تلویزیون می‌تواند سریال‌های خیابان خلوت کن بسازد

مجتبی اردشیری، خبرنگار گروه فرهنگ: سریال رحیل از تازه‌ترین تلاش‌های صنعت سریال‌سازی ایران برای تولید محصولی عامه‌پسند با روایتی چندپهلو از یکی از برهه‌های کدر تاریخ است. رحیل که در دو فصل روانه آنتن شده، بر بازه زمانی زوال قاجار و ظهور پهلوی تمرکز کرده و کوشش دارد پاسخی دهد بر این پرسش که جامعه ایران در دوره ‌گذار از قجر به پهلوی چه شرایطی داشت. رحیل با روایتی زنانه و البته تصویرگری مردان ماجراجو حول زنان متنفذ، بخشی از ناگفته‌های آن دوران را مصور کرده است. رامین عباسی‌زاده، طراح و تهیه‌کننده سریال در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره وجوه مختلف تولید سریال‌های تلویزیونی صحبت کرده است.

تولید سریال تاریخی همچون رحیل چقدر دشوارتر است از تولید یک سریال ملودرام؟
سریال‌سازی در همه جای دنیا تبدیل به صنعت شده و کمپانی‌هایی معظم در پشت تولید سریال‌ها قرار دارند و سعی می‌کنند از همان پیش از پیش‌تولید و در مرحله ایده‌پردازی و گسترش سوژه، تحقیقات و پژوهش‌های متعددی داشته باشند تا به رضایتی نسبی از سوژه‌پردازی رسیده و بعد به سمت پیش‌تولید بروند. بارها شده طرح سریال‌هایی به‌دلیل عدم‌توسعه کافی حتی به پیش‌تولید هم نرسیده است. نه‌فقط درباره سریال رحیل بلکه در سریال‌های قبلی و مثلا «او یک فرشته بود»، «سقوط یک فرشته»، «انقلاب زیبا» و «پریدخت» سعی‌ام بر آن بوده که ابتدا به ایده جذابی برای سریال برسیم و بعد به‌سمت تصویب و تولید برویم. در ساختار غیرصنعتی تولید، سریال‌سازی خیلی ساده است چون می‌توان بدون عقبه سریال تولید کرد ولی تولید سریال مخاطب‌‌پسند و باکیفیت خیلی دشوار است، چون باید بکوشید در ساختاری عادت کرده به سهل‌انگاری، هر لحظه مراقبت کنید سریال‌تان از استانداردهای اصلی عدول نکند.

بعد از پخش فصل اول چه بازخوردهایی از این مجموعه داشتید؟
سعی می‌کنم انتقادپذیر باشم و حتی تندترین انتقادها نسبت به سریال را مطالعه کرده و برای بهبود استفاده کنم. سریال رحیل دامنه مختلف مخاطب داشت؛ از جوانان که از لحن طغیان جوانی به نام اصلان و علقه‌های عاطفی سریال خوش‌شان آمده و اینکه قهرمان‌پردازی نیز در سریال داریم آن‌هم تدریجی و میانسالان و پا به سن گذاشته‌ها از ریشه‌یابی برخی اتفاقات اجتماعی در گذر تغییر سلسله از قجر به پهلوی را ستوده بودند.

آیا از ابتدا قرار بود این مجموعه ادامه‌دار باشد یا پس از استقبالی که از آن شد تصمیم به ساخت فصل دوم گرفتید؟ فیلمبرداری این دو فصل به‌صورت پیوسته بود یا با وقفه انجام شد؟
تا داستان ایجاب نکند حتی به نگارش هم نمی‌رسم چه برسد به ساخت و آن هم در دو فصل. غنای داستانی سریال رحیل و نورپردازی به اتفاقات ممتد و متوالی که در آخرین روزهای قاجار می‌افتاد، باعث شد به سمت تولید برویم و سعی کردیم بدون کشدار کردن و تلفات وقت مخاطب، سریال را بسازیم و این خود داستان بود که باعث شد به فصل دوم برسیم. فیلمبرداری تقریبا به‌صورت ممتد بود، چون هدفمان ساخت یک سریال استاندارد در حداقل زمان و با مدیریت بودجه بود تا هم به‌موقع در کنداکتور قرار گیرد و هم مخاطب را جذب کند. اینکه به‌طور مداوم فیلمبرداری می‌کنید این مزیت را هم دارد که بازیگران در‌ حال و هوای داستان می‌مانند و حس ایجاد کرده برای سریال را از دست نمی‌دهند.

درباره داستان این مجموعه بگویید و اینکه چه شد تصمیم به ساخت رحیل گرفتید؟
بیرون کشیدن ناگفته‌های تاریخی باعث تولید سریال رحیل شد و علی‌‌‌الخصوص نقش بانوان در اتفاقات اجتماعی اواخر قاجار و از همه مهم‌تر اینکه بانوان ایرانی همواره به‌عنوان مرکز ثقل چه در خانواده و چه در تصمیم‌سازی‌های اندرونی، می‌توانند با انعطاف بالایی مسائل را رفع و رجوع کنند.

این روزها هنرمندان به سختی با تلویزیون همکاری می‌‌کنند اما در مجموعه رحیل شاهد حضور چهره‌هایی چون کاظم هژیرآزاد، فرخ نعمتی، ثریا قاسمی، حمیدرضا آذرنگ، هومن برق‌‌نورد، اندیشه فولادوند و... هستیم، علت چیست؟
به‌‌‌نظرم هیچ هنرمند بزرگی از کار با تلویزیون بدش نمی‌آید ولی هنرمند بزرگ را باید با فیلمنامه استاندارد جذب کرد چون بزرگان به فکر دیده شدن نیستند و اگر وارد کاری شوند حتما باید تفاوت‌ها را حس کنند.

تنوع بازیگران سریال هماهنگی را دشوار نکرد؟
چون با متن آماده و تمرینات قبلی کار را کلید زدیم تقریبا به هماهنگی لازم رسیده بودیم و در‌‌عین‌‌حال بازیگران درجه اولی داشتیم که خیلی خوب بر کار تسلط پیدا کردند. بازیگرانی مثل ثریا قاسمی و فرخ نعمتی و کاظم هژیرآزاد واقعا جواهراتی هستند برای سینما و تلویزیون چون حتی یک واو را جا نمی‌اندازند و تازه سعی می‌کنند با ایده‌های هوشمندانه خود به کار کمک کنند و آنقدر هم تجربه دارند که در کار بازیگران مقابل یا کارگردان دخالت ندارند. بقیه بازیگران هم همین‌طور.

ادامه گفت‌و‌گو را اینجا بخوانید.