بدون شک درصورت واگذاری به بانک‌ها، باید سهام این دو شرکت در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی جابجا شود که پروسه‌ای خاص خود را دارد اما با توجه به اینکه این کار در راستای مصوبه هیات وزیران در حال انجام است امید آن می‌رود که از پروسه‌های اداری فارغ شده و با سرعت عمل بیشتری مدارک لازم جهت ارسال به AFC آماده شود و شاهد حذف تلخ دو باشگاه استقلال و پرسپولیس همچون اتفاقی که فصل گذشته برای استقلال رخ داد نباشیم.