فرمول غیب کردن بودجه پژوهش + آمار

زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه: پژوهش و تحقیقات تنها مسیر رسیدن به راه‌حل‌های جدید در حوزه‌های فنی و غیرفنی است؛ راهی که باعث شده کشورهای پیشرفته امروز بتوانند دست برتر را در عرصه‌های مختلف داشته باشند؛ هر چند هیچ‌گاه به ویژه در دنیای امروز که سرعت رشد فناوری و تکنولوژی برخلاف گذشته که بعضا چند ماه و چند سال طول می‌کشید، حالا به ساعت کشیده شده، نمی‌توان پایانی برای پژوهش قائل شد؛ اما نکته قابل توجه در این‌باره آن است که پژوهش نیازمند صرف هزینه‌های بالا است؛ یعنی تا زمانی که منابع مالی قابل توجه برای پژوهشگران و محققان تامین نشود، عملا نمی‌توان انتظار رسیدن به دستاوردهای قابل توجه و رقابت با کشورهای پیشرفته را داشت. در گزارش سیاست‌های بودجه‌ای کشور در توسعه پژوهش و فناوری با تاکید بر نظام توزیع اعتبارات پژوهشی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس تدوین شده، تصویر روشنی از وضع ناکوک پژوهش در کشور می‌بینیم.

چهار مسیر برای اعتبارات برنامه‌ای پژوهش و فناوری در بودجه سالیانه در نظر گرفته شده است. اعتبارات برنامه‌ای پژوهش و فناوری ذیل فصول تحقیق و توسعه قوانین بودجه سنواتی، بودجه پژوهشی بانک‌ها و شرکت‌های دولتی، ماده 56 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و در نهایت چهارمین مسیر هم‌ردیف‌های متفرقه در پیوست‌های بودجه است. البته نحوه توزیع هر کدام از اعتبارات متفاوت بوده و نحوه هزینه‌کرد آنها هم از طریق مختلف دنبال می‌شود. راه‌هایی که باعث شده عملا تمام بدنه دولت به طرق مختلف از لحاظ قانونی مکلف به هزینه‌کرد در حوزه پژوهش شوند؛ اما واقعیت این است که وقتی به آمار و ارقام نگاه می‌کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که با وجود تعیین مسیرهای مختلف مانند سامانه ساتع و نان، هنوز راه زیادی برای برقراری ارتباط میان بودجه‌های پژوهشی با فعالان این حوزه وجود دارد.

البته اگر بخواهیم مجموع اعتبارات پژوهشی از طریق چهار مسیر یاد‌شده را طی سال‌های 1400 تا 1402 مورد بررسی قرار دهیم، جز ردیف‌های متفرقه مابقی مسیرها با افزایش میزان بودجه همراه بوده است؛ طوری‌که این میزان از 22 هزار و 738 میلیارد تومان به 35 میلیارد و 640 میلیون تومان رسیده که نشان‌دهنده رشد 54 درصدی در این زمینه هستیم؛ اما واقعیت این است که این اعتبارات در قانون لایحه بودجه رشد داشته و عملا در حوزه تخصیص، عملکرد به گونه‌ای نبوده که چرخ حرکت پژوهش سرعت بیشتری به خود بگیرد.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.