به‌روزرسانی نقشه ایران با تصاویر جدید پارس-1

اتمسفر زمین بار دیگر توسط یک ماهواره ایرانی فتح شد. پارس‌ـ‌1 بالاخره پنجشنبه‌گذشته پرتاب شد تا پس از سال‌ها انتظار ماموریت خود را در تصویربرداری و تهیه نقشه‌هایی با مقیاس‌های مورد نیاز از منابع آبی، حوزه‌های زیستی و مراکز جمعیتی آغاز کند. تعدادی از دانشجویان دانشگاه‌های تهران به‌شکل زنده بیننده پرتاب این ماهواره وسط پرتابگر سایوز از پایگاه وستوچنی روسیه بودند. ماهواره پارس‌ـ‌1 ماهواره سنجشی از راه دور و ساخت پژوهشگاه فضایی ایران است که سه نوع محموله داده‌برداری از سطح زمین دارد.

آغاز ساخت از مرداد 1394
پارس-1 که دهم اسفند به فضا رفت، 13 دی‌ماه 99 به سازمان فضایی تحویل داده شده بود. ماهواره‌ای که پژوهشکده سامانه‌های ماهواره از مجموعه پژوهشگاه فضایی ساختش را از مرداد 94 با مشارکت برخی دانشگاه‌ها آغاز کرده بود. ماهواره پارس‌ـ‌1 به‌عنوان یک ماهواره تصویربرداری اولین گام در طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجشی محسوب می‌شود. محموله‌های متفاوت با قدرت تفکیک متوسط در پارس‌ـ‌1 به‌کارگیری شده تا در جهت ماموریت نهایی سنجشی، مراحل توسعه فناوری صورت پذیرد. محموله اول طیف رنگی با دقت ۱۵ متر، محموله دوم با دقت ۱۵۰ متر جهت تصویر‌برداری حرارتی و محموله‌ای با دقت ۳۰۰ متر برای تصویر‌برداری با طیف‌های مادون قرمز موج کوتاه است که در شناسایی آفات گیاهی و جنگل‌داری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دستاوردهای ساخت یک ماهواره
در جریان ساخت ماهواره پارس یک، پژوهشگاه فضایی چند دستاورد ویژه را هم تجربه کرد؛ آنها برای اولین‌بار در کشور موفق به اجرای آزمون‌های سازگاری الکترومغناطیسی عملکردی ماهواره پارس-1 در سطح سامانه‌ای (سیستمی) روی کل ماهواره شدند. به‌جز آن، طراحی، ساخت و آزمایش سه محموله دوربین با تفکیک‌های 15، 150 و 300 متر، به کارگیری دوربین‌هایSWIR و TIR برای اولین‌بار در ماهواره‌های کشور، سازه لانه زنبوری به‌عنوان تحمل‌کننده بارهای دینامیکی و استاتیکی، لوله حرارتی و دانش‌های مرتبط با آن برای اولین‌بار در ماهواره‌های کشور، فرستنده باند ایکس با سرعت 10 Mbps، فرستنده باند S به صورت طیف گسترده، تعیین موقعیت‌کننده رادیویی مستقل از GPS، مکانیسم فنری با قابلیت اطمینان بالا برای باز کردن صفحات خورشیدی، ایزولاتور کاهنده ارتعاشات وارده به ماهواره از ماهواره‌بر، پیشرانش گاز سرد با چهار مولد، مجموعه باتری و بردهای تنظیم‌کننده توزیع توان به صورت فعال و حسگر ستاره ازجمله این دستاوردهاست.

مختصات پارس-1 در یک نگاه
ماهواره پارس-1 از سری ماهواره‌‌های تحقیقاتی- سنجشی پژوهشگاه فضایی ایران است و دارای جرم کمتر از 134 کیلوگرم بوده و شیب مداری 55 درجه تزریق شد. سه محموله تصویربرداری این ماهواره شامل دوربین MS با تفکیک مکانی 15 متر، دوربین SWIR با تفکیک 150 متر و دوربین TIR با تفکیک 300 متر است. طول عمر این ماهواره سه‌سال بوده و توان تولیدی توسط مجموعه ارائه‌های خورشیدی در پارس-1 حدود 200 وات است. نوع پایدارسازی این ماهواره سه‌محوره با دقت 0.08 درجه بر ثانیه بوده و دقت نشانه روی آن 05 درجه بیان شده است. همچنین دقت موقعیت‌یابی این ماهواره نیز با GPS برابر 25 متر است. باند ارسال اطلاعات تله متری/تله کامند، S و VHF/UHF بوده و محموله‌ها نیز در باند X با سرعت ارسال 10 Mbps داده‌های خود را ارسال می‌کنند. کلیه تبادلات داده‌ای این ماهواره رمزنگاری شده است.
چرا روسیه؟
پارس-1 پیش‌تر قرار بود با پرتابگر سیمرغ پرتاب شود. البته چند باری در دل شایعات به هوا رفت که توسط وزیر ارتباطات وقت تکذیب شد. به‌هرحال به‌عنوان چهارمین پرتاب امسال از یک پایگاه در دل روسیه به آسمان سپرده شد. رئیس سازمان فضایی درخصوص علت پرتاب پارس-1 با یک پارتابگر روسی به آنا گفته ماهواره‌ها باتوجه به کاربردی که دارند در مدارهای مختلف قرار می‌گیرند. معمولا ماهواره‌های سنجشی در مدارهای خورشید آهنگ مستقر می‌شوند، به‌طور مثال درخصوص ماهواره پارس-1 که در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری قرار می‌گیرد، شیب مداری یعنی زاویه‌ای که صفحه ماهواره با صفحه استوا می‌سازد حدود ۹۸ درجه است، این باعث می‌شود به دلایل مختلف نتوانیم از هر نقطه‌ای این پرتاب را انجام دهیم. او گفته که با ساخت و بهره‌برداری پایگاه ملی چابهار در سال آینده امکان رسیدن به شیب‌های مداری مثل شیب مداری ۹۸ درجه که ماهواره پارس-1 و خیام در آن قرار گرفته‌اند برای کشور ما نیز فراهم می‌شود.

پارس-1 نقشه اراضی کشور را پایان فروردین تحویل می‌دهد
آخرین ماهواره پرتابی ایران، دارای سه دوربین تصویربرداری است و اطلاعات منابع زمینی را در سه محدوده طیفی مرئی، فروسرخ موج کوتاه و فروسرخ گرمایی دریافت می‌کند. دوربین طیف رنگی و فروسرخ موج کوتاه این ماهواره در کمتر از ۱۰۰ روز، ۹۵ درصد اراضی ایران را تصویربرداری می‌کند. همچنین دوربین با طیف فروسرخ گرمایی با قابلیت تصویربرداری در شب قادر است، کل اراضی ایران را در کمتر از ۴۵ روز تصویربرداری کند. از دیگر ماموریت‌های این ماهواره می‌توان به آزمون مکانیسم پنل‌های خورشیدی بازشونده، آزمون اصلاح مدار با پیشرانش گاز سرد، آزمون عملکرد تعیین موقعیت ماهواره مستقل از GPS مبتنی‌بر روش موقعیت‌یابی بومی، آزمون عملکرد مجموعه تولید، تبدیل و توزیع توان در مدار با صفحات خورشیدی بازشونده و بردهای بومی، آزمون ارسال داده تصاویر با نرخ بالا در باند فرکانسی X، سنجش میزان تشعشعات فضایی در مدار با استفاده از محموله اندازه‌گیری میزان تشعشعات فضایی (دزیمتری) اشاره کرد.
فناوری‌های مورد استفاده در ماهواره پارس-1 شامل لینک ارتباط مخابراتی در باند فرکانسی V/UHF، لینک ارتباط مخابراتی طیف گسترده در باند فرکانسی S، لینک ارتباط مخابراتی در باند فرکانسی X، سنسور تعیین موقعیت GPS، سنسور تعیین موقعیت ODS، سنسور خورشید، سنسور ستاره، سنسور مغناطیس سنج، سنسور ژایروسکوپ، سنسورهای سنجش میزان تشعشعات فضا، لوله حرارتی، تجهیزات سخت‌افزاری و ساختارهای نرم‌افزاری مدیریت حالت‌های مختلف افزونگی و پنل‌های خورشیدی است. این فناوری‌ها مبنای فناوری‌های مورد نیاز ماهواره‌های عملیاتی آینده کشور خواهد بود.

«پارس-2» سال آینده آماده پرتاب می‌شود
حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی از ساخت ماهواره‌های طلوع ۳، ظفر ۲، پارس ۲ و پارس ۳ خبر داده و به شکل جزئی‌تری درخصوص پارس-2 گفته فرآیند طراحی این ماهواره درحال انجام است که دقت هشت‌متر رنگی و چهارمتر سیاه و سفید می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود تا اواخر سال آینده یا اوایل سال ۱۴۰۴ آماده پرتاب شوند و همین‌طور ماهواره پارس-3 دقت حدود دومتر قابلیت تصویربرداری از سطح زمین را دارد. او گفته سیستم‌های به‌کار رفته در ماهواره پارس-1 از پیشرفته‌ترین تجهیزات است، پس از دریافت تاییدیه‌های نهایی زمینه‌ای برای اصلاح پارس‌های ۲ و ۳ خواهد بود.