تلاش آمریکا و عربستان برای پایان عادی‌سازی

علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: حدود 100 روز پیش نیروهای مقاومت فلسطینی اتفاقی را رقم زدند که تحولات بزرگی را در منطقه نوید می‌داد. حال با گذشت زمان نشانه‌هایی از این تحولات در حال پدیدار شدن است. یمن که روزی از موضع تدافعی در مقابل عربستان و حامیان غربی و عربی آن قرار گرفته بود اکنون در موضعی تهاجمی این قدرت‌ها را برای دفاع از امنیت اسرائیل به تکاپو واداشته است. همزمان پروژه عادی‌سازی روابط که در قالب طرح آیمک تا چند روز قبل از 7 اکتبر توسط شخص بایدن پیگیری می‌شد معلق مانده و بار دیگر فشارها برای تحمیل ایده دودولتی به اسرائیل آغاز شده است. حمایت از مردم فلسطین دیگر از سطح مسلمانان فراتر رفته است. علاوه‌بر حمایت‌های خیابانی ملت‌های مختلف از فلسطین برخی دولت‌ها نیز نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی را فریاد می‌زنند. وارثان ماندلا در آفریقای جنوبی پس از پایان بخشیدن به رژیم آپارتاید این کشور، پرچم مبارزه با نئوآپارتاید را بر دوش کشیده و به دنبال اثبات حقوقی نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی در دادگاه لاهه هستند. برای مقایسه فضای منطقه پس از 7 اکتبر با زمانی که هنوز قدرت تونل‌های حماس به رخ کشیده نشده بود به سراغ عبدالرضا فرجی‌راد، تحلیلگر مسائل بین‌الملل و سفیر اسبق ایران در نروژ رفته‌ایم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید.

عربستان می‌خواهد وقفه چند ماهه در عادی‌سازی را با یک جهش جبران کند
عبدالرضا فرجی‌راد در پاسخ به این سوال که آیا پس از آتش‌بس احتمالی روند عادی‌سازی روابط به دوران پیش از 7 اکتبر باز می‌گردد و آیا عربستان حاضر است تن به معامله عادی‌سازی بدهد یا نه، این احتمال را منتفی دانست و گفت: «به نقطه ابتدایی برنمی‌گردد. در این طرح ابراهیم که فقط عربستان نبود. عربستان از این بعد مهم است که اگر این کار انجام می‌شد و رابطه‌اش برقرار می‌شد، بقیه کشورهای اسلامی هم دنبالش راه می‌افتادند و به احتمال قوی، نزدیک به 90 درصدشان همین مسیر را طی می‌کردند. با قضیه 7 اکتبر توقفی در رابطه عربستان و اسرائیل ایجاد شد. خود بن‌سلمان در سخنرانی‌اش در سازمان ملل قبل از این اتفاق گفت که ما داریم به این مسیر و هدف نزدیک می‌شویم اما این حرکت یعنی طرح ابراهیم در روابط دیگر کشورهای مسلمانی که قبل از 7 اکتبر با اسرائیل رابطه برقرار کردند، تاثیر چندانی نداشته. امارات امروز نقش مهمی دارد، حتی شایعاتی مطرح بود و اسنادی هم در فضای مجازی آورده شد که البته صحت‌وسقم آن را نمی‌دانیم ولی امارات در این جنگ کمبودهای اسرائیل را برآورده کرده و بحرین، مراکش و سودان هیچ تغییری در سیاست‌هایشان در این 100 روز کشتار فلسطینیان ایجاد نکرده‌اند. کشورهای اردن و مصر هم تغییری ایجاد نکرده‌اند، لذا در کار عربستان وقفه‌ای ایجاد شده که حالا می‌خواهند این سه ماه وقفه را با یک جهش جبران کنند. با سفری که آقای بلینکن به منطقه داشت و با سعودی‌ها صحبت کرد، بن‌سلمان هم متقاعد شد و هر دو یک حرف را زدند. جهش این بود که اگر اسرائیل حملات خودش را به غزه متوقف کند و طرح دودولتی که آمریکا دنبال می‌کند بپذیرد، عربستان حاضر است به سرعت رابطه با اسرائیل برقرار کند، بنابراین نمی‌شود خیلی امیدوار بود.»

انتخابات آمریکا عامل فشار کاخ سفید به صهیونیست‌ها برای پذیرش ایده ۲ دولتی است
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل امکان تحقق ایده دودولتی را وابسته به اعمال فشار آمریکا به صهیونیست‌ها دانسته و معتقد است: «این حرفی که سعودی‌ها زده‌اند، ‌بستگی به میزان فشار آمریکا روی اسرائیل دارد. الان 20 روز است که روابط‌شان تیره است. حتی در آخرین تماس تلفنی بایدن با نتانیاهو ظاهرا اختلاف‌نظر داشته‌اند و او گوشی را زمین گذاشته. هرچه به انتخابات آمریکا نزدیک می‌شویم جمهوری‌خواهان دارند رشد می‌کنند، حالا چه نیکی هیلی و چه ترامپ. لذا بایدن و کاخ سفید هم نگران هستند و می‌خواهند این قضیه تمام شود، چون روی رایشان اثرگذار است. می‌خواهند چند ماهی فرصت داشته باشند، یعنی وقتی دموکرات‌ها می‌خواهند راهی بازی انتخابات شوند، تمایل دارند مساله غزه و این جنایتی که اسرائیل در غزه انجام داده، از ذهن‌ها دور شده باشد. به همین دلیل هم دارند تلاش می‌کنند که این دادگاه بین‌المللی آفریقای جنوبی سرهم‌بندی شود و کش پیدا نکند. در این وضعیت جنگی اسرائیل نمی‌خواهد مغضوب افکار عمومی جهان عرب و اسلام باشد. من پیش‌بینی می‌کنم در چند هفته آینده ما آرامش بیشتری نسبت به امروز در غزه داشته باشیم. اسرائیلی‌ها الان از مرکز و شمال غزه دور شده و حملات‌شان را به این دو منطقه کمتر کرده‌اند. امیدواریم که حمله به جنوب را هم قطع کنند. من احساس می‌کنم که مذاکرات پشت پرده‌ای دارد دنبال می‌شود. حالا شاید حماسی‌ها هم باشند یا قطر در آن دخالت داشته باشد. اگر این به نتیجه برسد و نتانیاهو احساس کند که قدرتش به خطر جدی افتاده و بپذیرد، ممکن است سعودی‌ها وارد یک بازی جدید در این باره بشوند.»

ادامه مطلب را اینجا بخوانید.