زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: یکی از اصلی‌ترین اجزای تحقق برقراری ارتباط میان دانشگاه با صنعت و جامعه را باید دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانست. قشری که از یک سو هم در حوزه نگارش پایان‌نامه‌ها و مقالات سهم بسزایی را برعهده دارند و هم در اجرای قراردادهای منعقد شده نقش کلیدی را برعهده دارند. به همین دلیل یکی از مولفه‌های کلیدی در سنجش وضعیت دانشگاه‌ها در حوزه ارتباط با صنعت و جامعه را باید میزان مشارکت دانشجویان در این حوزه و سمت و سوی پایان‌نامه‌ها در نظام آموزش عالی و همچنین حمایت دستگاه‌ها و صنایع از تحقیقات علمی دانشجویان دانست. طبق آماری که امسال از سوی دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم در حوزه پایان‌نامه‌های مرتبط با صنعت ارائه شده، امسال علی‌رغم افزایش تعداد پایان‌نامه‌های مرتبط با قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت، تعداد پایان‌نامه‌هایی که از سوی صنایع و دستگاه‌های اجرایی مورد حمایت مالی قرار گرفتند، نسبت به سال گذشته ریزش چشمگیری داشته است. در این گزارش به بررسی میزان مشارکت دانشجویان در اجرای قراردادهای مرتبط با جامعه و صنعت پرداخته‌ایم.

یکی از طرح‌هایی که هر چند نزدیک به یک‌دهه می‌شود که در نظام آموزش عالی برگزار شده، برگزاری تورهای بازدیدی صنعتی برای دانشجویان است. روندی که در سال‌جاری به نسبت 1401 با رشد 51 درصدی همراه بوده و هزار و 419 بازدید در این سال برگزار شده، اما این میزان به نسبت سال 97 که بیشترین دوره با 3 هزار و 707 دوره، مهم‌ترین سال در نظام آموزش عالی کشور محسوب می‌شد، با کاهش 61 درصدی همراه بوده و نشان می‌دهد دهه 1400 فاصله معناداری با اواخر دهه 90 که بیشترین تورهای بازدیدی در آن برگزار شده، پیدا کرده است. با این حال اگر جمعیت 762 هزار نفری دانشجویان در رشته فنی و مهندسی را در مقایسه با تعداد دوره‌های برگزار شده در نظر بگیریم، می‌توان نتیجه گرفت که به ازای هر 537 نفر دانشجو یک بازدید برگزار شده است!

مجموع تعداد پایان‌نامه‌های دانشگاه‌ها هم حمایت مالی صنایع و دستگاه‌های اجرایی را داشتند، در همین بازه زمانی مشابه با ریزش 39 درصدی همراه بود. موضوعی که نشان‌دهنده کاهش تمایل صنایع و دستگاه‌ها برای پشتیبانی مالی از پایان‌نامه‌های دانشگاهی است. جالب اینکه سال 99 با حمایت مالی از هزار و 876 پایان‌نامه بهترین سال برای نظام آموزش عالی در این حوزه به شمار می‌رفت؛ اما این میزان ظرف یک سال یعنی برای 1400 با کاهش 65 همراه شد و این روند ریزشی تا امسال ادامه داشته است. این روند کاهشی زمانی ملموس‌تر می‌شود که نسبت تعداد این پایان‌نامه‌ها به تعداد کل پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی را مدنظر قرار دهیم. سهمی که برای امسال 0.76 درصد بوده و نسبت سال قبل 1.02 درصد کمتر شده است. اگر بخواهیم معیار را سال 99 با نسبت 4.40 درصدی قرار دهیم؛ باید عنوان کرد ظرف چهار سال شاهد 3.64 درصدی حمایت مالی دستگاه‌های اجرایی و صنایع از پایان‌نامه‌های دانشگاه‌ها بوده‌ایم. کاهشی که به‌نوعی می‌تواند زنگ هشداری برای تشدید بی‌میلی این نهادها به‌منظور پشتیبانی مالی از فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای از سوی دانشجویان در دانشگاه‌ها باشد.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.