در انبارهای خودروسازان چه خبر است؟

فرهیختگان: در روزهای گذشته محمدعلی تیموری، مدیرعامل گروه سایپا از کار برکنار شد. آنطور که رسانه‌ها می‌گویند ظاهرا دلیل برکناری وی کاهش تولید این شرکت و عدم تحقق برنامه‌ها بوده است. نگاهی به عملکرد تولید گروه سایپا نشان می‌دهد درحالی مدیرعامل برکنار شده وعده تولید 800 هزار دستگاه خودرو در سال جاری را داده بود تولید این گروه (مجموع شرکت‌ها) تا پایان 11 ماهه به حدود 443 هزار دستگاه رسیده است؛ عددی که حتی اگر در اسفندماه هم تولید گروه بیشتر از روندهای قبلی باشد، بازهم فاصله 300 هزار دستگاهی با برنامه فضایی آقای مدیرعامل خواهد داشت. در سمت دیگر گرچه مدیرعامل گروه ایران‌خودرو همچنان بر صندلی خود تکیه زده، اما تولید این گروه در 11ماهه نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش 1.5 درصدی داشته و با برنامه اعلام شده تولید این گروه برای سال جاری نیز فاصله 235 هزار دستگاهی دارد و حتی با افزایش تولید در اسفندماه احتمالا شکاف 26 درصدی بین برنامه اعلامی و عملکرد گروه به ثبت خواهد رسید. اما در سمت فروش بررسی‌ها نشان می‌دهد فروش امسال خودروسازان دولتی در 11ماهه نسبت به مدت مشابه خود 11 تا 12 درصد کاهش نشان می‌دهد.
با مجموع اتفاقاتی که اخیرا رخ داده، به‌نظر می‌رسد چالش‌های خودروسازان بیشتر از قبل شده و مشکلات آنها روزبه‌روز عمیق‌تر می‌شود. این اتفاق عبارت است از زیان‌دهی شرکت‌ها درنتیجه سیاستگذاری دولت (اعم از قیمت‌گذاری دستوری، مدیریت و نحوه اداره آنها، هزینه‌های تحمیلی و... .) به عبارتی خودروساز به‌واسطه سیاست‌های دولت (چندین دولت) از آنجا که خودرو را با زیان تولید و به فروش می‌رساند، توان، انگیزه و خلاقیتی هم برای افزایش تولید و عرضه آن ندارد.

کوهی که موش زایید!
براساس آمارهای گروه سایپا، مجموع تولید این گروه خودروسازی (شرکت‌های سایپا، پارس خودرو، زامیاد و سایپا دیزل) در 11 ماهه امسال نزدیک به 443 هزار دستگاه بوده که تقریبا یک درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است. این درحالی است که 16 فروردین 1402 محمدعلی تیموری، مدیرعامل وقت سایپا در جلسه مدیران این گروه خودروسازی، اعلام کرد برنامه اصلی در سال جدید، تحویل به‌موقع خودروها به مشتریان است و هدف‌گذاری انجام شده این است که در سال جاری 800 هزار دستگاه خودرو تولید و تحویل داده شود. او اعلام کرد که این عدد، به دلیل توانایی تولید روزانه بین 2100 تا 2200 دستگاه خودرو در 6 ماهه دوم سال گذشته، قابل‌دستیابی است. مدیرعامل سایپا افزود که در تاریخ 14 فروردین ماه، ۱۴۰۰ دستگاه خودرو تولید شده است که نشان‌دهنده رسیدن به اهداف تولید است. هدف‌گذاری این است که در نیمه اول سال، روزانه 2200 دستگاه خودرو و در نیمه دوم سال، حداقل 2500 دستگاه خودرو تولید کنیم. او بیان کرد که حدود 100 هزار دستگاه خودرو از تولید عقب هستند، ولی این مشکل از طریق مونتاژ قابل حل است. مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا درباره افزایش تولید خودروها گفت: «در افزایش تولید خودروها، می‌توان با شرایط بهتری تنظیم‌گیری بازار خودرو را انجام داد و به مردم امکان خرید محصولات سایپا را -با آرامش- بخشید.» او همچنین اظهار داشت که در جهت مهار تورم و جلوگیری از رشد قیمت، اقدامات متعددی انجام شده است که از جمله آن، کاهش قیمت خرید قطعات خارجی است. در سال ۱۴۰۱، در خرید قطعات خارجی به خصوص در بخش قطعات گیربکس و الکترونیکی، دستاوردهای بسیار خوبی حاصل شده است و رویه جدید سبب شده ۳ هزار میلیارد تومان کاهش قیمت خرید قطعات خارجی داشته باشیم.»
به عبارتی، تولید 11ماهه گروه سایپا فاصله 357 هزار دستگاهی با برنامه اعلامی محمدعلی تیموری، مدیرعامل برکنار‌شده سایپا دارد. آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد، تولید ماهانه بهمن امسال 47 هزار دستگاه بوده که با تداوم این وضعیت، درنهایت تولید این گروه در سال 1402 به 500 هزار دستگاه خواهد رسید که با وعده مدیرعامل برکنار‌شده، فاصله 37 تا 38 درصدی دارد. این موضوع نشان از بیگانگی تیموری با شرایط داخلی خودروسازی سایپا و شرایط اقتصاد کلان و مجموعا عملکرد تولید خودروسازی دارد.

نقشه راهی که اشتباهی بود!
در کنار سایپا که عملکرد تولید آن با آنچه مدیرعامل سابق این گروه آن را نقشه راه می‌دانست فاصله نجومی داشته، در گروه ایران‌خودرو نیز تولید فعلی با نقشه راه شرکت فاصله قابل تاملی دارد. طبق این آمارها، درحالی گروه ایران‌خودرو برای امسال تولید 730 هزار دستگاه انواع خودرو را برنامه‌ریزی کرده که طبق آمارهای ماهانه این گروه، مجموع تولید مکانیکی گروه تا پایان 11ماهه به 495 هزار دستگاه رسیده که علاوه بر کاهش 1.5 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، با برنامه 12ماهه امسال هم فاصله 235 هزار دستگاهی دارد. اگر تولید اسفندماه گروه ایران‌خودرو همچون بهمن 47 هزار دستگاه باشد، درنهایت تولید گروه تا پایان سال به 543 هزار دستگاه خواهد رسید که فاصله 26 درصدی با برنامه هدف‌گذاری‌شده امسال خواهد داشت.

کاهش 11درصدی فروش خودروسازان دولتی
براساس گزارش‌های ماهانه گروه ایران‌خودرو، تعداد فروش این خودروساز بزرگ دولتی در 11ماهه امسال 491 هزار و 457 دستگاه بوده که نسبت به فروش 552 هزار و 748 دستگاهی 11ماهه سال گذشته کاهش 11درصدی (معادل 61 هزار و 291 دستگاه) را تجربه کرده است. آن‌طور که در نمودار قابل مشاهده است، فروش ماهانه ایران‌خودرو در بالاترین تعداد خود مربوط به ماه‌های خرداد و تیرماه به ترتیب با نزدیک به 59 هزار دستگاه و کمترین تعداد فروش مربوط به ماه‌های مرداد تا مهرماه با 28 تا 41 هزار دستگاه بوده است. در سه ماه اخیر نیز فروش این گروه بین 46 تا 52 هزار دستگاه بوده است؛ عددی که در آذرماه و بهمن 1401 به ترتیب 65 و 60 هزار دستگاه ثبت شده است. درمجموع، کاهش 1.5 درصدی تولید این خودروساز در 11ماهه امسال درحالی رخ می‌دهد که فروش گروه نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 11‌درصدی را تجربه کرده‌ است.
وضعیت گفته شده در خصوص فروش گروه ایران‌خودرو در‌مورد فروش شرکت سایپا (شرکت مادر) نیز صدق می‌کند. در این گروه نیز گرچه مجموع تولید مکانیکی شرکت (شامل تولید شرکت‌های سایپا، پارس خودرو، زامیاد و سایپا‌دیزل) نسبت به 11ماهه سال گذشته رشد یک درصدی داشته، اما فروش شرکت سایپا (شرکت مادر) نسبت به 11ماهه سال گذشته کاهش نشان می‌دهد؛ براساس این آمارها، در 11ماهه امسال 314 هزار و 923 دستگاه به فروش رسانده که نسبت به فروش 358 هزار و 618 دستگاه در 11ماهه سال گذشته، کاهش 12.2 درصدی (43 هزار و 695 دستگاه) فروش را نشان می‌دهد.