روزنامه و روزنامه نگاری از ابتدای چاپ نخستین روزنامه در ایران به نام "کاغذ اخبار" توسط میرزا صالح شیرازی در دوران سلطنت محمدشاه قاجار و سپس در دوران انقلاب مشروطیت که فضای جدیدی را برای فعالیت روشنفکران و آزادیخواهان فراهم آورد و به تبع آن روزنامه ها و نشریات جدید با خط مشی های مختلف پا به عرصه وجود گذاشتند و در ادامه در دوره استبداد و خفقان رژیم پهلوی که به سرکوب روزنامه و روزنامه نگاران مستقل و آزاداندیش و مقابله با آنان برخاست، تحولات و فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشته است تا این که با پیروزی انقلاب اسلامی پنجره جدیدی به روی مطبوعات گشوده شد و تعداد روزنامه ها و نشریات که قبلاً بسیار کم شمار بودند به تعداد معتنابهی افزایش پیدا کرد، به طوری که امروزه تعداد رسانه های دارای مجوز از هیأت نظارت بر مطبوعات اعم از روزنامه ها و نشریات مکتوب، خبرگزاری ها و پایگاه های خبری به 13828 مورد افزایش یافته است که قریب به ده هزار از این رسانه ها فعال هستند.

نگرش حکومت ها در کشورهای مختلف جهان نسبت به فعالیت رسانه و روزنامه نگار بستگی به نوع مکتب ها و  ایدئولوژی های سیاسی حاکم بر این کشورها متفاوت است و طبعاً اِعمال هر یک از این نگرش ها بر رسانه و فعالیت روزنامه نگار نیز تأثیر مستقیم و مؤثر دارد.

در نظام جمهوری اسلامی که پس از انقلاب پرشکوه ملت ایران و در همه پرسی 12 فروردین 1358 با رأی بالای 2/98 درصدی به حذف سلطنت و برقراری نظام جمهوری اسلامی انجامید، موضوعاتی از قبیل آزادی افکار و اندیشه، آزادی بیان، مقابله با ظلم و بی عدالتی، آزادی فعالیت احزاب و گروه های سیاسی، آزادی رسانه ها و روزنامه نگاران در انجام فعالیت های حرفه ای خود و به طور کلی استیفای حقوق ملت در عرصه های گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و حفظ و کرامت انسان جایگاهی بس رفیع دارد. طبیعتاً کسی که خواهان فعالیت در عرصه رسانه و انتخاب  روزنامه نگاری به عنوان یک حرفه زیر آسمان جمهوری اسلامی است و می خواهد در ردیف روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی تعریف شود در مرحله نخست می بایست نسبت به این امور و همچنین اهداف و اصولی که ملت برای تحقق آن انقلاب کرد آگاهی و شناخت کافی داشته باشد. در جای جای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله در اصل سوم، اصل نهم، اصل نوزدهم، اصل بیستم، اصل بیست و سوم، اصل چهلم و اصل پنجاه و ششم به حقوق ملت و وظایف و تکالیف دولت در قبال مردم، حق آزادی ملت، تساوی مردم در برابر قانون، حق حاکمیت ملت و آزادی رسانه ها اشاره شده است که از سوی روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی می بایست مورد مطالعه و مداقّه قرار گیرد و در یادداشت ها و مقالات خود در رسانه ها نسبت به احقاق این موارد حساسیت داشته باشد. به عنوان مثال در اصل نهم قانون اساسی بر این موضوع تأکید دارد که: «در جمهوری اسلامی، آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت ارضی کشور از یکدیگر تفکیک ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور، آزادی های مشروع را، هرچند با وضع قوانین و مقررات سلب کند». همچنین در اصل بیست و چهارم قانون اساسی تصریح شده است که:«نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند، مگر آن که مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشند. تفصیل آنرا قانون معین می کند». در اصل پنجاه و ششم قانون اساسی نیز آمده است:«حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچکس نمی تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خدادادی را از طرقی که در اصول بعدی می آید اعمال می کند».

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی می بایست تاریخ و ریشه های انقلاب اسلامی و علل و زمینه هایی را که موجب خیزش سراسری مردم در سال های 1356 و 1357 شد، بشناسد و این که این انقلاب چرا و چگونه به پیروزی رسید و خاستگاه اصلی این انقلاب چه بوده است؟

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی به مظالمی که در دوران حاکمیت طاغوت بر ملت ایران روا داشته شد و  عقب ماندگی های کشور در عرصه های گوناگون علمی، آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و غیره و علل این عقب ماندگی ها که اثرات سوء آن تا سال ها پس از پیروزی انقلاب ادامه داشت، می بایست آگاهی و اشراف داشته باشد.

روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی می بایست نسبت به نقض حاکمیت ملی و ستمی که از سوی قدرت های استکباری به ویژه آمریکا و انگلیس در دهه های قبل از انقلاب اسلامی بر کشور و ملت مظلوم ایران وارد آمد، آگاه باشد و تاریخ یکصد ساله ایران تا قبل از پیروزی انقلاب و حاکمیت ملت بر سرنوشت خود را مطالعه کرده باشد.

مخلص کلام این که روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی در وهله اول کسی است که به مبانی، اصول و اهداف انقلاب، احاطه کامل دارد، هرچند که آن دوران را تجربه نکرده و از نسل دوم یا سوم انقلاب و به عبارتی دهه شصتی و هفتادی به بعد باشد.

البته چه بسا روزنامه نگاری باشد که تاریخ یکصدساله ایران را مطالعه کرده و از ظلم و ستم پادشاهان و دریوزگی آنان نزد قدرت های استعمارگر آگاهی دارد و به تاریخچه انقلاب اسلامی و علل پیروزی آن نیز واقف است، اما آیا چنین فردی شاخصه های روزنامه نگار تراز انقلاب را هم در خود دارد؟ و یا صرفاً فردی آگاه به تاریخ و رویدادهای تاریخی است؟ برای آن که فردی را واجد شرایط روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی بدانیم، آگاهی نسبت به تاریخچه انقلاب و حکومت طواغیت در ایران، امری لازم و ضروری است، ولی کافی نیست. روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی ویژگی ها و شاخص هایی هم می بایست داشته باشد که در ادامه این مطلب به مواردی از آن اشاره می شود.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی مدافع اصول، اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی است و شعار محوری انقلاب یعنی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» را وجهه همت خود قرار می دهد. در نگاه او استقلال و تمامیت ارضی کشور و دفاع از میهن در مقابل طمع بیگانگان و رعایت منافع و مصالح ملّی امری اجتناب ناپذیر است. او «آزادی» را از نعمات انقلاب اسلامی و هدیه خداوند می داند و اجازه نمی دهد احدی با طرح عناوین و شعارهای ظاهرالصلاح و تابلوهای فریبنده در پوشش توسعه و مدرنیته، دین و مذهب، اصلاحات، موضوعات جنسیتی و ... موجب تحدید «آزادی» شود. روزنامه نگار تراز انقلاب حضور تأثیرگذار و نه شعارگونه عموم مردم را در عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... به عنوان حقوق «جمهور» مردم به رسمیت شناخته و برای آن احترام قائل است. روزنامه نگار تراز انقلاب، اسلامیت نظام را مطابق آنچه در قانون اساسی آمده است، اصلی خدشه ناپذیر می داند. همان اسلامی که امام خمینی رحمت الله علیه آن را «اسلام ناب محمدی» تعبیر کرد. اسلام حقیقی و اصیل، اسلام جامع و حیات بخش، اسلام ضد تحجرّ و واپس گرایی، اسلام زنده و پویا، اسلام عدالت خواه و ظلم ستیز، اسلام رنجدیدگان و محرومان که در تقابل با اسلام آمریکایی است.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی شجاع، روشنگر، حق گو و حق نویس و روایتگری صادق است. روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی دیده بانی هشیار و چشم بیدار مردم، جستجوگر حقیقت و تابنده نور بر مفاسد و مظالم و تاریکی ها است.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی مدافع حقوق محرومان و مظلومان و مستضعفان است، فاصله طبقاتی را بر نمی تابد و هیچگونه مراوده و سر و سرّی با کانون های قدرت و ثروت، سرمایه داران زالو صفت و مرفهان بی درد ندارد.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی عقل و منطق را بر احساس ارجح می داند و دارای روحیه انقلابی و جهادی و خستگی ناپذیر است و برای تنویر افکار عمومی سر از پا نمی شناسد.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی مروج اصول، آرمانها و اهداف انقلاب است و اجازه نمی دهد آن اهداف متعالی و رهنمودها و توصیه های امامین انقلاب به فراموشی سپرده شود.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی مسئولیت پذیر، جریان ساز، مطالبه گر  و پرسشگر است و نه تنها در برابر آنچه می نویسد، بلکه در برابر آنچه نمی نویسد نیز خود را مسئول می داند.

روزنامه نگار تراز انقلاب زبان گویای مردم، بصیرت افزا و وحدت بخش، امیدآفرین و آگاهی بخش است و نقاب دروغ و تزویر از چهره جریان سلطه خبری قدرت های استکباری می زداید.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی برای آبادانی، توسعه و پیشرفت کشور قلم می زند و در نقد و انتقاد از عملکرد مسئولان و دستگاه های حاکمیتی، در عین صراحت، زبانی منصفانه، مشفقانه و هدایتگر دارد و در پی تخریب، توطئه، اهانت و  انتقام جویی نیست.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی قلمش در مسیر اعتلای فرهنگ اصیل ایرانی – اسلامی، گسترش اخلاق، عفت و پاکدامنی در جامعه و مقابله با مظاهر فرهنگ منحط غربی است و تعمیق باورها و ارزش های اسلامی و انسانی و تبیین زندگی شرافتمندانه و آزادمنشانه را رسالت خود می داند. 

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی در کار خود حرفه ای و مسلط، مسئولیت پذیر و متعهد به اصول اخلاق حرفه ای است. او اهل باج دهی و باج خواهی نیست، خود را وامدار هیچ حزب و گروهی نمی داند و برای خوش آمد این و آن قلم نمی زند.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی، حاکم و مالک بر نفس خویش است. حق را برای حق می خواهد و باطل را به خاطر باطل بودن آن طرد می کند و این گونه نیست که سخن و رفتار باطل را از دوستان و همفکران خود پذیرا باشد و حق را ولو آن که از زبان مخالفانش صادر شود، منکوب کند.

قلم روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی اصلاح گر است و صرفاً در پی برجسته کردن مشکلات و عیوب و بدخواهی و بدگویی از این و آن نیست و به عبارتی فقط نیمه خالی لیوان را نمی بیند و به نیمه پر آن هم عنایت دارد و خدمتگزاران واقعی مُلک و ملت را ارج می نهد.

روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی آزاداندیش و مستقل است. مقلّد بی چون و چرای شرق و غرب نیست و به توانمندی و هوش و استعداد ملت ایران برای رسیدن به قله های توسعه و پیشرفت ایمان دارد. امام راحل عظیم الشان در جایی   فرموده اند:«رسانه های فاسد از توپ و تانک مخرب ترند، چه ضرر سلاح ها گذرا است ولی ضررهای فرهنگی باقی است و به نسل های بعد منتقل می شود».                                                        

و مخلص کلام این که روزنامه نگار تراز انقلاب اسلامی خود را و قلم خود را در محضر خدا می بیند و برای رضایت خداوند و خشنودی مردم قلم می زند. تهذیب نفس دارد و می داند تا خود و قلمش را اصلاح نکند، محال است که بتواند کشور و جامعه را در مسیر تعالی و پیشرفت قرار دهد.

نویسنده:علیرضا ملکیان