کاهش سن سربازی را باور کنیم؟

علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: علی‌رغم اینکه ستاد کل نیروهای مسلح یک‌بار ادعاهای نمایندگان مجلس مبنی‌بر کاهش سن سربازی را رد کرده است، بار دیگر سر و صداهایی از بهارستان مبنی‌بر کاهش سن سربازی شنیده می‌شود. آن‌طور‌که ادعا می‌شود این‌بار ستاد کل هم با طرح مجلس موافقت دارد. اگرچه اعداد و ارقام اعلامی برای کاهش مدت سربازی متعدد است اما اگر مصوبه مجلس را مبنا قرار دهیم رقم دقیق این است که قرار است میانگین مدت سربازی 12 ماه شود. این امر را نمایندگان مجلس روز گذشته در جریان اصلاح بند ت ماده ۱۰۲ لایحه برنامه هفتم به تصویب رساندند. اگر‌چه هنوز ستاد کل نیروهای مسلح اعلام رسمی مبنی‌بر موافقت با این مصوبه نداشته است اما اصلاحات روز گذشته مجلس روی برنامه هفتم توسعه نشان می‌دهد شاید توافقات دیگری نیز بین ستاد کل و مجلس صورت گرفته که به‌نظر در کسب رضایت احتمالی بی‌تاثیر نبوده‌اند.

ادعاهای قاسم دهنوی
پیش از آنکه خبری در مورد مصوبه مجلس و اصلاحیه برنامه توسعه هفتم منتشر شود، این ابوالقاسم دهنوی بود که مطابق معمول اخباری در مورد بهبود اوضاع سربازان را در صفحه شخصی‌اش منتشر می‌کرد. نماینده مردم تهران در توییتر خود خبر از پنج تغییر در مورد اصلاح سربازی داده بود. مطابق آنچه دهنوی گفته است: «میانگین خدمت سربازی با آموزشی به ۱۴ ماه رسیده یعنی حداقل ۳ ماه از خدمت تمامی سربازان کاهش پیدا می‌کند؛ ستادکل نیروهای مسلح با تامین اعتبار دولت، نسبت به جایگزینی سرباز با سایر عضویت‌ها در حد اعتبار تامین ‌شده اقدام کند. با این مصوبه، کاهش نیاز به سرباز محقق شده و استفاده از سربازان در جایگاه‌های تخصصی افزایش می‌یابد؛ دانشجویان خارج از کشور امکان معافیت تحصیلی داشته باشند؛ ستادکل، برنامه‌ای جهت تعیین تکلیف مشمولان غایب تدوین و به مجلس ارائه کند؛ مشمولان خدمت سربازی با ۳۵ سال سن و دارای دو فرزند و بیشتر معاف شوند. این معافیت در‌جهت حمایت از مشمولان سربازی که تشکیل خانواده داده‌اند، وضع شد.»
دهنوی پیش از این نیز اظهاراتی مبنی‌بر کاهش مدت سربازی به 14 ماه را مطرح کرده بود که صریحا توسط ستاد کل رد شد. این‌ بار اگر‌چه تا لحظه نگارش این مطلب ستاد کل واکنشی به اظهارات دهنوی نداشته است، اما آنچه این نماینده مجلس در مورد اصلاحات برنامه توسعه هفتم گفته، حداقل با اصلاحاتی که در خبرگزاری مجلس به آن اشاره شده است، تفاوت‌های فاحشی دارد.

مجلس چه چیزی را تصویب کرد
مجلس شورای اسلامی در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه کشور که از سوی شورای نگهبان اعاده شده بود، جهت تامین نظر این شورا با اصلاح مواد 89، 91، 92، 93، 96، 99، 100، 101 و 102 این لایحه موافقت کردند. نمایندگان در جریان رسیدگی به بند ت ماده 102 این لایحه که درباره مدت زمان خدمت نظام وظیفه بود، جهت تامین نظر شورای نگهبان با الحاق یک تبصره تحت عنوان تبصره 3 به آن موافقت کردند. در بند ت این ماده آمده است: «ستاد کل نیروهای مسلح به‌منظور تحکیم دفاع از استقلال، تمامیت ارضی کشور، استفاده از ظرفیت‌های ملی و ایجاد ‌انگیزه لازم برای جوانان در انجام خدمت وظیفه و رشد تعالی و توانمند‌سازی و افزایش مهارت‌های آنها در طول سال‌های اجرای برنامه نسبت به کاهش خدمت سربازی به میانگین 12‌‌ماه و جایگزینی سایر عضویت‌ها، تعیین ‌تکلیف مشمولان غایب و دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور که به تایید وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و شورای‌عالی حوزه‌های علمیه می‌رسد، با رعایت ماده 4 قانون خدمت وظیفه عمومی اقدام نماید.» علی‌رغم مخالفت ستاد کل با این بند، مجلس آن را از متن لایحه برنامه هفتم توسعه حذف نکرده و صرفا تبصره 3 را به این شرح به این بنده افزوده است: «اجرای این بند مشمول حکم بند پ ماده 118 این قانون است. اجرای حکم این بند و تبصره‌های آن باید با رعایت ماده 4 قانون خدمت وظیفه عمومی باشد.» این موارد منعی در اجرای قانون ایجاد نمی‌کند. بند پ ماده 18 نظارت رهبر انقلاب شمولیت احکام این قانون بر دستگاه‌های اجرایی را مورد تاکید قرار داده و ماده 4 قانون خدمت وظیفه عمومی نیز اشاره کرده است درصورتی‌‌که مشمولان مازاد یا کمتر از تعداد مورد نیاز باشند، ستادکل با کسب اجازه از فرماندهی ‌کل آن را به کمتر یا بیشتر از مدت دوره ضرورت تغییر می‌‌دهد.

تفاوت‌های ادعاهای دهنوی با مصوبه مجلس
دهنوی مدعی شده است طبق توافق با ستاد کل میانگین مدت ضرورت سربازی به 14‌ماه کاهش یافته و افراد بالای 35 سال دارای دو فرزند نیز از طی کردن این مدت معاف شده‌اند. مطابق مصوبه مجلس که در خبرگزاری مجلس منتشر شده است اما میانگین مدت ضرورت به 12‌ماه کاهش یافته است یعنی دو ماه کمتر از آنچه دهنوی اعلام کرده است. البته این تناقض با این توجیه که دهنوی مدت دو ماه آموزشی را مازاد بر مدت محاسبه شده برای دوره ضرورت محاسبه کرده قابل توجیه است. برای معافیت افراد دارای دو فرزند و بیشتر نیز سن 30 سال تعیین شده است، یعنی پنج سال کمتر از آنچه دهنوی گفته است. این موارد نشان می‌دهد مطابق مصوبه مجلس اوضاع برای سربازان حتی راحت‌تر از شرایطی خواهد شد که دهنوی توصیف کرده است. این تناقض در اخبار اما عدم وجود هماهنگی را به تصویر می‌کشد که تداوم آن به ستاد کل می‌تواند باعث تکرار موضع ستاد کل مبنی‌بر رد ادعاهای مجلس شده و آب سردی بر امید‌های جوانان باشد.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.