سری جدید «حسینیه معلی» با استقبال و انتقادهای شدیدی همراه شد؛
مریم فضائلی، خبرنگار: «حسینیه معلی» بعد از چهار فصل، برای مخاطب برنامه‌ای ناشناخته نیست و توانسته است که به مرور زمان برای خودش، یک هویت مستقل بسازد. به این معنا که طراحان و برنامه‌سازان چنین ایده‌ای در دو ساحت فرم و محتوا تلاش دارند از نمونه‌های قبلی پیشی بگیرند. برنامه از فصل اولش در سال 1400 تا به الان فرم و ظاهری نسبتا یکسان داشته است و در هر فصل به فراخور مناسبت‌ها، تغییری در دکور و افراد حاضر در استودیو به وجود آورده است. تغییراتی که عمدتا بزرگ شدن استودیو را نشان می‌دهد و به جایگاه تماشاچیان صندلی اضافه می‌شود. البته این تغییرات گاهی وقت‌ها به دور از حاشیه نبوده است، مخصوصا حاشیه‌هایی که به مداحان داخل برنامه مربوط می‌شد. حسینیه معلی با تکنیک‌ها تلویزیونی و هنری این امکان را برای جامعه هدف خود ایجاد کرد که مدیحه‌سرایان اهل بیت را خارج از چهارچوب‌های مرسوم و پیشینی ببینند. خیلی طول نکشید که توانست برای به یک برنامه‌های جدی معارفی بیندازد.
در همان ابتدا به این برنامه برچسب «عصر جدید مذهبی‌ها» زده شد اما به مرور حسینیه معلی ثابت کرد که به دنبال استعدادیابی نیست و اهداف دیگری دارد. اهدافی که در آن اصلا جایی از رقابت و داوری کردن نیست و حتی به افراد پشت میز، لقب ذاکرین اهل‌بیت داده شد نه داوران یک مسابقه. با فرارسیدن ایام شعبان، حسینیه معلی نشان داد که برای مناسبت‌های شاد هم برنامه دارد. شاید برای اولین بار بود که یک برنامه مناسبتی شاد، اعیاد مذهبی را خارج از شکل‌های کلیشه‌ای صداوسیما جشن گرفت. حسینیه معلی ثابت کرد که شادی مذهبی را هم می‌توان در قالب فرم‌ها و اجراهای تلویزیون نشان داد و این امر غیرقابل وقوعی نیست.
حسینیه بین‌المللی
این برنامه با شعار حسینیه‌ای برای ایران، توانسته با نشان دادن آداب و رسوم مناطق مختلف ایران در هنگام شادی و عزا، تصاویر مغفول‌مانده از آیین‌های محبان اهل‌بیت را نشان دهد. حضور اقوام و گروه‌های گوناگون و اجراهایی متنوع در گویش و لهجه باعث شده است که این برنامه، حسینیه‌ای برای تمام مردم ایران شود. نشان دادن تمام مردم ایران در تلویزیون، دقیقا همان چیزی است که این روزها تلویزیون و مردم به آن احتیاج دارند. البته این برنامه محدود به مرزهای جغرافیایی نماند و مخاطب شرکت‌کننده‌هایی از کشورهای دیگر را هم دید. حتی حضور داور قطری و هیجانش در مواجهه با شرکت‌کننده‌ها یکی از نکات قابل توجه این فصل از برنامه بود. مداحی معروف «انا مظلوم حسین» نزار قطری باعث آشنایی ایرانی‌ها با او شده بود و حالا حضور او در بین سه مداح ایرانی، کاراکتری متفاوت برای او ساخت. نزار قطری که روحیه‌ای لطیف دارد و بسیار خوب به فارسی مسلط است، باعث رنگارنگی اجرای این برنامه شده است، ضمن اینکه هیجانات او در مواجهه با ایرانیان صحنه‌هایی جالبی خلق کرده است. حضور شیخ زکزاکی، رهبر جنبش نیجریه در این برنامه هم یک اتفاق خاص حساب می‌شود. تا قبل از این، شیخ زکزاکی به مناسبت سالگرد حادثه تلخ زاریا مقابل دوربین‌های شبکه یک رفته بود. حضور شیخ زکزاکی در استودیو معلی و برگزاری آیین عمامه‌گذاری اتفاقی جدید در تاریخ تلویزیون بود. حضور گروهی از مردم اندونزی که همراه با ساز، آیین همنوایی را اجرا می‌کردند و مولودی با محتوایی برای پنج تن می‌خواندند، لحظات شادی را خلق کرد. در پایان این مراسم، این گروه برای چهار مداح و مجری برنامه از لباس‌های رنگی و زیبای محلی خودشان هدیه آوردند. به‌جز حضور شرکت‌کننده‌های غیرایرانی، تنوع شرکت‌کننده‌هایی که از داخل ایران به این برنامه رفته بودند هم صحنه‌های زیبایی را رقم زد.
این پروژه طولانی است
معلوم نیست این گزاره از کجا و چگونه عمومیت یافته که ایرانی‌ها آنقدرها که در غصه خوردن و گریاندن مهارت دارند در نشاط و شادی، موفق نیستند و اصولا خیلی سخت می‌خندند. ممکن است چنین گزاره‌ای را نپذیرید و با واقعیت‌های موجود خود منطبق ندانید، اما به هر حال در فضای رسانه‌ای، شکل عمومی یافته و گاه‌گداری به کمک آمار و رتبه‌بندی‌های جهانی، مساله کمبود شادی اجتماعی ایرانیان، هم تئوریزه می‌شود و اتفاقا مبتنی بر چنین دیدگاهی است که مدیران فرهنگی، سراغ ایده‌هایی برای شادی‌آفرینی در سطح جامعه می‌روند، مثل تولید برنامه‌ای مثل خندوانه در تلویزیون. شاید تولید برنامه‌ای مثل خندوانه را بتوان واکنشی از سوی مدیران تلویزیون برای چنین وضعیتی تعبیر کرد اما آیا برنامه‌ای همچون حسینیه معلی را هم می‌توان نسخه‌ای صرفا برای ارتقای شادی جمعی ایرانیان دانست؟ با هر متر و معیاری سراغ حسینیه معلی بروید، این برنامه در قالب برنامه‌های معارفی تلویزیون تعریف می‌شود نه برنامه‌ای برای خندیدن و خنداندن مخاطبانش. اتفاقا به خاطر همین است که طراحی عناصر بهجت‌افزا در این برنامه، کار سختی است و سازندگان حسینیه معلی برای اینکه به ورطه ابتذال نیفتند، باید همچون بندبازی حرفه‌ای، از کنار خطوط قرمز یک برنامه مذهبی عبور کنند. کار سخت‌تر دیگر اینکه حسینیه معلی نمونه سابقی نداشته تا از آن تقلید کند و در طراحی یک برنامه شادمانه باید توجه ویژه به نظر کارشناسان و بازخوردهای مخاطبان دلسوز داشته باشند و نسبت به اصلاح آن اقدام کنند؛ اگرچه گفته می‌شود که این فصل از برنامه حسینیه معلی، هفته‌های قبل به طور کامل ضبط شده و امکان اصلاح آن وجود ندارد و ای‌کاش برای فصل‌های بعدی تدبیری شود که امکان اصلاحات برنامه فراهم شود؛ به خصوص فصل‌هایی که مربوط به شادمانه‌های مذهبی است و حساسیت‌های بیشتری از جانب جامعه مذهبی دارد. یکی دیگر از ملاحظاتی که سازندگان حسینیه معلی باید به آن توجه ویژه کنند انتخاب فرم‌های متناسب برای یک شادمانه مذهبی است. این رعایت‌کردن حدود فرمی برای برنامه، از شوخی‌های مداحان را شامل می‌شود تا قاب بندی‌های تصویری مختص مهمانان و رقص‌ها و آیین‌های ایرانی. واضح است که رسیدن به این فرم متناسب، نیازمند آزمون و خطا و گذر زمان است و لازم است که کارشناسان مذهبی و منتقدان تا رسیدن به نتیجه مطلوب، صبر کنند و دلسوزانه نقدهایشان را به برنامه سازان بگویند؛ مشروط به اینکه آن سمت ماجرا هم گوش شنوایی برای نقدها باشد.
مطالب پیشنهادی
