حق آبه هیرمند و بدقولی‌های مکرر افغانستان

هیرمند یا هلمندنام رودی است که از ولایت هلمند افغانستان روان شده و به دریاچهٔ هامون که دریاچه‌ای مشترک میان کشور افغانستان و ایران است می‌ریزد. 

معاهده حقابه میان افغانستان و ایران و مربوط به هیرمند در اسفند ماه ۱۳۵۱ به امضای نخست وزیران هر دو کشور رسیده است. در خرداد ماه ۱۳۵۲ هر دو مجلس قانون‌گذاری دو کشور آن را تصویب کردند اما مفاد این معاهده تا امروز به قوت خود باقی نمانده است.

طبق عهدنامه  وضعیت حقوقی حوزه رودخانه هیرمند میان دو کشور مشخص شده است.  حقابه‌ ایران ۲۶ متر مکعب در ثانیه آن‌هم در سال‌های معمولی ونرمال آبی می‌باشد. این معاهده، سال معمولی و نرمال آبی را نیز تعریف کرده است که براساس سنجش مرکز سنجش دهراوود مشخص می‌شود و آن هم طوری است که یک سال نرمال آبی در حوزه دریایی هیرمند چیزی حدود شش میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب می‌باشد. براساس این محاسبه، حقابه ایران سالانه به ۸۲۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. 

سال 1367 دولت کمونیستی افغانستان، برخلاف اصول و موازین قانونی، با احداث سد روی رودخانه هیرمند از سرازیر شدن آب به ایران جلوگیری کرد، در پی این اقدام مردم مرزنشین و اهالی شهرستان مرزی زابل و توابع آن به شدت دچار مشکل شدند. این روزها نیز طالبان در حال کارشکنی درباره حق آبه ایران از هیرمند است. به گفته علی سلاجقه؛ رئیس سازمان محیط زیست، وزارت نیرو به نمایندگی از ایران در حال مذاکره با طالبان است اما وعده و وعیدهای طالبان همچون بازکردن سدکمال‌خان در شرایط پرآبی، مکرر زیرپا گذاشته می‌شود.

به گفته سلاجقه، نماینده ایران در گفتگو با نفر دوم و وزرای طالبان، اعلام کرده که بحث حق آبه محیط زیست باید از بحث توافق ایران و افغانستان جدا شود.