تولد فروچاله‌ها در تهران

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، درشت بودن دانه‌های خاک و آبرفت ناهمگن در دامنه‌های البرز از شرق تا غرب شهر تهران از یک‌سو و وجود ٩ تا ١٠‌هزار کیلومتر شبکه آب شرب در تهران که به گفته کارشناسان دو تا سه‌هزار کیلومتر از این میزان فرسوده است از سوی دیگر سبب اتفاق جدیدی درخیابان‌های تهران شده که آن را تولد فروچاله می‌نامیم.

لوله‌های فرسوده میزان زیادی از آب سدها را هدر و به فاضلاب‌ها نشت می‌دهند. این موضوعی است که همگان نسبت به آن اذعان دارند و شبکه آبرسانی نیازمند طرحی ملی برای نوسازی است.

اما بی‌توجهی به این امر سبب شده فروچاله‌هایی با دخالت انسان‌ها به وجود آیند. فروچاله پدیده‌ای است که به خاطر خالی‌شدن سطح زیری به شکستن سطح فوقانی زمین می‌انجامد؛ پدیده‌ای که گاه به خاطر عوامل طبیعی رخ می‌دهد و گاه به دلیل عوامل انسانی.

نمی‌توان مطمئن گفت که حادثه بلوار کوهسار و خیابان پیامبر به دلیل بهره‌برداری‌های انسانی رخ داده اما در هر دو حادثه جنس و ماهیت خاک، خطوط فرسوده آبرسانی، شسته‌شدن بافت خاک و ایجاد تخلخل بیشتر با دخالت عوامل انسانی به ریزش و تشکیل فروچاله انجامیده است. با این اوصاف احتمال تکرار این حادثه درمناطق آبرفتی دامنه البرز وجود دارد.

اگر مسئولان به‌طور جدی به دنبال این هستند که دیگر چنین پدیده‌ای اتفاق نیفتد و از هدررفت آب جلوگیری کنند تنها راه‌حل آن تعویض لوله‌های انتقال آب است. برخی مدیران ذی‌ربط اعلام کرده بودند که تعویض لوله‌ها نیازمند بودجه و اعتبار زیادی است و نمی‌توان این کار را بدون تعیین ردیف بودجه انجام داد.

راه‌حل این مشکل بسیار ساده است، زمانی که مسئولان آب و فاضلاب تصمیم گرفتند تهران و کلانشهرها را به سیستم فاضلاب تجهیز کنند برنامه‌شان این بود که هزینه این اقدام توسط خود مردم پرداخت شود و خوشبختانه مردم هم در این زمینه همکاری کردند؛ بنابراین برای تعویض لوله‌ها هم می‌توان از مردم کمک گرفت و بخشی از هزینه اجرای این طرح با کمک دولت و بخش دیگر با کمک مردم انجام شود.

اما اینکه به بهانه نبود اعتبار و بودجه در اجرای این طرح کوتاهی شود پسندیده نیست، زیرا تنها نباید بحث هزینه را مدنظر قرار داد، هدررفت حجم بالایی از آبی که با هزینه خیلی بالاتر تصفیه و وارد لوله‌ها می‌شود خیلی مهم‌تر از بودجه‌ای است که بخواهند برای هزینه آن تعلل به خرج دهند.

در شرایط بحرانی و کنونی وضعیت آب که از مردم خواسته می‌شود برای استفاده از یک لیوان آب احتیاط کنند یا ده‌ها برنامه فرهنگی و آموزشی می‌سازند تا به همه یاد دهند چگونه از این مایه حیات استفاده کنند، نادیده گرفتن هدررفت حجم بالایی از آب به دلیل وجود شبکه‌های فرسوده بی‌انصافی بزرگی در حق مردم و نسل آینده‌ است که ممکن است در دهه‌های آینده آبی وجود نداشته باشد تا آنان بتوانند زندگی کنند.

نویسنده : تورج فتحی، کارشناس منابع آب و محیط‌ زیست