مرثیه‌ای برای مهارت‌افزایی

فاطمه طاری‌بخش، خبرنگار گروه دانشگاه: آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی یکی از مسائل پراهمیت نظام دانشگاهی و در سطح کلان‌تر کشور است، آماری که طبق آخرین داده‌ها به 43 درصد رسیده است. این مهم خوشایند هیچ کدام از بخش‌های کشور نیست و شاید مهم‌ترین بستر حل آن را هم باید همان دانشگاه‌ها دانست. حل این چالش از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری مراکز هدایت شغلی به شمار می‌رود. مراکزی که قرار است به دانشجویان در راستای کاریابی مشاوره‌ دهند یا خدمات کاریابی و اشتغال را به آنها ارائه دهند؛ یعنی به‌صورت کلی زمینه را برای فعالیت دانشجویان در صنعت یا سازمان‌های مختلف فراهم کنند. علاوه‌بر این موضوع، دوره کارآموزی که یکی از مهم‌ترین بسترها برای ورود دانشجویان به بازار کار شناخته می‌شوند، باید ذیل این مراکز، ساماندهی و بهبود یابد. در ادامه گزارش پایش دفتر ارتباط جامعه و صنعت وزارت علوم از 70 دفتر هدایت شغلی و کاریابی را در سال 1402 می‌خوانید. 

مراکز  کاریابی در یک نگاه 

مراکز کاریابی دانشگاه‌های وزارت علوم با هدف تسهیل استخدام نیروی کار برای بنگاه‌ها و کاهش هزینه برای جویندگان کار تشکیل شدند؛ چراکه اگر جریان کاریابی در دانشگاه‌ها از این مراکز گذر کند، قطعا کارجو و کارگزار می‌توانند به نزدیک‌ترین خواسته‌ و توقع خود برسند. خدماتی که این مراکز ارائه می‌دهند شامل رصد اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی، ساماندهی دوره‌های مهارت‌افزایی دانشجویان و ساماندهی دوره‌های کارآموزی دانشجویان می‌شود. مراکز هدایت شغلی و کاریابی تخصصی در دانشگاه‌های دنیا وظایفی مانند، شفاف کردن اطلاعات بازار کار، ساماندهی کار پاره‌وقت تخصصی و ساماندهی دوره‌های مهارت‌آموزی و... را نیز انجام می‌دهند که پیشنهاد می‌شود در مراکز ایران همچنین خدماتی ارائه شود. 

همچنین در نگاهی کلی، بهتر است هماهنگی و هم‌افزایی بین بخش‌های مختلف در دانشگاه‌ها در راستای ساماندهی، مهارت‌‌افزایی و بهبود دوره‌های کارآموزی، پایش اشتغال دانش‌آموختگان صورت گیرد. برنامه‌ریزی‌های جامع برای توسعه و برگزاری دوره‌های مهارت‌آموزی نیز ذیل این مراکز اتفاق می‌افتد. این مراکز می‌توانند با توجه به نیازهای شغلی استان و مهارت‌های مورد نیاز مراکز صنعتی دوره‌های مهارت‌افزایی را تعریف کنند. یا مراکز شغلی دانشگاه‌های کشور می‌توانند با ارتباط مستمر با صنایع استان‌های خود، نیازهای شغلی شرکت‌های صنعتی، شرکت‌های دانش‌بنیان، پارک‌های علم و فناوری و... را به‌روزرسانی کنند. از سمت دیگر نیز لازم است براساس وضعیت بازار و توانمندی‌های مهارتی دانشجویان، متقاضیان را در مسیر شغلی قرار دهد. 

تنها 25 درصد جایابی در مراکز هدایت شغلی صورت گرفته است

مراکز هدایت شغلی و کاریابی در یک‌سال گذشته رشدی معادل 40 درصدی داشته و از 50 مرکز به 70 مرکز رسیده است. در یک‌سال گذشته حدود 7 هزار و 304 نفر در مراکز هدایت شغلی مشاوره شدند و حدود 3 هزار و586 شغل از طریق مراکز به دانشجویان معرفی شده است. از این تعداد حدود هزار و 898 نفر یا تنها 25 درصد در این فرصت‌ها جایابی یا مشغول به کار شده‌اند. تعداد نمایشگاه‌های کار در یک‌سال گذشته به 48 نمایشگاه رسید که در این نمایشگاه‌ها 603 شرکت حضور داشته‌اند. در این بین دانشگاه خوارزمی با هزار و 700 مشاوره در جایگاه اول قرار گرفته است. پس از آن دانشگاه یاسوج به 610 نفر، دانشگاه حضرت معصومه 400 نفر و دانشگاه علامه طباطبایی 350 نفر مشاوره داده‌اند. همچنین تعداد دوره‌های مهارت‌افزایی برگزار شده عمومی و تخصصی، 2 هزار و 291 دوره، تعداد فرصت‌های شغلی 3 هزار و 586 و تعداد تفاهمنامه‌های منعقد شده با شرکت‌ها و سازمان‌ها تنها 493 عدد بوده است. در سال 1401 تعداد دوره‌های مهارت‌افزایی در دانشگاه‌ها، 8 هزار و 296 دوره بود که به‌صورت میانگین، تعداد متوسط دوره‌های برگزار شده در هر دانشگاه، 108 دوره شده و 4 هزار و 160 نفر در این دوره‌ها شرکت کرده‌اند. به عبارت دیگر تعداد دوره‌ها به کمتر از نصف سال پیش رسیده است. 

گزارش عملکرد مراکز کاریابی دانشگاهی چه می‌گوید؟  

31 درصد جایابی در دانشگاه تهران

در ادامه این گزارش به بررسی عملکرد مراکز کاریابی دانشگاه‌های مطرح و سطح یک کشور پرداخته‌ایم. اولین دانشگاهی که نگاهی به عملکرد آن می‌اندازیم، دانشگاه تهران است. ساختمان اصلی مرکز هدایت شغلی این دانشگاه، 20 کلاس و سایت و کارگاه آموزشی و سالن اجتماعات و... دارد و این مرکز در حوزه‌های برگزاری نمایشگاه کار، لیگ بازی دانشجویان، دوره‌های استعدادیابی، کارگاه‌های مقاله و پروپوزال‌نویسی، برگزاری دوره برنامه‌نویسی را برای دانشجویان دانشگاه برگزار می‌کند. تعداد تمامی دوره‌های برگزار شده این مرکز به 11 دوره می‌رسد. مرکز کاریابی دانشگاه تهران، 70 فرصت شغلی به دانشجویان معرفی کرده که از این تعداد 22 دانشجو یا 31 درصد آنها جایابی و مشغول به کار شده‌اند. تعداد تفاهمنامه‌های این مرکز به‌صورت حدودی و بیش از 20 مورد بیان می‌شود. 

مرکز کاریابی که کاری پیدا نکرد

دانشگاه بعدی، دانشگاه الزهراست. مرکز هدایت شغلی این دانشگاه مساحتی بیش از 500 مترمربع و در دوطبقه دارد. این مرکز اقدامات و فعالیت‌هایی مانند برگزاری دوره مهارت‌افزایی عمومی، منتورینگ و مشاوره شغلی، برگزاری دوره‌های شتابدهی و... را در کارنامه خود داشته است. تعداد دوره‌های این مرکز در یک‌سال اخیر 65 دوره بوده است. همچنین 50 فرصت شغلی به دانشجویان معرفی شده اما هیچ جایابی از طریق مرکز صورت نگرفته است. همچنین تنها یک نمایشگاه کار برگزار کرد که 65 سازمان و شرکت در آن فعالیت کردند. این مرکز تنها یک تفاهمنامه با اتاق بازرگانی ایران- سوئیس برقرار کرده است. 

فقط 32 درصد فرصت‌های شغلی در خواجه‌نصیرالدین طوسی به جایابی رسید

یکی دیگر از دانشگاه‌های مطرح کشور، دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی است که رشته‌های فنی و مهندسی را تربیت می‌کند و دانشگاهی صنعتی محسوب می‌شود. مرکز هدایت شغلی و کاریابی این دانشگاه در ساختمان مرکز قرار دارد. این مرکز در یک‌سال اخیر به‌دنبال اقداماتی همچون مطالعات اولیه برای تدوین شیوه‌نامه فعالیت مرکز، تهیه بانک اطلاعات صنعت، معرفی فرصت‌های شغلی و کارآموزشی بوده است. به‌صورت کلی این دانشگاه توانسته با معرفی 25 فرصت شغلی به دانشجویان، حدود هشت نفر از آنها را مشغول به کار کند. به عبارتی حدود 32 درصد آنها مشغول به کار شدند. این مرکز تنها یک نمایشگاه کار برگزار کرد که 72 سازمان و شرکت در آن مشارکت داشتند و سه تفاهمنامه با وزارت کار، شرکت نفت پارس و مپنا امضا کرده است. 

در یک‌سال تنها 22 دانشجو امیرکبیر مشغول به کار شدند

یکی دیگر از دانشگاه‌های صنعتی مطرح کشور، دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. باشگاه مهارت و اشتغال این دانشگاه از سال 1397 فعالیت خود را آغاز کرده است. زیر نظر معاونت ارتباط با صنعت دانشگاه فعالیت می‌کند. این باشگاه در این یک‌سال 25 دوره مختلف برگزار کرد و در قالب سامانه کاریابی حدود 150 آگهی شغلی ثبت شده است. دوره‌های این مرکز در قالب دوره جامع و مدیریت پروژه، طراحی محصول و مذاکره و هنر گفت‌وگو و دوره تخصصی است. آمار فرصت‌های شغلی معرفی شده توسط این مرکز 150 فرصت بوده که 20 دانشجو در این فرصت‌ها جایابی شدند. به عبارتی تنها 13 درصد دانشجویان توانستند مشغول به کار شوند. تعداد بازدیدهای یک‌سال گذشته این مرکز 55 بازدید بود که از صنایعی مانند پارس‌خودرو، شرکت مپنا و... بازدید صورت گرفت. همچنین 21 تفاهمنامه با شرکت‌ها و صنایع مختلف منعقد شد. 

خوارزمی؛ هزار و 700 مشاوره با خروجی صفر؟

از دیگر دانشگاه‌های مطرح کشور که بیشترین آمار در جلسات مشاوره را داشت، دانشگاه خوارزمی بود. مرکز کاریابی این دانشگاه شش دوره استارتاپی و آشنایی با بازارهای مالی، تفکر خلاق و... در دانشگاه برگزار کرد. همچنین به 200 دانشجو فرصت شغلی معرفی کرد که هیچ‌کدام از آنها جایابی نشدند. بازدیدهای علمی این مرکز در دو بازدید خلاصه می‌شود که برای دو سازمان دیجی‌نکست و کارخانه نوآوری آزادی انجام شد. این دانشگاه علی‌رغم ساعات و تعداد بالای مشاوره‌هایی که ارائه داده، خروجی و نتیجه‌ای برای دانشجویان نداشته است. 

39 درصد فرصت‌های شغلی شریفی‌ها منجر به اشتغال شد

لیست عملکرد مرکز هدایت شغلی دانشگاه شریف نیز در این دفترچه آمده و در این مرکز، امکان ساخت رزومه کاری و تحصیلی آن وجود دارد. این مرکز نمایشگاهی با 36 شرکت برگزار کرد و در آن حدود 700 عنوان شغلی با 13 رشته، 9 هزار بازدید و بین 38 هزار الی 53 هزار رزومه بین کارجویان و شرکت‌ها ردوبدل شد. از 470 فرصت شغلی که به دانشجویان معرفی شده است، تنها 185 جایابی در این مرکز صورت گرفت که حدود 39 درصد از کل فرصت‌های معرفی شده را شامل می‌شود. در آینده قرار است این مرکز، نمایشگاه کار ویژه هر دانشکده را برگزار کند و بازدید‌های علمی ویژه دانشجویان و برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی را داشته باشد. 

اشتغال 13 درصدی، سهم دانشجویان علامه طباطبایی از مرکز کاریابی

دانشگاه علامه طباطبایی، به‌عنوان دانشگاه علوم انسانی و ارتباطات شناخته می‌شود و در‌نتیجه دانش‌آموختگان این دانشگاه در چنین حوزه‌هایی باید فعالیت داشته باشند و جنس فعالیت مرکز کاریابی این دانشگاه با دیگر دانشگاه‌ها تفاوت دارد. مرکز کاریابی و هدایت شغلی این دانشگاه، دو کلاس آموزشی 40 نفره دارد و در این یک‌سال راه‌اندازی مدرسه اشتغال و هدایت شغلی، آموزش‌های تخصصی حوزه اشتغال، آموزش‌های عمومی و طرح سنجش استعدادهای شغلی را در کارنامه خود داشته است. تعداد دوره‌هایی که مرکز کاریابی علامه برگزار کرده، به 45 دوره در حوزه‌های علم داده، نوآوری‌های رسانه‌ای و رمزارز و چالش‌های حقوقی می‌رسد. از بین 150 فرصت شغلی که به دانشجویان معرفی شده، 20 جایابی صورت گرفته که حدودا 13 درصد از کل فرصت‌ها را شامل می‌شود. همچنین دو بازدید علمی از شهرک صنعتی شمس‌آباد و بازدید از شرکت دیجی‌کالا صورت داده و دو تفاهمنامه با وزارت تعاون و بانک پارسیان منعقد کرده است. 

تنها یک تفاهمنامه در مرکز هدایت شغلی صنعتی‌ترین دانشگاه ایران

دانشگاه علم و صنعت ایران از دیگر دانشگاه‌های سطح یکی است. مرکز کاریابی این دانشگاه مستقر در دفتر همکاری‌های علمی و صنعتی دانشگاه است و امکان استفاده از امکانات دانشگاه جهت برگزاری دوره، سمینار و همایش را دارد. از جمله اقدامات و فعالیت‌هایی که این مرکز در یک‌سال اخیر ارائه داده، می‌توان به برگزاری 265 دوره مهارت‌افزایی، برگزاری نمایشگاه کار صدف اشاره کرد. این دانشگاه 265 دوره مهارت‌افزایی مانند کربن‌زدایی در صنایع، انتقال تجربه کارآفرینی و... را برگزار کرد. مرکز هدایت شغلی علم و صنعت در سال گذشته یک نمایشگاه کار برگزار کرد که تعداد سازمان‌ها و شرکت‌های آن به بیش از 50 شرکت رسید و همچنین تعداد بازدیدهای علمی این دانشگاه 58 بازدید بوده که از کاخانه‌هایی مانند کارخانه میهن، تصفیه‌خانه حکیم، نیروگاه پاکدشت، ایران‌خودرو، مپنا، نمایشگاه صنعت برق بازدید به عمل آمده است. همچنین یک تفاهمنامه با ایران‌خودرو در این دانشگاه منعقد شد. در مورد اشتغال و جایابی مرکز هدایت شغلی این دانشگاه، اطلاعاتی منتشر نشده است. 

مراکز هدایت شغلی دانشگاه‌های مطرح استانی چه کردند؟

تا اینجای گزارش نگاهی به مراکز هدایت شغلی مطرح‌ترین دانشگاه‌های دولتی تهران انداختیم و در این قسمت قرار است مروری بر مراکز هدایت شغلی دانشگاه‌های مطرح استانی داشته باشیم. اولین دانشگاهی که عملکرد آن را مرور خواهیم کرد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی است. مرکز کاریابی این دانشگاه، در یک‌سال گذشته 93 دوره مهارتی برای دانشجویان، بایگانی بیش از سه هزار دانشنامه دانش‌آموختگان، تدوین نقشه راه واحد هدایت شغلی دانشگاه را انجام داده است. از بین 50 فرصت شغلی معرفی شده 48 دانشجو یا 96 درصد جایابی شدند. تعداد بازدیدهای انجام شده در یک‌سال گذشته این مرکز، 9 بازدید از مراکزی مانند نیروگاه شهید رجایی، شرکت تهویه، شرکت شوینده پاکنام و شرکت بالین تک و... داشته است. هشت تفاهمنامه و قرارداد با سازمان و صنایع مختلف از‌جمله، سازمان جهاد خودکفایی سپاه، سازمان فنی و حرفه‌ای استان قزوین و... منعقد شد. از دیگر دانشگاه‌های مطرح استانی، باید به دانشگاه تبریز اشاره کرد. این دانشگاه تنها چهار دوره در یک‌سال اخیر برگزار کرده و از بین 50 فرصت شغلی معرفی شده به دانشجویان تنها پنج جایابی صورت گرفته است. تعداد بازدیدهای انجام شده در این مرکز 20 بازدید بوده که یک تفاهمنامه با سازمان فنی‌وحرفه‌ای در راستای برگزاری دوره‌های مهارتی منعقد شده است. سومین دانشگاه استانی که آن را بررسی می‌کنیم، دانشگاه صنعتی اصفهان است. مرکز کاریابی این دانشگاه 108 دوره مهارت‌افزایی عمومی و تخصصی برگزار کرد. همچنین 150 فرصت شغلی به دانشجویان معرفی شده که 30 دانشجو یا 20 درصد افراد در آن جایابی شدند. همچنین دو نمایشگاه کار در یک‌سال اخیر برگزار شد که 35 سازمان و صنعت در آن حضور داشتند. همچنین در این یک‌سال 46 تفاهمنامه و قرارداد با سازمان‌ها و صنایعی مانند شرکت مترو اصفهان، بسپار شیمی، پتروشیمی کارون، سازمان شیلات ایران، صندوق پژوهشگران و... منعقد شده است.