صمد نژاد ابراهیمی، مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره تعریف فعالیت قطب‌های علمی گفت: «یکی از ظرفیت‌های نظام آموزش عالی، قطب‌های علمی(Center of Excellence) هستند، قطب‌های علمی گروهی از اعضای هیات‌علمی ‌برجسته یک یا چند موسسه خواهند بود که در قالب قطب علمی برای انجام یک ماموریت مشخص در قالب برنامه مدون به مدت پنج‌سال فعالیت می‌کنند. این قطب‌ها برای توسعه علمی کشور و رسیدن به مرجعیت علمی می‌توانند نقشی در خور و شایسته ایفا کنند؛ چراکه به‌صورت شبکه‌های علمی به‌دنبال گسترش مرزهای دانش و فراهم کردن بستر مناسب برای توسعه علمی و فناوری، شناسایی و رفع چالش‌های اساسی کشور با انجام برنامه‌های پژوهشی هدفمند و کاربردی هستند.»
او با تاکید بر اینکه قطب‌های علمی بدون ایجاد تشکیلات جدید و در راستای استفاده بهینه از ظرفیت آموزشی- پژوهشی کشور و هم‌افزایی شکل می‌گیرند، ادامه داد: «نگاهی به عملکرد قطب‌های علمی در چهار دوره گذشته نشان می‌دهد در افزایش تولیدات علمی، گسترش فعالیت‌های علمی گروهی، ایجاد محیط پویا در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، پدید آوردن فضای رقابت سالم علمی و ارتقای سطح فعالیت‌های گروه‌های آموزشی و نیز در جهت احراز مرجعیت علمی نقش قابل‌توجهی داشته‌اند. ساختار شبه‌مجازی و فرادانشگاهی قطب‌های علمی این امکان را فراهم آورده تا آنها فرصت این را پیدا کنند که بدون تحمیل هزینه زیاد و ایجاد ساختارهای اضافی، از همه نیروها و امکانات تخصصی نظام آموزش عالی و دیگر نهادها و مراکز مرتبط داخل و خارج از کشور بهره گیرند و فعالیت‌های خود را جهت رفع نیازهای علمی جامعه متمرکز سازند.»
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی به نقاط قوت این قطب‌ها اشاره و تصریح کرد: «داشتن فعالیتی بدون هیچ گونه ساختار و تشکیلاتی به‌صورت شبکه‌های مجازی، حرکت در مرزهای دانش و فناوری، شناخته شدن قطب‌های علمی به‌عنوان مرجع علمی، رصد علم و فناوری، دیده‌وری و پیشرانی حوزه تخصصی، آینده‌پژوهی و تدوین راهبرد علمی در زمینه تخصصی مربوطه توسط قطب‌ها، ماموریت‌گرا و برنامه‌محور بودن، ترویج فعالیت‌های علمی و فناورانه گروهی، ایجاد محیط پویا و مولد علم، تخصصی کردن فعالیت‌های علمی، فراهم ساختن زمینه ایجاد شبکه‌های علمی و فناوری، شناخته شدن قطب‌ها به‌عنوان یک نماد اعتبار در دانشگاه‌ها و ایجاد شبکه قطب‌های علمی کشور برای استفاده از ظرفیت‌های بین‌رشته‌ای و افزایش تعاملات بین‌المللی را باید در زمره نقاط قوت آنها دانست.»
نژادابراهیمی افزود: «وزارت علوم به‌عنوان یکی از ارکان اصلی حوزه علم و فناوری که برای تحقق این هدف بزرگ مسئولیتی ملی برعهده دارد، فعالیت‌های خود را در حوزه قطب‌های علمی متمرکز ساخته و از همه توانایی‌ها و ظرفیت‌های خود برای انجام آن بهره گرفته است. قطعا یکی از ظرفیت‌های بزرگ نظام آموزش عالی کشور، قطب‌های علمی هستند که بدون‌شک به‌عنوان یکی از بازوهای کارآمد برای توسعه علمی کشور و رسیدن به مرجعیت علمی منطقه می‌توانند نقشی در خور و شایسته ایفا کنند.»
او افزود: «براساس اهداف و سیاست‌های وزارت عتف و با توجه به تجربه چهار دوره فعالیت قطب‌های علمی، در دوره چهارم برنامه‌ریزی لازم برای تشکیل قطب‌های علمی متناسب با نیازهای کشور صورت گرفته است. در این دوره مبنای تشکیل قطب‌های علمی، نیاز کشور و داشتن برنامه موضوعی بوده و اهداف مختلفی هم از تشکیل قطب‌های علمی در دوره جدید خواهیم داشت. هم‌افزایی و گسترش مرزهای دانش برای ارتقای جایگاه علمی کشور، ظرفیت‌سازی برای احراز مرجعیت علمی جهانی در زمینه تخصصی خاص و ارتقای فناوری‌های دانش‌بنیان با توجه به مزیت‌های منطقه‌ای و اقلیمی ازجمله همین اهداف هستند.»

باید ماموریت ویژه برای قطب‌های علمی تبیین شود
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی در همین زمینه افزود: «مشاوره و تصمیم‌سازی در برنامه‌ریزی علمی و اجرایی، کمک به شناساندن ظرفیت‌های علمی دانشگاهی به مسئولان مرتبط در جهت حل مسائل ملی و منطقه‌ای، فراهم ساختن زمینه فعالیت‌های گروهی و ایجاد شبکه‌های علمی و فناوری و توسعه و تقویت مطالعات میان‌رشته‌ای و چندرشته‌ای هم از دیگر اهداف تعیین شده در دوره جدید است.»
نژادابراهیمی درباره چرایی بازنگری آیین‌نامه قطب‌های علمی گفت: «عدم استفاده مناسب از قطب‌های علمی در جایگاه مشورتی و سیاستگذاری کشور در حوزه تخصصی به‌عنوان مراجع علمی، کمیت‌گرایی در تشکیل قطب‌های علمی، ناکافی بودن رویکرد برنامه‌محوری در قطب‌های علمی، ناکافی بودن شکل‌گیری نظام شبکه و حضور متخصصان مراکز علمی سراسر کشور در یک قطب و انجام یک برنامه مشترک، عدم رویکرد بالا به پایین در تشکیل قطب‌ها براساس اولویت‌های بالادستی و کمبود بودجه حمایتی از قطب‌های علمی کشور دلایل اصلی برای بازنگری این آیین‌نامه بوده است.»
او با بیان اینکه استفاده مناسب از قطب‌های علمی در جایگاه مشورتی و سیاستگذاری به‌عنوان مراجع علمی می‌تواند یکی از دلایل ایجاد ‌انگیزه در بین اعضای هیات‌علمی حاضر در این قطب‌ها باشد، گفت: «تبیین ماموریت ویژه برای قطب‌های علمی براساس نیازهای جامعه، توجه ویژه و هدفمند به اولویت‌های اسناد بالادستی، تعیین جایگاه قطب‌های علمی در قانون و وزارت عتف، تقویت و اصلاح رویکرد‌های کلی در تخصیص اعتبارات، حضور متخصصان مراکز علمی سراسر کشور در یک قطب و انجام برنامه مشترک، تقویت پایش عملکرد، ارزیابی و نظارت برعملکرد قطب‌های علمی و اختصاص منابع مالی کافی هم از دیگر اقداماتی است که می‌تواند باعث ایجاد و تقویت ‌انگیزه در میان آنها شود.»
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی در پاسخ به این سوال که قرار است در دور جدید توسعه کمی قطب‌ها را داشته باشیم، خاطرنشان کرد: «خیر تلاش بر این است که تعداد قطب‌های علمی افزایش پیدا نکنند و با توجه به آیین‌نامه دوره چهارم که درحال بازنگری است، باید قطب‌های علمی را به‌سمت ماموریت‌محوری و حل مسائل کشور سوق داد.»